Đổi mới thi tốt nghiệp THPT: Tránh nóng vội

Sau khi Bộ GD-ĐT công bố dự thảo điều chỉnh phương án thi và công nhận tốt nghiệp THPT trong những năm trước mắt (có thể áp dụng ngay trong năm 2014), rất nhiều ý kiến khác nhau từ các chuyên gia giáo dục, các giáo viên, học sinh và dư luận xã hội về vấn đề này.

        Băn khoăn bỏ thi môn ngoại ngữ

Có không ít ý kiến lại cho rằng một trong những điểm yếu lớn nhất hiện nay của học sinh Việt Nam nói riêng và người Việt Nam nói chung là yếu về ngoại ngữ, nên nếu không bắt buộc thi ngoại ngữ thì một bộ phận không nhỏ học sinh, nhất là học sinh ở nông thôn sẽ lơ là việc học môn này, tức là càng kéo dài sự yếu kém ngoại ngữ của học sinh Việt Nam. Ông Lê Văn Ngọ, Giám đốc Sở GD-ĐT Nghệ An, mặc dù ủng hộ phương án thi 4 môn nhưng ông vẫn muốn học sinh thi 3 môn cố định là toán, văn, ngoại ngữ. “Ngoại ngữ là chìa khóa để học sinh tiếp cận tri thức, là kỹ năng để các em có thể tiếp tục phát triển”, ông Lê Văn Ngọ giải thích.

Có chung quan điểm, cô Nguyễn Thị Hương, giáo viên Trường THPT Quỳnh Lưu 3, Nghệ An cho rằng, bỏ thi ngoại ngữ bắt buộc thì học sinh và giáo viên môn này đều “sướng”, nhất là ở khu vực nông thôn, vì đây là môn học được coi là “khó nhằn” nhất. Thế nhưng, nếu bỏ bắt buộc thi môn ngoại ngữ thì các em sẽ càng không thích thú học môn này, dẫn đến kỹ năng nghe - nói - viết ngoại ngữ của học sinh không biết đến bao giờ mới được cải thiện. “Nhưng nói đi lại phải nói lại, trong điều kiện dạy và học ngoại ngữ chay hiện nay, có thi hay không thì chất lượng môn ngoại ngữ cũng chưa thể khá lên, vì đề thi tốt nghiệp ngoại ngữ hiện nay không bảo đảm kiểm tra được các kỹ năng học ngoại ngữ của học sinh”, cô Nguyễn Thị Hương nhận định. Đây cũng là quan điểm của Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Vinh Hiển khi cho rằng cách thi ngoại ngữ hiện nay không bảo đảm đánh giá được năng lực ngoại ngữ của học sinh, vì thế bộ không muốn tiếp tục thi mà không đem lại hiệu quả. Với cách giải thích này của lãnh đạo bộ, nhiều ý kiến bình luận: Bộ GD-ĐT đang thừa nhận sự thất bại của việc dạy và học ngoại ngữ trong nhà trường. Đây cũng là vấn đề mà ngành giáo dục phải nghiêm túc xem xét.

        Có nên áp dụng ngay trong năm 2014?

Một vấn đề mà các địa phương hiện nay đang khá rối bời, đó là Bộ GD-ĐT có thể áp dụng phương án đổi mới thi tốt nghiệp ngay trong năm 2014 này. Theo kế hoạch của Bộ GD-ĐT, ngày 2-1 bộ công bố dự thảo, sau đó sẽ có 3 tháng để bộ lấy ý kiến. Vào khoảng tháng 3 - 4, bộ sẽ chính thức công bố phương án thi tốt nghiệp năm 2014.

Thế nhưng, hầu hết các địa phương đều cho rằng lộ trình chuẩn bị như vậy là quá vội vàng. Ông Hồ Văn Thống, Giám đốc Sở GD-ĐT Đồng Tháp, mong muốn nếu định triển khai phương án đổi mới thi tốt nghiệp THPT trong năm nay thì bộ phải sớm công bố quyết định cuối cùng để các trường và học sinh có thời gian chuẩn bị. “Bộ giải thích là thi môn gì thì cũng nằm trong chương trình THPT nhưng thực tế là hiện nay các trường đều đang dồn sức chuẩn bị cho học sinh 3 môn toán, văn, ngoại ngữ. Nếu ngoại ngữ không còn là môn thi bắt buộc thì các em sẽ dành thời gian chuẩn bị tốt hơn cho các môn tự chọn khác. Bộ nên sớm chốt phương án có bắt buộc thi môn ngoại ngữ hay không”, cô Nguyễn Thị Hương phân tích. Bên cạnh đó, không ít ý kiến cho rằng, đổi mới thi cử, tuyển sinh cần có lộ trình chuẩn bị kỹ càng, không nên nóng vội có thể gây hoang mang cho học sinh, vì vậy nên chăng chưa cần nóng vội áp dụng ngay trong năm 2014 này. Đó cũng là điều mà Bộ GD-ĐT nên suy xét.

        Có thể gây tiêu cực

Một trong thông tin đáng chú ý trong phương án của bộ là miễn thi tốt nghiệp cho 20% học sinh khá giỏi, vì “các em này có thi cũng đỗ, miễn thi sẽ giảm tải cho các em, tiết kiệm được 20% phòng thi” như lời Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Vinh Hiển giải thích. Tuy nhiên, hiện nay không ít ý kiến băn khoăn về quy định này. Một số ý kiến đồng tình miễn thi cho các em học giỏi. Nhưng số khác cho rằng thi tốt nghiệp là kỳ thi sát hạch học sinh hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông, vì thế mọi học sinh đều phải dự thi để bảo đảm công bằng.

Ngoài ra, không ít ý kiến băn khoăn về tiêu chí miễn thi tốt nghiệp. TS Nguyễn Tùng Lâm, Chủ tịch Hội Tâm lý giáo dục Hà Nội, cho rằng không nên đặt vấn đề cho học sinh miễn thi tốt nghiệp. “Bộ GD-ĐT đã có lộ trình bỏ kỳ thi tuyển sinh cao đẳng - đại học theo hình thức “3 chung” thì cũng cần phải có một kỳ thi tốt nghiệp để các trường đại học lấy đó làm căn cứ xét tuyển. Đó là chưa kể miễn thi có thể gây tiêu cực trong quá trình xét duyệt”, ông Nguyễn Tùng Lâm nói. Theo PGS Văn Như Cương việc thành lập Hội đồng xét miễn thi của trường để xét miễn thi theo phương án được phê duyệt nhưng liệu có đảm bảo khách quan? Trong khi chúng ta đã từng chứng kiến vụ việc tiêu cực mang tính tập thể ở Đồi Ngô (Bắc Giang)...

Như vậy có thể thấy, xung quanh phương án đổi mới thi tốt nghiệp THPT của bộ vẫn còn quá nhiều ý kiến băn khoăn, trái chiều. Đó là chưa kể còn hàng loạt ý kiến khác về vấn đề này, trong đó có đề xuất bỏ kỳ thi tốt nghiệp THPT vì những môn thi tốt nghiệp trùng các môn thi đại học, chỉ cách nhau 1 tháng. Hoặc cũng có ý kiến đề nghị để giảm áp lực cũng như giảm tiêu cực nên giao cho các trường THPT xét công nhận tốt nghiệp và gắn trách nhiệm của hiệu trưởng vào nhiệm vụ này... Trong khi đó, 3 tháng để bộ lấy ý kiến về việc đổi mới này được đánh giá là quá vội vàng. Đó là điều mà Bộ GD-ĐT phải thận trọng để xem xét, quyết định, tránh việc vội vã đổi mới rồi vội vã điều chỉnh.

LÂM NGUYÊN

>> Năm 2014, thay đổi lớn về thi tốt nghiệp trung học phổ thông