Nhiều sản phẩm chưa có đầu ra
Số liệu báo cáo từ Văn phòng Điều phối nông thôn mới Trung ương cho biết, đến hết năm 2022, cả nước đã có 8.689 sản phẩm OCOP; trong đó có 65,5% sản phẩm 3 sao, 33,6% sản phẩm 4 sao, 0,7% sản phẩm tiềm năng 5 sao và 0,2% sản phẩm 5 sao của 4.479 chủ thể OCOP là các hợp tác xã (HTX), doanh nghiệp (DN) và cơ sở, hộ sản xuất, kinh doanh. Cả nước phấn đấu đến năm 2025 có ít nhất 10.000 sản phẩm OCOP được công nhận đạt từ 3 sao trở lên, trong đó có 400-500 sản phẩm OCOP đạt 5 sao. Tuy số lượng sản phẩm OCOP tăng nhanh, nhưng theo đánh giá của các cơ quan chức năng, sự phát triển này chưa thực sự bền vững và nhiều sản phẩm vẫn đang loay hoay tìm đầu ra.
Chia sẻ thực tế này, bà Châu Yến Linh, Giám đốc DNTN Yến Linh (sản xuất bánh pía tại tỉnh Sóc Trăng), cho biết, DN này đã đạt sản phẩm OCOP 3 sao nhưng việc tiếp cận người tiêu dùng vẫn khó khăn. Do đó, mong muốn của DN là được đưa hàng vào các kênh phân phối hiện đại, nhất là các hệ thống siêu thị lớn ở TPHCM. Đồng quan điểm, bà Nguyễn Thị Thanh Thanh, Giám đốc Công ty CP Chăn nuôi bò và chế biến sữa Đồng Nai, chia sẻ, hiện DN chuyên sản xuất các loại bánh kẹo từ sữa. Là sản phẩm đặc sản của địa phương nên DN cũng mong muốn mở rộng khâu phân phối, đưa hàng hóa vào siêu thị. Khi đó, DN sẽ có điều kiện để xây dựng thương hiệu, phát triển kế hoạch dài hơi của mình.
Kết nối theo cách riêng
Theo chia sẻ từ các nhà phân phối hiện đại, họ luôn tạo điều kiện để các sản phẩm của nông dân có mặt trên quầy kệ siêu thị để người tiêu dùng được sử dụng các sản phẩm bảo đảm chất lượng, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Điển hình như Liên Hiệp HTX Thương mại TPHCM (Saion Co.op) với mạng lưới hơn 800 điểm bán trên khắp cả nước đã luôn tạo điều kiện, hỗ trợ để các sản phẩm địa phương, sản phẩm OCOP được tiếp cận kênh phân phối của nhà bán lẻ này.
Thậm chí, một số siêu thị tại Bình Phước, Tiền Giang, Đồng Tháp… còn phối hợp với Sở Công thương địa phương để tạo chính sách hỗ trợ cho sản phẩm OCOP vào siêu thị, dành vị trí trưng bày bắt mắt để sản phẩm tạo được sự chú ý của người tiêu dùng. Tuy vậy, trong quá trình làm việc với nhà cung cấp cho thấy, không phải sản phẩm nào cũng đạt tiêu chí để vào được siêu thị. Nguyên nhân chính dẫn đến tỷ lệ nông sản địa phương lên kệ siêu thị còn hạn chế như hiện nay là do chưa đáp ứng các yêu cầu với hợp đồng cung ứng hàng hóa vào siêu thị. Theo đó, ngoài việc đáp ứng các tiêu chuẩn về chất lượng sản phẩm, tem nhãn được chứng nhận bởi các cơ quan chức năng có thẩm quyền, DN, cơ sở sản xuất còn phải đảm bảo lượng hàng hóa ổn định và chấp thuận các điều khoản thanh toán đặt ra như mức chiết khấu, phương thức thanh toán (thường áp dụng nhập lô sau trả lô trước) và tham gia vào chuỗi các sự kiện khuyến mãi, giảm giá theo chiến lược kinh doanh của siêu thị.
Liên quan vấn đề này, ông Nguyễn Anh Đức, Tổng Giám đốc Saigon Co.op, giải thích, sản phẩm OCOP là đặc trưng riêng của từng làng xã, địa phương, để phát triển lên số lượng lớn vẫn còn hạn chế, điều này khó cho nhà bán lẻ khi cần lượng hàng ổn định để cung cấp cho người tiêu dùng. Kế hoạch sắp tới, ông Nguyễn Anh Đức cho biết, Saigon Co.op sẽ có hỗ trợ cho chủ thể sản xuất sản phẩm OCOP, HTX, DN ở các địa phương được tiếp cận kênh phân phối của Saigon Co.op. Cụ thể, sẽ triển khai giải pháp để gộp những sản phẩm nhỏ lẻ này lại nhằm đủ điều kiện cung ứng cho Saigon Co.op.
Theo ông Đức, Saigon Co.op sẽ làm việc với các đơn vị như hiệp hội, chính quyền địa phương phương và bộ ngành liên quan cũng như Liên minh hợp tác xã để gom những sản phẩm có quy mô nhỏ lẻ lại, phân chia khoa học hơn nhằm đảm bảo sản phẩm phát triển hơn nhưng chất lượng vẫn đảm bảo đúng tiêu chuẩn.
Từ phía các địa phương, Sở Công thương ở các tỉnh, thành phố cũng cho biết sẽ tiếp tục phối hợp với nhà bán lẻ hỗ trợ DN khởi nghiệp, sản phẩm OCOP trong công tác xúc tiến thương mại, truyền thông. Từ đó, tạo điều kiện để sản phẩm của địa phương thâm nhập vào các kênh phân phối, đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng và chuỗi liên kết, cung ứng sản phẩm.
