Trong lịch sử văn học thế giới, nhà văn Mỹ Edgar Allan Poe (1809-1849) được coi là ông tổ của dòng văn học trinh thám. Sinh thời, ông luôn bộc lộ là một người mơ mộng và đa tài. Ông viết nhiều thể loại: phê bình, lý luận, thơ, truyện...
Tác phẩm của ông thể hiện vốn học vấn uyên bác trên nhiều lĩnh vực: tâm lý học, tội phạm học, kiến trúc, hội họa, âm nhạc, y học, sinh học, hóa học... với nhiều thể loại: truyện rùng rợn, truyện hoang đường viễn tưởng, truyện trinh thám…
Trong mảng truyện trinh thám, đóng góp lớn nhất của Edgar Poe là đã sáng tạo ra nhân vật Dupin, một người lập dị, sống đơn độc, mặc dù không phải là cảnh sát hay thám tử tư, song bằng phương pháp phân tích, suy luận rất độc đáo, đã phanh phui được nhiều hành động tội ác. Có thể nói, sức hấp dẫn trong tác phẩm của ông chính là phương pháp phân tích, diễn giải kết hợp với óc quan sát nhạy bén, cách xây dựng nhân vật phá án là mẫu người lập dị, có cách suy luận về nhân tình thế thái sắc sảo…
Ở Việt Nam, cách đây hơn 70 năm, Edgar Poe đã được biết đến (chủ yếu qua bản tiếng Pháp) và ít nhiều có ảnh hưởng tới sáng tác của một số cây bút thành danh thời ấy. Năm 1989, NXB Lao Động đã in tập truyện “Truyện kinh dị”. Năm 1997, NXB Công an Nhân dân đã in tập truyện “Bức chân dung hình ô van”, và đến nay, hầu hết các tác phẩm của ông đã được giới thiệu tại Việt Nam.
Tài năng kiệt xuất, song sinh thời Edgar Poe không được hưởng niềm vinh quang trọn vẹn. Nếu như cả châu Âu với những bậc cự phách nhất từng nghiêng mình chào đón ông thì nghịch lý thay hầu như cả nước Mỹ lại ngoảnh mặt với ông. Thế nên Pautovski đã chua chát thốt lên: “Đời Edgar Poe khi sống cũng như lúc chết, luôn phải chứng thực cái sự thật là xã hội cũ bao giờ cũng tàn nhẫn và bất công đối với những người có tài năng lớn và những tâm hồn lớn”.
THẢO LƯ
