Tăng trưởng kinh tế nhanh đã khiến cho các hoạt động xây dựng ngày càng phát triển. Theo các nghiên cứu cho thấy, hơn 1/3 của tiêu thụ năng lượng toàn cầu được sử dụng cho các hộ gia đình và tòa nhà. Chính vì thế, cách thiết kế quy hoạch công trình, sử dụng các loại vật liệu xây dựng (VLXD) mang lại hiệu quả rất đáng kể trong việc tiết kiệm năng lượng (TKNL), nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu (BĐKH) toàn cầu.
Mới đây, nhóm nghiên cứu của dự án Nghiên cứu siêu đô thị TPHCM với sự tài trợ của Bộ Giáo dục và Nghiên cứu (CHLB Đức) vừa ra mắt Sổ tay “Sản phẩm xanh” nhằm đưa ra những giải pháp tối ưu để có một công trình thích ứng với BĐKH và sử dụng năng lượng hiệu quả tại Việt Nam.
Sử dụng vật liệu xanh
Sổ tay “Sản phẩm xanh” đã cung cấp một số giải pháp và dịch vụ thích nghi với khí hậu Việt Nam và sử dụng năng lượng hiệu quả cho các công trình thương mại, dân dụng tại Việt Nam. Theo đó, giải pháp tập trung vào các khía cạnh của VLXD cách nhiệt vì qua các cuộc điều tra cho thấy, vật liệu mang lại khả năng cao nhất trong TKNL.
Vườn thẳng đứng được các hộ gia đình và các cao ốc văn phòng trong đô thị ưa chuộng (Khu vườn thẳng đứng tại một căn nhà ở khu trung tâm TPHCM).
Một trong những loại vật liệu được nhóm nghiên cứu khuyên dùng đó là gạch bê tông khí chưng áp - ACC. Loại gạch này khác với bê tông thường vì sử dụng vật liệu tự nhiên với lượng nhẹ, chỉ khoảng 1/2 trọng lượng kết cấu bê tông thường vì kết cấu bột khí chiếm đến 80% cấu tạo của gạch. Chính vì thế, ưu điểm của loại gạch này là giúp tiết kiệm lượng vật liệu làm khung, móng cọc. Ngoài ra, gạch ACC có tác dụng cách nhiệt và TKNL vì có hệ số dẫn nhiệt thấp nên dẫn đến hiệu ứng trời lạnh thì ấm, trời nóng thì mát. Từ đó, mức điện dùng cho máy điều hòa nhiệt độ có thể tiết kiệm đến 40%, tạo giá trị lâu dài cho người sử dụng. Vì thế, loại gạch này rất được các chuyên gia khuyến khích sử dụng. Tiếp đó, đèn LED là sản phẩm được nhóm nghiên cứu khuyến nghị sử dụng để chiếu sáng với mục đích TKNL. Cụ thể, lợi ích của việc sử dụng chiếu sáng bằng loại đèn này có thể mang lại hiệu quả trong việc sử dụng năng lượng hơn 80% so với đèn sợi đốt, đồng thời tuổi thọ của nó kéo dài đến 30 năm và ít hao phí năng lượng.
Một trong những VLXD được nhóm nghiên cứu đề cao tính bền vững và bảo vệ môi trường là loại vật liệu bằng tre. Theo các chuyên gia này, tre tuy thuộc loại cây cỏ, rỗng bên trong nhưng thực tế lại bền hơn các loại cây thân gỗ khác. Đáng ngạc nhiên là một số loài tre được chứng minh có độ cứng cao hơn gỗ. Bên cạnh độ cứng cao, tre cũng có tính đàn hồi nên độ bền của vật liệu này rất cao. Tre có thể dùng làm ván lát sàn nội và ngoại thất, các loại ốp tường tre, trần tre ép... Trong đó, sàn tre ngoại thất có thể sử dụng dưới ánh mặt trời, được thiết kế để chịu được thời tiết khắc nghiệt như mưa bão và cả những khu vực giao thông đông đúc. Tính năng chính của các loại VLXD bằng tre cần phải kể đến trước tiên là thân thiện với môi trường, tiết kiệm được tài nguyên rừng. Cùng với đó, tre có khả năng chịu được nước đã được chứng minh trong điều kiện nước mặn; không ảnh hưởng bởi thời tiết và chịu nhiệt độ từ -40°C đến 60°C. “Lợi ích lớn nhất của các VLXD tre là cung cấp một sản phẩm thay thế có thể tái tạo thay cho gỗ. Ngoài ra, tính bền vững của tre có thể giúp giữ cho hệ sinh thái bền vững” - đại diện nhóm nghiên cứu cho biết.
Vườn thẳng đứng trong đô thị
Công trình xanh thì phải đảm bảo có các mảng xanh vì mảng xanh là không gian rất cần thiết làm giảm nhiệt độ cho các công trình, giữ môi trường và cải thiện chất lượng không khí… Tuy nhiên, với áp lực không gian đô thị hiện nay, diện tích mảng xanh ngày càng bị teo tóp lại. Trong bối cảnh đó, vườn thẳng đứng là giải pháp được nhóm nghiên cứu đưa ra như là một giải pháp lý tưởng cho hầu hết các đô thị, cũng như rất hiệu quả cho không gian của ngôi nhà. Theo các chuyên gia, không chỉ tạo thêm mảng xanh mà lợi ích của vườn thẳng đứng được biết đến như một khả năng cách âm, làm giảm hiệu ứng đảo nhiệt, giúp công trình giữ hoặc giải nhiệt điều hòa không khí. Bên cạnh đó, loại vườn này còn thu được 45% - 75% lượng nước mưa, được sử dụng như một bộ lọc nước tự nhiên và máy điều tiết nhiệt độ nước. Để thiết kế vườn thẳng đứng, các loại cây có thể trồng trong túi đất nhỏ, môi trường phát triển vô cơ hoặc có thể hoàn toàn thủy canh tùy thuộc vào thiết kế. Điều lý tưởng của vườn thẳng đứng theo các chuyên gia là lượng nước dư thừa được giữ lại nên rất tiết kiệm nước, chỉ cần khoảng 1/3 lượng nước cần thiết so với vườn truyền thống. Một khu vườn thẳng đứng gần như có thể đặt trong bất cứ không gian, vị trí nào và được xem như một vật liệu sống có khả năng kết hợp các loại cây xanh trong môi trường và không gian chật hẹp của đô thị hiện nay.
Ông Phan Đức Nhạn, Phó Giám đốc Sở Xây dựng TPHCM cho biết, hiện thế giới đang đối mặt với nhiều mối nguy hiểm liên quan đến BĐKH. Trong đó, Việt Nam là một trong những quốc gia bị đe dọa nhiều nhất. Chính vì thế, chúng ta cần phải thích ứng với ảnh hưởng của BĐKH cũng như có trách nhiệm làm giảm phát thải nhà kính. Với một trung tâm kinh tế đang phát triển mạnh như TPHCM, một lượng công trình lớn đang được xây dựng nhưng lại không nhiều công trình thực hiện chủ trương đẩy mạnh công trình xanh, ngay cả khi chúng ta có nhiều tiềm năng về môi trường trong lĩnh vực vật liệu xây dựng xanh. Theo ông Phan Đức Nhạn, Sổ tay “Sản phẩm xanh” đã cung cấp những lời khuyên có giá trị để ngôi nhà thích nghi với BĐKH và sử dụng TKNL hơn.
HÀ PHƯƠNG
