Trong buổi làm việc của đồng chí Đinh La Thăng, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy TPHCM với Sở Giao thông Vận tải (GTVT) TP hồi tuần qua, nhiều nguyên nhân lặng lẽ “góp phần” vào việc gây ra ùn tắc giao thông đã được chỉ ra, trong đó có cả sự can dự của việc quy hoạch, tình trạng ngập nước, nạn lấn chiếm lòng lề đường hoặc vệ sinh môi trường.
Lấn chiếm lòng lề đường để kinh doanh
Trong phần phát biểu của mình, ông Nguyễn Ngọc Tường - Phó trưởng ban chuyên trách Ban An toàn giao thông TP, đã nêu ra hàng loạt vấn đề góp phần gây ra ùn tắc giao thông, trong đó có tình trạng lấn chiếm lòng lề đường, chợ tự phát. Cho đến nay, trên thực tế hầu như công tác chấn chỉnh trật tự lòng lề đường mới chỉ chủ yếu tập trung trên các tuyến đường chính, các tuyền đường điểm văn minh cấp thành phố và đường văn minh cấp quận huyện, trong khi các tuyến đường còn lại, đặc biệt các con hẻm và đường nội bộ khu dân cư, tình hình trật tự lòng lề đường vẫn còn nhiều điều để nói.
Ô tô đậu chiếm lòng đường gây cản trở lưu thông. Ảnh: THÀNH TRÍ
Đặc biệt đáng quan ngại là tình trạng các tuyến đường bị tái lấn chiếm lòng lề đường về đêm để kinh doanh hàng quán, vui chơi giải trí, chợ tự phát, chợ hàng “xôn” và kể cả chợ đêm. Sự tái lấn chiếm này một mặt làm choáng hết lối đi dành cho khách bộ hành, mặt khác gây mất trật tự an toàn giao thông khu vực. Ông Nguyễn Ngọc Tường nói rằng trong vấn đề này, trách nhiệm chính thuộc về chính quyền các quận huyện và cho rằng vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu (các địa phương) là rất quan trọng cũng như chủ tịch UBND các quận huyện phải chịu trách nhiệm trước Chủ tịch UBND thành phố.
Vấn đề lập lại trật tự, kỷ cương đường phố không phải đến bây giờ mới được chú ý mà cách đây gần 5 năm, vào đầu năm 2012, UBND TPHCM đã đề ra kế hoạch thực hiện các giải pháp cấp bách nhằm đảm bảo trật tự an toàn giao thông trên địa bàn TP trong năm 2012 và giai đoạn đến năm 2015.
Đáng chú ý trong số này là kế hoạch tổng thể gồm một loạt biện pháp để ngăn chặn, đẩy lùi “căn bệnh” trầm kha ùn tắc giao thông. Đó là lập lại trật tự, kỷ cương đường phố; bố trí lệch giờ làm việc, giờ học tập; đẩy nhanh tiến độ thực hiện các công trình giao thông; tổ chức giao thông khoa học, hợp lý, bảo đảm khai thác hiệu quả kết cấu hạ tầng giao thông hiện hữu; nâng cao hiệu quả hoạt động vận tải hành khách công cộng...
Các biện pháp ấy đều quan trọng, cần thiết và gần như giữa chúng có mối quan hệ hỗ tương: cái này tác động xa gần đến cái kia. Chính vì thế, các biện pháp này giống như là các chân kiềng của một cái kiềng, không thể bỏ bớt chân kiềng nào. Nói cách khác, không có biện pháp nào thứ yếu nhưng quan trọng là có sự đa dạng và linh động khi triển khai từng biện pháp trong thực tế. Điều này đến nay vẫn còn nóng hổi tính thời sự.
Đường chật càng chật hơn
Một yếu tố khác cũng lặng lẽ tác động gây ra tình trạng ùn tắc giao thông đó là quỹ đất dành cho giao thông trên địa bàn hiện còn quá thấp so với chuẩn mực yêu cầu. Bởi vì cho đến nay, tổng chiều dài đường chính của thành phố chỉ không quá 4.000km, tính ra mật độ đường giao thông so với tổng diện tích chỉ mới tròm trèm 1,8km/km², còn diện tích đất giao thông trên diện tích đất xây dựng đô thị chỉ là 6,1% và diện tích bến bãi đậu xe chỉ chiếm không quá 0,1% diện tích đô thị! Chưa kể bị chi phối bởi những yếu tố khách quan, đòi hỏi cách giải quyết tổng thể: phát triển đô thị tập trung quá cao ở khu vực trung tâm thành phố từ đó làm mất cân đối giữa quy mô phát triển cơ sở hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội.
Không những tập trung mật độ dày đặc ở khu vực trung tâm, mà còn tình trạng nhiều hạng mục công trình, những tụ điểm thu hút đông người lui tới nhưng lại được quy hoạch, cấp phép đặt để tại mặt tiền ở những nút giao vốn dĩ sầm uất người xe lưu thông. Tiêu biểu là ngã sáu Gò Vấp, nơi hội tụ của Siêu thị Big C chễm chệ ở góc đường Nguyễn Kiệm - Phạm Ngũ Lão phía bên này và Siêu thị Văn Lang hoành tráng ở góc đường Nguyễn Oanh - Quang Trung phía bên kia. Có thể nói, công tác quy hoạch và chỉnh trang phát triển đô thị đòi hỏi phải có cách làm mới nếu muốn góp phần làm giảm tình trạng ùn tắc giao thông trên toàn địa bàn thành phố.
Trên một bình diện nhỏ là vấn đề đất dành cho bến bãi đỗ xe cũng có khối chuyện để nói. Nhu cầu bến bãi tại “siêu đô thị” như TPHCM không những nhiều và bức xúc mà lại còn càng lúc càng tăng, tỷ lệ thuận với sự phát triển kinh tế đất nước và tốc độ bùng nổ phương tiện cơ giới các loại, nhất là mô tô và ô tô. Hệ quả khó tránh khỏi là thành phố lúc nào cũng ở trạng thái thiếu thốn trầm trọng bãi đậu xe, đặc biệt tại khu vực trung tâm. Lấy quận 1 - quận “mặt tiền” của thành phố - làm ví dụ. Theo thống kê của Công an TPHCM, chỉ xét riêng lượng ô tô có nhu cầu dừng đậu thường xuyên trên địa bàn quận trung tâm này thì khả năng đáp ứng không quá 30%! Như vậy đủ biết sự mất cân đối về cung - cầu chỗ lưu đậu xe hơi đã trở nên nghiêm trọng như thế nào trên địa bàn quận 1 nói riêng và toàn thành phố nói chung.
Để phần nào đáp ứng nhu cầu chỗ đậu xe, suốt một thời gian dài, giải pháp chủ yếu là cho phương tiện dừng đậu trên các tuyến đường cho phép sử dụng tạm thời một phần công năng của lòng đường, vỉa hè và có thu phí; hoặc tận dụng các khu đất trống - vốn không còn nhiều - làm bãi đậu xe tạm. Những hình thức lưu đậu xe này thực chất có nhiều điều bất tiện, chẳng hạn như chiếm dụng phần diện tích dành cho người đi bộ hoặc dành cho giao thông vốn dĩ đã ít ỏi và chưa đạt tỷ lệ chuẩn; tiềm ẩn nguy cơ gây ùn tắc giao thông; ảnh hưởng đến mỹ quan đô thị vì gây ra cảm giác chật chội và hỗn độn trên đường phố; bản thân phương tiện không được che chắn bảo vệ khi có mưa chẳng hạn…
Cũng trong buổi làm việc của Bí thư Thành ủy TPHCM Đinh La Thăng với Sở GTVT, một số ý kiến đã nhắc đến tác động của tình trạng ngập nước hoặc vấn đề về vệ sinh môi trường cũng đôi khi trở thành tác nhân cộng thêm vào việc gây ra ùn tắc giao thông. Ông Nguyễn Ngọc Tường cho rằng, Sở Tài nguyên - Môi trường cần yêu cầu các đơn vị công ích không tập kết rác trên đường và không hoạt động trong giờ cao điểm.
THIỆN NHÂN
