Thời gian gần đây, giá cát xây dựng trên thị trường tăng cao, nhiều chủ thầu đưa ghe và nhân công ra các đoạn sông qua địa bàn quận 9 (TPHCM) để khai thác cát trái phép. Do đáy sông bị hút cát nên hai bên bờ sông liên tục bị sạt lở, hàng chục hécta đất ruộng vườn và nhà cửa của người dân bị đổ xuống sông. Cuộc chiến chống khai thác cát lậu tại quận 9 đang rất gian nan.
Chiếc ca nô và ghe của chốt trạm chống khai thác cát lậu luôn trong tình trạng trực chiến.
Kiên trì mật phục
Chốt trạm đóng bên đường Long Thuận, cạnh chân cầu Sông Tắc (phường Long Phước) phải luôn trong tình trạng sẵn sàng trực chiến. Trong chốt, mọi người căng mắt quan sát tàu thuyền đi lại trên sông và phải chú ý cả những người chạy xe qua đường. Dưới chân trạm, ca nô, ghe đã chờ sẵn cho cuộc xuất kích truy bắt các đối tượng khai thác cát lậu. Anh Nguyễn Quốc Hưng, thành viên đội, cho biết, nhiều người đi đường là “do thám” của đội quân khai thác cát lậu. Các chủ thầu hút cát lậu cử người thường xuyên dùng thuyền, xe máy qua lại chốt trạm để nắm tình hình hoạt động của đội. Họ còn cài người dò la ở xung quanh trụ sở UBND phường. Mọi động tĩnh của địa phương chuẩn bị truy quét các đối tượng khai thác cát lậu đều bị giám sát chặt. Họ dùng điện thoại di động báo ngay cho các ghe hút cát né tránh, bỏ chạy khi thấy động.
Để truy bắt các đối tượng khai thác cát lậu, anh em trong đội trực phải đánh lạc hướng những kẻ rình rập theo dõi, tổ chức mật phục. Khi màn đêm buông xuống, một nhóm vẫn trực ở trạm; ghe, ca nô vẫn nằm chờ ở bến. Vậy nhưng, đội cơ động gồm cán bộ phường, công an và lực lượng dân phòng đã sử dụng ghe thuê nơi khác, phục sẵn trên các rạch gần những điểm hút cát lậu. Bằng biện pháp mai phục, đánh lạc hướng này, nhiều ghe khai thác cát lậu đã bị bắt quả tang. Tuy nhiên, không phải lần nào cũng truy bắt được. Anh Hưng cho biết, do giữ bí mật, phải dùng ghe có tốc độ chậm thay cho ca nô nên có lúc đã phát hiện, tiếp cận ghe đang hút cát nhưng rồi đành về không. Vì khi phát hiện bị vây bắt, người khai thác cát lậu liền thu dọn phương tiện, nổ máy tháo chạy. Những ghe đã hút đầy cát liền bị họ tự đục thủng đánh đắm, thủ tiêu tang vật, rồi sau đó sẽ trục vớt khi đoàn kiểm tra rút đi.
Bà Cao Thùy Nhịn, Phó Chủ tịch UBND phường Long Phước, cho biết: “Nạn khai thác cát lậu đang rất lộng hành, địa phương phải vất vả giữ sông, giữ đất. Chỉ riêng phường Long Phước, mỗi năm đã bắt quả tang, tạm giữ cả trăm chiếc ghe hút cát lậu. Cứ vài tháng, phường phải làm văn bản kiến nghị thanh lý các ghe tang vật vì hết chỗ chứa. Vậy mà những người khai thác cát lậu vẫn không chùn tay. Việc truy bắt, ngăn chặn hoạt động khai thác cát lậu vẫn cứ gay go, chưa có hồi kết”.
Cần sự phối hợp hỗ trợ
Nạn khai thác cát lậu ở đáy sông tại quận 9 đã gây ra hậu quả nặng nề. Hơn 22ha đất vườn cây và nhiều nhà cửa đã bị sạt lở chìm xuống sông. Các phường Long Bình, Long Phước, Trường Thạnh, Long Thạnh Mỹ… đều bị sạt lở nặng. Nhiều hộ sống ở ven sông đã và đang đứng trước hiểm họa mất nhà vì sạt lở. Ông Đỗ Văn Trắng, chủ khu vườn bên chân cầu sông Tắc (phường Trường Thạnh), lo lắng: “Chỉ trong một thời gian ngắn, hàng dừa nước rộng hàng chục mét vuông dọc bờ sông đã bị cuốn xuống sông. Nếu nạn hút cát lậu không được ngăn chặn hiệu quả, không lâu nữa khu vườn nhà tôi và cả cây cầu cũng không còn”.
Trước tình trạng sạt lở ngày càng tăng do nạn khai thác cát ở đáy sông, UBND quận 9 đã có quy định cấm khai thác cát trên sông. Các phường trọng yếu như Long Bình, Long Phước… đã được đầu tư trang thiết bị lập đội trực truy bắt các hoạt động khai thác cát lậu. Tuy nhiên lực lượng và phương tiện vẫn chưa thể đáp ứng đủ nhu cầu. Tại phường Long Phước, chiếc ca nô chuyên dụng đã sử dụng quá lâu nên thường bị hư hỏng, đội trực chủ yếu sử dụng chiếc ghe đã bị tịch thu, nên tốc độ không cao. Ông Ngô Anh Tuấn, Phó Chủ tịch UBND quận 9, cho biết: “Ngoài sông Đồng Nai, trên địa bàn quận 9 còn các con sông rạch dọc ngang như sông Tắc, Trao Trảo, Gò Công… nên ra quân tuyên chiến với nạn khai thác cát lậu là việc không đơn giản do địa bàn rộng và khó quản lý. Trong khi đó, trên sông Đồng Nai vẫn có những đơn vị được phép khai thác cát, nên một số đối tượng lợi dụng trà trộn, lén lút khai thác lậu. Quận đã có văn bản kiến nghị TP dừng việc cho phép khai thác trên sông Đồng Nai, nhưng chưa có kết quả”.
Có một thực tế, tại các phường đều có nhiều bãi kinh doanh, thu mua cát. Họ thu mua cát từ nhiều nguồn khác nhau. Chính vì thế, những đối tượng khai thác cát lậu dễ dàng và nhanh chóng tiêu thụ sản phẩm. Những người khai thác cát lậu di chuyển từ vùng này sang vùng khác để tránh sự kiểm tra, kiểm soát của chính quyền. Các phường đều đã điều tra, nắm rõ danh sách các đối tượng khai thác cát lậu nhưng không đủ cơ sở xử lý vì họ không khai thác ở địa phương. Còn những chính sách, biện pháp hỗ trợ cho những đối tượng này chuyển nghề cũng chưa được quan tâm đúng mức. Để chặn đứng nạn khai thác cát lậu thì sự nhiệt tình, mưu mẹo chưa đủ, địa phương đang rất cần sự hỗ trợ, phối hợp đồng bộ từ TP.
TRẦN YÊN
