Nhân Quốc khánh của Việt Nam năm nay, hai người bạn Pháp, từng là những người tiên phong trong phong trào phản đối chiến tranh Việt Nam của thực dân Pháp hồi những năm 1950, đã trở lại thăm Việt Nam. Đó là đồng chí Henri Martin và Raymonde Dien, những đảng viên kỳ cựu của Đảng Cộng sản Pháp. Đối với nhiều người dân Việt Nam, Henri Martin và Raymonde Dien là những cái tên thân quen được ghi vào lịch sử với những đóng góp quý báu góp phần làm nên thắng lợi của Việt Nam trong cuộc chiến chống thực dân Pháp.
Trong chuyến thăm Việt Nam từ ngày 22-8 đến 4-9, Henri Martin và Raymonde Dien đã có buổi giao lưu tại Nhà Hữu nghị TPHCM với các cán bộ cách mạng lão thành, các đoàn viên thanh niên của TPHCM vào ngày 23-8. Buổi giao lưu diễn ra thật xúc động, đầm ấm…
Từ những kỷ niệm đấu tranh xưa…
Nói như Đại sứ Võ Văn Sung, vị đại sứ đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa ở Pháp, “Henri Martin và Raymonde Dien là những người Pháp rất Việt Nam”. Gắn bó với Việt Nam từ khi tuổi còn rất trẻ, đến nay, ở cái tuổi thất thập cổ lai hi, trở lại Việt Nam, ký ức về những ngày tranh đấu cho độc lập tự do của Việt Nam vẫn còn in đậm trong trí nhớ của Henri Martin và Raymonde Dien … Henri Martin nhớ lại, là lính hải quân trong quân đội Pháp, ông đã được cử sang Việt Nam để giúp người Việt Nam chống phát xít Nhật. Sang đến Việt Nam, ông mới ngỡ ngàng nhận ra mình đã bị lừa, thực chất đây là cuộc chiến của quân đội viễn chinh Pháp ở Việt Nam. Từ đó ông đã tìm cách trở về Pháp và gia nhập Đảng Cộng sản Pháp, dấy lên phong trào chống cuộc chiến phi nghĩa đó. Bí mật hoạt động, rải truyền đơn kêu gọi nhân dân Pháp ủng hộ Việt Nam chống thực dân Pháp, Henri Martin đã bị nhà cầm quyền Pháp xử tù. Khi nói về Raymonde Dien, nhiều người còn nhớ đến sự kiện một cô gái 21 tuổi đã dũng cảm nằm ngang đường ray chặn đoàn tàu chở vũ khí và đạn dược sang Việt Nam vào ngày 23-2-1950 tại nhà ga Saint Pierre des Corps (thành phố Tours). Thế nhưng ít ai biết rằng đằng sau hành động dũng cảm đó là một quyết định táo bạo. Raymonde Dien kể lại: “Có người đã hỏi tôi vì sao lại chọn cách phản đối chiến tranh như vậy? Ông Henri Martin và bà Raymonde Dien ký tên lưu niệm lên tấm ảnh chụp chung với Bác Hồ năm 1956. Tại sao lại không chọn cách phản đối bằng việc phun vòi rồng vào xe lửa”. Bà cho biết đó là cách duy nhất bà có thể làm. Vì đây là xe lửa chạy bằng điện, bà không thể chọn cách phun vòi rồng vì làm như thế sẽ nguy hiểm đến tính mạng của nhiều người. Và đây chính là tính nhân văn ở Raymonde Dien trong cuộc đấu tranh chống lại cuộc chiến phi nghĩa của thực dân Pháp. Đấu tranh chống lại cái xấu, nhưng không vì thế mà làm tổn thất nhân mạng của người dân vô tội. Không chỉ ôn lại những kỷ niệm đấu tranh, Henri Martin và Raymond Dien đều vô cùng xúc động khi nhớ lại lần gặp Bác Hồ duy nhất vào năm 1956, khi hai người sang Việt Nam trong Đoàn Thanh niên Cộng sản Pháp. Bác Hồ đã để lại một ấn tượng sâu sắc đối với Henri Martin. Ông xúc động cho biết khi được gặp Bác, ông mới hiểu được cả ý chí quyết tâm của dân tộc Việt Nam chống quân xâm lược. Đến cuộc đấu tranh hôm nay Buổi giao lưu với ông Henri Martin và bà Raymonde Dien tại Nhà Hữu nghị TPHCM. Trước khi đến với cuộc giao lưu tại Nhà Hữu nghị, Henri Martin và Raymonde Dien đã đến thăm Bảo tàng Chứng tích chiến tranh ở TPHCM. Mặc dù đã có được nhiều thông tin trước đó, nhưng trước những hình ảnh đau thương, đặc biệt các hình ảnh về những nạn nhân chất độc màu da cam của Việt Nam, hai ông bà đã thật sự xúc động và phẫn nộ. Sau bao nhiêu năm tranh đấu ủng hộ cách mạng Việt Nam, ở tuổi thất thập cổ lai hi, những ngọn lửa đầu tiên từ những ngày đấu tranh chống Pháp giúp nhân dân Việt Nam, đến nay dường như vẫn còn nguyên vẹn ở Henri Martin và Raymonde Dien. Mặc dù tuổi cao sức yếu, nhưng lòng nhiệt huyết từ những người bạn Pháp này vẫn không phai nhạt. Đón Henri Martin và Raymonde Dien, chúng ta như được đón những người con Việt trở về nhà. Mà quả vậy, mặc dù không mang dòng máu Việt Nam, nhưng tấm lòng luôn hướng về Việt Nam ở họ vẫn luôn tồn tại... HOÀI ANH
Sự kiện về Henri Martin đã làm thức tỉnh nhân dân Pháp, từ đó phong trào phản đối chiến tranh tại Việt Nam đã lan rộng. Tại hội nghị Paris về chấm dứt chiến tranh Việt Nam, Henri Martin đã có những đóng góp to lớn, góp phần vào thắng lợi của nhân dân ta trên mặt trận ngoại giao. Ngày 16-1-2003, Henri Martin đã vinh dự được nhận kỷ niệm chương của Bộ Ngoại giao Việt Nam nhân Kỷ niệm 30 năm ký kết Hiệp định Paris về Việt Nam. 
Sau sự kiện ở nhà ga Saint Pierre des Corps, Raymonde Dien đã bị xử tù. Là “con nhà nòi” cách mạng, cha bị phát xít Đức bắt giam bên Áo, chị bị đi đày, anh trai thì bị bắn, Raymonde Dien đã sớm giác ngộ cuộc đấu tranh cách mạng và tham gia các hoạt động của Đảng Cộng sản Pháp từ khi chỉ mới 17 tuổi.
Tấm ảnh tư liệu quý chụp Bác Hồ tiếp Đoàn Thanh niên Cộng sản Pháp, trong đó có Henri Martin và Raymonde Dien, đã được phôtôcóppi tặng cho nhiều người trong buổi giao lưu. Mặc dù chất lượng bản sao không đẹp, nhưng cả hội trường Nhà Hữu nghị đã xúc động, nhiều bạn trẻ ùa lên xin chữ ký của hai người bạn Pháp ký vào tấm ảnh quí giá đó. 
Henri Martin nói: “Cuộc chiến tranh mà Mỹ để lại Việt Nam vẫn chưa chấm dứt, những nạn nhân chất độc màu da cam vẫn còn đó. Chúng ta cần tiếp tục làm những việc có ý nghĩa để khắc phục hậu quả của cuộc chiến tranh này”. Hai người cho biết, vào tháng 3-2005, Hội Hữu nghị Pháp – Việt sẽ tổ chức một hội thảo quốc tế về chất độc màu da cam. Hội đã vận động được nhiều tổ chức, cá nhân cùng tham gia.
