Gần đây, CLB Chống hàng giả và Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng Báo SGGP (SACC) nhận được thông tin từ bạn đọc về một số lò bún “chui” dùng chất tẩy trong công nghiệp để tẩy trắng bún… gây ảnh hướng nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng. Thực trạng này đã tồn tại từ lâu nhưng không hiểu vì sao các cơ quan chức năng vẫn “bình chân như vại”.
Quá mất vệ sinh
Tại hai quận Gò Vấp và Tân Bình, rất nhiều lò sản xuất bún tư nhân hoạt động nhưng không có giấy phép kinh doanh. Ngoài vấn đề vệ sinh đang bị bỏ ngỏ, một mối nguy hại khôn lường là các cơ sở này vì mục đích lợi nhuận đã bỏ hóa chất độc hại để làm trắng bún.
Theo quan sát của chúng tôi, các lò bún bắt đầu hoạt động sản xuất từ khoảng 20 giờ hôm trước đến 2-3 giờ sáng hôm sau.
Thâm nhập vào cơ sở bún K.T tại sân bóng Cây Trâm (phường 12, quận Gò Vấp), chúng tôi không khỏi “lạnh người”. Trước cơ sở là con đường bùn lầy, bên trong, lò bún có mặt bằng nhỏ, hẹp, nền nhà ẩm ướt, nhầy nhụa. Có 7 người đang làm việc tại đây nhưng không mang bao tay, chân không mang ủng…. Sau khi lắng bột thì đến công đoạn tách nước để lấy bột đem làm bún. Thế nhưng, những thùng ủ gạo và thùng bột san sát nhau. Một vài người bị bột dính lên người, lên tóc lấy vội vòi nước xối ào ào vào người tắm khiến nước bắn tung tóe…
Tại khu vực chợ Cầu (phường 14, quận Gò Vấp), chúng tôi hỏi thăm cơ sở bún K.C. Một người dân chỉ tay về phía bờ sông bảo: “Vào trong hẻm kia kìa, chỗ nào mà nghe mùi chua là lò bún đó”. Cơ sở này nằm sát mé dưới gầm cầu sông Chợ Cầu, ẩm thấp… Người dân phản ánh, cơ sở này xả nước thải trực tiếp ra sông, gây mùi chua và ô nhiễm môi trường. Ngoài ra, còn có cơ sở sản xuất bún tươi P.D (phường 12, quận Gò Vấp) cũng có tình trạng tương tự cơ sở K.C khi nước ngâm gạo chảy ra hồ, gây mùi chua và trở thành nơi sinh sống của ruồi nhặng, côn trùng.
Bún làm trắng bằng hóa chất công nghiệp
Điều đáng báo động nhất chính là “công nghệ” làm trắng bún. Hiện nay, một số doanh nghiệp sản xuất bún sạch tại TPHCM bức xúc cho biết, phần lớn các cơ sở sản xuất bún “chui” đều dùng hóa chất có tên Tinopal để tẩy trắng bún. Theo tìm hiểu của chúng tôi, Tinopal được bán rộng rãi tại “chợ hóa chất” Kim Biên (quận 5, TPHCM) với tên là Tinopal-AMS, Tinopal-DMS... Giá hóa chất này dao động từ 400.000 - 550.000 đồng/kg. Động cơ của việc kinh doanh gian dối này là do nhiều cơ sở muốn giảm chi phí nên trộn thêm bột mì vào bột gạo. Vì thế, sợi bún sẽ dễ bị nát vụn và có màu đen.
Công đoạn nhào bột là lúc có thể bỏ hóa chất tẩy trắng vào trước khi kéo sợi. Ảnh: M.T.
Ngoài ra, do chạy đua thời gian để có bún cung ứng cho thị trường nên các cơ sở rút ngắn thời gian sản xuất, chỉ cần ngâm gạo trong vòng 2 giờ, sau đó đem xay, tách nước rồi cho bột năng, bột lọc vào để tạo ra sợi. Để sợi bún không bị đen, nát và tăng độ dẻo dai, trắng sáng, các cơ sở sản xuất bún đã chọn cách cho hóa chất tẩy trắng Tinopal vào. “Nếu cho bột năng, bột lọc vào thì sợi bún mới chỉ có độ dẻo dai thôi. Thêm hóa chất Tinopal vào thì sợi bún mới trắng được” - một chủ cơ sở bún cho biết.
Bác sĩ Nguyễn Xuân Mai - nguyên Phó Viện trưởng Viện Vệ sinh y tế công cộng, Bộ Y tế cho biết: Tinopal là loại hóa chất tẩy rửa trong hoạt động công nghiệp, dùng làm trắng, sáng sản phẩm cực mạnh, có màu vàng hoặc màu trắng, không mùi. Tinopal không có tên trong danh mục phụ gia thực phẩm của Bộ Y tế. Đây là chất tẩy, nên khi sử dụng làm trắng bún thì người ăn phải hóa chất này sẽ bị tẩy ruột và làm tổn thương các tế bào nhung mao ở màng ruột, làm bong các lớp tế bào, tạo nhiều cơ hội cho các mầm bệnh tấn công. |
Cách pha chế hóa chất Tinopal vào bún theo công thức một muỗng hóa chất Tinopal trộn vào 140kg/gạo sẽ cho ra 300kg bún tươi trắng sáng, đẹp và nhìn mát mắt. Khi bột cho vào thùng trộn thì một muỗng hóa chất sẽ được rắc vào, máy trộn đều bột với hóa chất rồi cho qua máy ép sợi trước khi qua lò đun. Cứ thế, những sợi bún có tẩm hóa chất ra lò. Được biết, trung bình mỗi lò sản xuất từ 6-12 tấn bún/ngày và thời gian trôi qua, không biết có bao nhiêu người tiêu dùng đang từng ngày bị “bào mòn” sức khỏe.
Vai trò của cơ quan chức năng
Cách đây một thời gian, sau khi nhận được thông tin phản ánh của người tiêu dùng, chúng tôi thử theo dõi hoạt động tại lò bún K.T (quận Gò Vấp) và nhận thấy nhiều khuất tất trong việc sản xuất bún tại cơ sở này. Chúng tôi gọi ngay cho Công an quận Gò Vấp nhờ can thiệp và được hướng dẫn liên hệ Công an phường 12, quận Gò Vấp. Chúng tôi thử phản ánh thông tin đến lực lượng quản lý thị trường Gò Vấp thì một cán bộ cho biết sẽ cho người xuống nhưng chờ mãi không thấy đâu (!?).
Được biết, vừa qua cũng từng có một số đơn tố giác tình trạng một số cơ sở làm bún có sử dụng hóa chất Tinopal tại quận Gò Vấp lên nhiều cơ quan chức năng như Sở Y tế TPHCM… nhưng hầu hết các đơn thư này đều chuyển về địa phương để giải quyết theo đúng trình tự, nhưng đến nay, dường như mọi việc vẫn chưa có gì tiến triển, các lò bún có dấu hiệu vi phạm thì vẫn hoạt động bình thường
MINH TRUNG
