“Ra trường dễ có việc làm, thu nhập ổn định” - là những hứa hẹn quen thuộc trong mỗi mùa tuyển sinh của các trường trung cấp chuyên nghiệp (TCCN). Thế nhưng, cuộc sống không chỉ toàn màu hồng: Cửa các trường luôn rộng mở nhưng ngày càng có ít học sinh chọn con đường học nghề làm hành trang vào đời, chưa kể số chọn rồi cũng sớm đứt gánh giữa đường.
Giờ thực hành của học sinh, sinh viên ngành dược Trường Cao đẳng Nguyễn Tất Thành.
“Chợ chiều” tuyển sinh
Sau khi các trường Đại học (ĐH) - Cao đẳng (CĐ) kết thúc thời hạn tuyển sinh, những tưởng những thí sinh rớt cả 3 nguyện vọng sẽ đổ dồn vào học nghề nhưng thực tế lại khác xa mong đợi. Các trường TCCN vẫn vắng vẻ, đìu hiu giống hệt cảnh… chợ chiều, trong khi chỉ còn hơn 1 tháng nữa các trường sẽ kết thúc nhận hồ sơ tuyển sinh đợt 1.
Đơn cử như Trường Trung cấp Kinh tế Kỹ thuật Nguyễn Hữu Cảnh, một trường có tiếng trong lĩnh vực đào tạo lao động kỹ thuật lành nghề nhưng cũng vất vả trong tuyển sinh năm nay khi mới chỉ tuyển được 1.200 hồ sơ trong tổng số hơn 1.700 chỉ tiêu tuyển mới. Trường Trung cấp Kỹ thuật và Nghiệp vụ Nam Sài Gòn tuyển được 60% tổng chỉ tiêu, Trường Trung cấp Vạn Tường được hơn 50% chỉ tiêu, Trường Trung cấp Tin học Kinh tế Sài Gòn mới có khoảng 300 hồ sơ nộp vào trong khi chỉ tiêu tuyển gần 1.000 học sinh…
Bà Bùi Thị Nguyệt Ánh, Hiệu trưởng Trường Trung cấp Vạn Tường, than thở: “Cách đây 5 năm, học sinh vào trường đông đến mức “đẩy” không ra, bây giờ thì phải “mót” từng học sinh. Qua sàng, qua nia chán rồi mới tới mình”. Lý giải cảnh này, bà Ánh cho rằng: “Với tâm lý chuộng bằng cấp, học sinh chỉ muốn học ĐH-CĐ. Hiện nay, có quá nhiều trường mọc lên, các trường ĐH-CĐ cũng đua nhau đào tạo hệ trung cấp khiến các trường như chúng tôi lao đao”.
Học sinh phân luồng cũng... bỏ cuộc
Tuyển sinh đã vất vả, giữ chân được các em theo học đến đích lại càng khó khăn. Hiệu trưởng một trường kể lại, cạnh nhà ông có một cậu học trò học xong lớp 9 phải nghỉ học vì không theo kịp chương trình phổ thông. Để giải tỏa lo lắng cho ba mẹ cậu bé, ông đã đưa cậu vào học nghề điện lạnh ở trường. Nhờ học đúng sở trường nên cậu học rất tốt.
Ông cho biết: “Cậu ấy ra trường có là có việc làm ngay với đồng lương khá cao. Những em học sinh như cậu học sinh đó sẽ theo nổi chương trình vì chưa có quy định phải học văn hóa 4 môn (toán, lý, hóa, văn) như bây giờ. Hiện nay, học sinh tốt nghiệp THCS vào học trung cấp đều phải học 1.200 tiết văn hóa nên hầu hết các em kham không nổi, phải bỏ học giữa chừng”. Đơn cử như Trường Cao đẳng Kỹ thuật Cao Thắng, năm 2007 tuyển được 800 học sinh hệ THCS vào học nhưng đến nay rơi rụng chỉ còn 267 học sinh theo học. Trường Trung cấp Kinh tế Kỹ thuật Nguyễn Hữu Cảnh cũng có 40% học sinh bỏ học giữa chừng, Trường Trung cấp Kỹ thuật và Nghiệp vụ Nam Sài Gòn tỷ lệ học sinh bỏ học gần 30%.
Lãnh đạo các trường cho rằng, nhiều học sinh sau phân luồng học nghề rất khá nhưng vì không đảm bảo yêu cầu đầu ra các môn văn hóa nên không có bằng tốt nghiệp. Trong giờ học văn hóa, các thầy cô phải áp dụng cách “vừa dạy vừa dụ”, bởi đến giờ học, nhiều học trò bỗng dưng… biến mất hoặc ngủ gục trên bàn.
Ông Nguyễn Đức Trung, Hiệu trưởng Trường Trung cấp Kinh tế Kỹ thuật Nguyễn Hữu Cảnh, cho biết: “Học sinh tốt nghiệp THCS phải học 3,5 năm nên 2 năm đầu, các em phải học dồn chương trình văn hóa của lớp 10, 11, 12. Do chỉ còn 1,5 năm học nghề nên các em rất đuối, nhiều em bỏ học là điều không tránh khỏi. Bắt đầu từ năm học này, chúng tôi phải tăng thời gian học cho HS hệ THCS lên 4 năm để giãn bớt thời gian học văn hóa cho các em”.
Nghịch lý cung cầu
Đã khó tuyển nhưng tuyển được thì tỷ lệ rơi rụng giữa chừng khá nhiều nên nhiều năm nay lại tái diễn tình cảnh bi đát: Trường nghề thiếu trò, doanh nghiệp cần thợ.
Ông Trần Anh Tuấn, Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo nhu cầu nhân lực và thông tin thị trường lao động TPHCM, băn khoăn: “Tại TPHCM, nhu cầu tuyển nhân lực ngày càng có yêu cầu cao về số lượng và trình độ chuyên môn kỹ thuật. Từ năm 2010-2015, mỗi năm, TPHCM có nhu cầu tuyển từ 280.000-300.000 chỗ làm, trong đó nguồn lao động có tay nghề, trình độ từ trung cấp trở lên được tuyển dụng nhiều, chiếm trên 60% nhu cầu tuyển dụng. Đặc biệt, các ngành công nghệ thông tin, điện, điện công nghiệp, điện lạnh, cơ khí, luyện kim, điện tử, viễn thông, thu hút nhiều lao động”.
Thế nhưng, hiện nay các trường đào tạo nghề chỉ đáp ứng được 20% nhu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp. Thực trạng “cung không đủ cầu” đã khiến nhiều doanh nghiệp tự tìm hướng đi cho mình. Nhiều năm nay, Tổng Công ty Dệt May Gia Định với 14 công ty thành viên luôn nằm trong cảnh thiếu lao động và để đáp ứng yêu cầu sản xuất, đầu năm 2010, tổng công ty đã thành lập Trường Trung cấp Bến Thành để đào tạo nguồn nhân lực cho tổng công ty.
ThS. Lương Quang Ngọc, Hiệu trưởng Trường Trung cấp Bến Thành cho biết: “Để tạo điều kiện cho các em học sinh có thu nhập ổn định, được cọ xát với thực tế công việc ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường, chúng tôi đã ký kết với các đơn vị doanh nghiệp đảm bảo việc làm cho học sinh ngay cả trong quá trình học với mức thu nhập mỗi tháng từ 1,8-2,5 triệu đồng. Công ty còn hỗ trợ vé xe buýt, tiền nhà trọ… Với mức thu nhập này, ngay cả các em học sinh có hoàn cảnh khó khăn vẫn có thể theo học mà không cần gia đình hỗ trợ. Sau khi tốt nghiệp, chúng tôi cũng cam kết hỗ trợ việc làm cho các em”.
Lê Linh
