Có một vở hài đả kích tệ nhũng nhiễu ở cửa công đường. Chuyện về một người đi khai tử cho bà mẹ 94 tuổi, bị anh công chức tư pháp phường đòi xuất trình giấy khai sinh của người quá cố thì mới làm giấy khai tử! Sau khi nghe đương sự phân trần, anh công chức hạ cố “thông cảm” cho thay thế giấy khai sinh bằng việc tìm bà mụ đã đỡ đẻ cho bà ngoại làm chứng…?!
Chuyện cái giấy khai sinh làm dở khóc dở cười tưởng chỉ là phóng đại chuyện đòi hỏi vô lý để gây cười, nào ngờ trong cuộc sống thường nhật gần đây, giấy khai sinh cũng làm “dở khóc dở mếu” nhiều người.
Theo công văn hướng dẫn ngày 30-10-2006 của bộ chủ quản quy định, khi cấp bằng tốt nghiệp THPT cho học sinh lớp 12, ở mục “nơi sinh” phải ghi đầy đủ hai đơn vị hành chính cấp huyện, tỉnh căn cứ trên giấy khai sinh.
Tuy nhiên, theo báo cáo của nhiều trường THPT ở các tỉnh, với quy định này thì hồ sơ dự thi tốt nghiệp THPT của học sinh không thể hoàn thiện được, vì mục “nơi sinh” trên giấy khai sinh của các em chỉ ghi tên cơ sở y tế (bệnh viện, trạm xá…) hoặc nếu có tên đơn vị hành chính thì cũng chỉ có cấp xã.
Trách nhiệm giải quyết tình trạng này phải thuộc về hai cơ quan giáo dục và tư pháp. Tuy nhiên, khi phụ huynh học sinh yêu cầu được bổ sung đơn vị hành chính nơi sinh thì cán bộ hộ tịch từ chối vì… không đúng quy định của bộ chủ quản!
Qua câu chuyện cho thấy, đúng là khuyết tật của nền hành chính chúng ta không chỉ ở chỗ thiếu kỷ cương “trên bảo dưới không nghe” mà não trạng còn nằm ở chỗ phối hợp theo chiều ngang còn quá nhiều bất cập. Tình trạng quay lưng lại nhau giữa các ngành, mạnh ai nấy làm… Cuối cùng, người dân và doanh nghiệp lãnh đủ.
Được biết từ năm 2003, Chính phủ chủ trương tất cả các cơ quan hành chính phải tổ chức thực hiện “một cửa” (Quyết định 181-QĐ-CP). Đúng là “một cửa” không thể dừng lại ở một cơ quan một cấp mà phải liên thông giữa các cơ quan, các cấp và các ngành. Cả nền hành chính phải là một thể thống nhất vận hành “một cửa” dọc - ngang, phải liên thông thông suốt.
Chính phủ lại có Quyết định 93 về tổ chức “một cửa liên thông”. Cách đây không lâu, chắc mọi người vẫn nhớ, chỉ có nền nhà và nhà mà ba bộ đòi đưa ra ba loại giấy khác nhau để quản lý. Khi ba bộ “không đồng tình”, thực chất là không liên thông, xã hội bị đặt trong một “mê hồn trận”. Chính phủ lại vừa có quyết định hướng dẫn thực hiện chỉ một loại giấy và giao cho Bộ Tài nguyên - Môi trường trình mẫu giấy.
Thực tế trước đây từng có chuyện, rừng bằng phẳng do Bộ Nông nghiệp - Phát triển nông thôn quản, còn rừng có độ nghiêng từ 150 trở lên do Bộ Lâm nghiệp quản. Hay chuyện con cá sống ở nước ngọt của Bộ Nông nghiệp; khi sống ở biển của Bộ Thủy sản; khi nó đẻ ở vùng nước lợ thì nơi này do cả hai bộ, nơi khác thì không ai có trách nhiệm…
Dễ thấy nhất là chuyện con đường ở đô thị bị đào lên và lấp lại liên tục vì khi ngành cấp nước đào lên đặt ống nước, ngành điện đào lên đặt cáp điện, bưu điện cũng đào để đặt cáp của mình, ngành thoát nước đào lên để đặt cống… Cứ đào rồi lại lấp, suốt tháng này qua năm khác, mọi người đều khổ nhưng được cái ai cũng có việc làm, tiền của cứ thế mà tha hồ thất thoát…
Ở cấp quản lý vĩ mô, cuộc sống đang đòi hỏi phải tổ chức lại thành liên ngành đa lĩnh vực, quản lý thành khối thống nhất, không cắt khúc.
Đồng thời phải phân cấp mạnh, đi đôi với kiểm tra giám sát chặt chẽ, phân định chức năng rạch ròi tránh chồng chéo, tổ chức một nền hành chính liên thông theo chiều dọc lẫn chiều ngang với một chính phủ điện tử hiệu quả thì người dân và doanh nghiệp đỡ bị hành.
DIỆP VĂN SƠN
