Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TPHCM, thành phố có khoảng 2.000km kênh rạch đóng vai trò quan trọng trong việc thoát nước trên địa bàn thành phố. Thế nhưng, cho đến nay, đã có 170 kênh rạch với gần 700km bị lục bình, cỏ dại phát triển ngăn cản dòng chảy, gia tăng ô nhiễm khu vực nội thành, gây ô nhiễm môi trường và tăng nguy cơ phát sinh dịch bệnh.
Chỉ tính riêng năm 2013, công tác vớt xử lý lục bình tại 7 quận huyện cho thấy, đã có 29 tuyến kênh rạch có chiều dài 25.653m có lục bình dày đặc. Tình trạng này càng trầm trọng hơn tại những tuyến kênh rạch cụt, không có đường thoát nước hay những tuyến kênh chạy trong các khu dân cư. Tuy nhiên, hiện tại, do lượng lớn lục bình từ khu vực thượng nguồn theo dòng chảy sông Sài Gòn, Đồng Nai trôi dạt về. Sau đó, theo phân nhánh tràn vào hệ thống kênh rạch nội thành và phát triển mạnh thêm nên tại những tuyến kênh rạch đã có vớt lục bình nhưng không duy trì thường xuyên và những tuyến chưa vớt, lượng lớn lục bình đang phủ kín mặt tuyến kênh. Những quận huyện bị ô nhiễm kênh rạch nặng do tập trung dày đặc lục bình là quận 2, 12, Bình Tân, Gò Vấp, huyện Hóc Môn, Củ Chi và Cần Giờ. Những mảng lục bình dày đặc cộng với sự thiếu ý thức của một bộ phận không nhỏ người dân thường xả rác ra kênh rạch đã khiến cho tình trạng tắc nghẽn dòng chảy, hôi thối các dòng kênh ngày càng nghiêm trọng. Không chỉ vậy, với lượng lớn lục bình đã làm giảm ánh sáng và nồng độ oxy trong nước, dẫn đến giảm sản lượng cá và thủy sinh. Ngoài ra nó còn cản trở dòng chảy, gây ùn tắc rác thải.
Lý giải thực tế trên, Sở Tài nguyên và Môi trường cho biết, phần lớn lục bình xuất phát từ khu vực thượng nguồn nước sông Sài Gòn, từ ranh giới giáp với tỉnh Tây Ninh về đến cầu Rạch Tra thuộc địa bàn huyện Củ Chi. Sau đó theo dòng chảy phân tán sâu vào hệ thống kênh rạch nội thành. Tình trạng này vốn đã tồn tại từ rất lâu nhưng những năm gần đây, việc bùng phát lục bình tại toàn bộ các tuyến kênh rạch rất mạnh. Hiện thành phố đã tổ chức thực hiện vớt rác trên một số tuyến kênh rạch chính như kênh Đôi, Tàu Hủ, Nhiêu Lộc - Thị Nghè, Tân Hóa - Lò gốm và một phần kênh Bến Nghé do Công ty Dịch vụ công ích quận 8, Công ty TNHH Một thành viên Môi trường Đô thị thực hiện. Điều đáng nói là công nghệ vớt rác của các công ty này có công suất nhỏ, thân tàu thấp, công nghệ vớt thủ công. Chủ yếu sử dụng các xuồng, trên xuồng đặt các thùng chứa rác và sử dụng các công cụ để vớt, không phù hợp sử dụng vớt lục bình. Chính vì công tác vớt rác chỉ được thực hiện cục bộ tại một số tuyến kênh lớn mà không mở rộng những tuyến kênh nhỏ, lại hạn chế về công nghệ nên lục bình và rác từ các kênh nhỏ vẫn chảy ra những tuyến kênh này, khiến cho chất lượng cải thiện môi trường những tuyến kênh lớn không đạt yêu cầu. Không chỉ vậy, còn những tuyến kênh rác và lục bình quá đặc, không thể chảy ra thì ứ lại đặc cả tuyến kênh, gây ảnh hưởng xấu đến môi trường sống của người dân. Thời gian gần đây, hiện tượng mưa lớn thường xuyên xuất hiện, kết hợp với đỉnh triều cường cao khiến cho nước bẩn, rác thải từ kênh tràn vào nhà dân, nhất là những hộ dân sống dọc tuyến kênh rạch của thành phố.
Để có thể cải thiện thực trạng này, cần thiết phải triển khai vớt lục bình thường xuyên trên thượng nguồn sông Sài Gòn - Đồng Nai thuộc địa bàn huyện Củ Chi, nhằm hạn chế lục bình theo dòng chảy thủy triều trôi dạt trên sông và vào hệ thống kênh, rạch nội thành. Đơn vị được giao chức năng cần phải đảm bảo công tác vớt rác trên sông kết hợp cả lao động thủ công và máy móc trong việc thu gom vớt rác và vận chuyển lên bờ về trạm trung chuyển nhanh chóng sạch sẽ, không để rớt rác, chảy nước và đậy kín trên đường vận chuyển. Có như vậy mới mong cải thiện hiện trạng ô nhiễm kênh rạch, tạo an toàn giao thông đường thủy, đặc biệt, tăng tính năng thoát nước chống ngập cho thành phố.
MINH XUÂN
