“Nghe tin Phương Thanh bị tai biến mạch máu não, tôi đã lặng người đi vì một dự cảm xấu. Ngay sau đó, tôi đã bắt xe “ôm” để tới thăm cô. Tôi cũng đã từng trải qua những giây phút mong manh giữa cái sống, cái chết và hơn lúc nào hết tôi cầu mong Phương Thanh hãy mạnh mẽ lên để chiến đấu với số mệnh, nhưng cô ấy đã không thể...” – NSND Trần Phương tâm sự.
Tôi đến gặp đạo diễn, NSND Trần Phương tại nhà riêng của ông sau khi thông tin về việc NSƯT Phương Thanh qua đời đã được nhiều tờ báo đăng tải, song tôi vẫn cảm nhận được sự bàng hoàng của ông.
Vợ chồng nghệ sĩ Phương Thanh - Anh Dũng.
Năm 20 tuổi, Phương Thanh có vai diễn đầu tiên, song chỉ đến khi xuất hiện với vai Hiền “cá sấu” trong phim “Tội lỗi cuối cùng” của đạo diễn Trần Phương năm 1978, Phương Thanh mới thực sự ghi dấu ấn với khán giả. Chính vai diễn này đem tới cho chị giải thưởng lớn đầu tiên trong sự nghiệp điện ảnh của mình, giải Bông sen vàng dành cho nữ diễn viên xuất sắc trong Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 5.
Sau này, mặc dù chị đã tham gia diễn trong hơn 100 bộ phim truyền hình và hơn 50 phim truyện nhựa, song cái biệt danh Hiền “cá sấu” hay diễn viên có “đôi mắt biết nói” vẫn tiếp tục theo cô suốt chặng đường sự nghiệp hơn 30 năm.
Vì thế nhiều người coi đạo diễn Trần Phương là người đầu tiên đưa Phương Thanh đến với vinh quang của điện ảnh. Và cũng chính đạo diễn Trần Phương là người đã nhận được những giọt nước mắt cuối cùng của Phương Thanh trước khi cô đi vào cõi vĩnh hằng.
Với đạo diễn Trần Phương, Phương Thanh không chỉ là diễn viên có “đôi mắt biết nói” mà còn là một người mạnh mẽ, cá tính và rất say nghề. Ông nhớ lại: “Tội lỗi cuối cùng” có thể được coi là một trong những bộ phim tôi chịu nhiều áp lực, bởi lẽ tôi vừa là biên kịch, vừa là đạo diễn. Để có được vai diễn để đời trong bộ phim này, cả tôi và Phương Thanh đều phải trải qua một cuộc đấu tranh dữ dội”.
“Vì đây là bộ phim đầu tay của tôi, còn Phương Thanh, mới 23 tuổi, trước đó cô chỉ toàn đóng những vai trong sáng, hiền lành. Hội đồng nghệ thuật của Hãng phim Truyện VN đã phản ứng rất gay gắt khi biết tôi để Phương Thanh vào vai Hiền “cá sấu”, có lúc tôi đã nản lòng. Nhưng rồi Phương Thanh tìm gặp tôi, cô thuyết phục tôi cứ để cô nhận vai diễn dữ dằn này, nếu thất bại, cô sẽ từ bỏ luôn nghiệp diễn viên.
Tôi cũng không ngờ, cô gái trông ngoan hiền, nhút nhát như Thanh lại dám vào ăn, ở và vượt qua cả những nỗi ám ảnh đe dọa tính mạng khi ở trong trại giam Long Thành suốt 1 tuần liền để có được những cảm xúc thật của vai diễn Hiền “cá sấu”. Trong công việc, Phương Thanh là người mạnh mẽ như thế đó”.
Theo đạo diễn Trần Phương, sau phim này, ông và Phương Thanh cũng cùng nhau thực hiện một số tác phẩm điện ảnh khác, càng về sau sự say nghề của Phương Thanh càng thể hiện rõ rệt hơn. Có người đôi lúc coi việc say sưa, quyết tâm có được vai diễn mà mình yêu thích của Phương Thanh là việc hơi “thái quá”, song đó chính là sự mạnh mẽ, điều mà một diễn viên chuyên nghiệp cần có.
Khi Phương Thanh rơi vào tình trạng hôn mê sâu, cô không có bất cứ phản ứng nào trong suốt mấy ngày trước đó. NSND Trần Phương cùng diễn viên Quế Hằng đứng bên giường bệnh của Phương Thanh và gọi. “Khi chạm vào tay của cô ấy, tôi thấy mắt phải cô ấy động đậy, nước từ hai khóe mắt trào ra. Có lẽ, cũng giống như tôi, những ký ức của những ngày đầu tiên chập chững vào nghề ấy đang ùa về” – NSND Trần Phương kể lại.
NSƯT Phương Thanh đã ra đi nhưng những vai diễn, những thành quả lao động nghệ thuật miệt mài của chị chắc chắn sẽ còn lại mãi với công chúng.
VĨNH XUÂN
