Như Báo SGGP đã phản ánh, tại cuộc họp báo mới đây, Phó Tổng Thanh tra Chính phủ (TTCP) Trần Đức Lượng đã thừa nhận: Đến nay đã có trên 1 triệu người kê khai tài sản nhưng chỉ 5 người được xác minh, 1 trường hợp được xác định kê khai không trung thực. Với tỷ lệ kết quả xác minh quá ít ỏi như vậy, dư luận hoài nghi và chính TTCP cũng khẳng định, chưa thể nói kê khai tài sản đã trung thực. Bên hành lang kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa XIII, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Đình Quyền đã có cuộc trao đổi về vấn đề này.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Đình Quyền
- Phóng viên: Ông đánh giá như thế nào về việc kê khai tài sản để phòng ngừa tham nhũng, khi vừa rồi TTCP thông tin chỉ có một trường hợp được xác định kê khai thiếu trung thực trong hơn 1 triệu người kê khai tài sản?
>> Ông NGUYỄN ĐÌNH QUYỀN: Kê khai tài sản chỉ là một trong những giải pháp để quản lý tài sản. Ở các nước, để phòng chống tội tham nhũng thì vấn đề quan trọng nhất là kiểm soát tài sản. Cho đến nay, chúng ta chưa kiểm soát được tài sản của cán bộ, công chức và người có chức quyền. Luật Phòng chống tham nhũng đã giao Chính phủ trình Quốc hội một văn bản về kiểm soát tài sản của người có chức quyền, nhưng vẫn đang trong quá trình soạn thảo. Đây là một quá trình khó.
- Tại sao lại khó, thưa ông?
Bên cạnh kiểm soát tài sản của cán bộ, công chức và người có chức quyền thì người ta còn có quyền công dân, quyền được giữ bí mật để đảo đảm an toàn trong giao dịch dân sự. Vì vậy, tôi cho rằng chúng ta phải nghiên cứu kiểm soát tài sản của toàn bộ xã hội. Chứ cứ loay hoay kiểm soát tài sản của cán bộ công chức, người có chức quyền thì sẽ xảy ra trường hợp bố là chủ tịch UBND tỉnh, HĐND tỉnh… không có tài sản, nhưng con lại là giám đốc một ngân hàng có hàng trăm, hàng ngàn tỷ đồng. Trong trường hợp đó, chúng ta không kiểm soát được. Vì vậy, việc kê khai tài sản ở nơi công tác và nơi cư trú chỉ là một việc rất nhỏ trong việc tiến tới chúng ta kiểm soát tài sản của người có chức quyền. Chúng ta đang tiến tới xây dựng một thiết chế để kiểm soát tài sản, cái đó mới là cái quan trọng nhất. Chứ còn kê khai tài sản chỉ là một kênh hỗ trợ cho việc kiểm soát tài sản.
Những bản kê khai tại nơi công tác, nơi cư trú, nhiều người đều có thể đọc được. Nhưng cái đọc được đó có kiểm soát được không thì còn một khoảng cách rất lớn. Vì khi tranh chấp một tài sản trong dân sự, hay kể cả trong vụ án hình sự, tòa đi xác minh, cơ quan điều tra đi xác minh còn rất khó xác định tài sản đó là của ai huống chi mọi người chỉ “đọc” thôi thì làm sao kết luận được tài sản đó là minh bạch hay không minh bạch, nguồn gốc tài sản đó do đâu.
- Vậy ông có cho rằng việc kê khai và công khai đó chỉ là hình thức?
Hiện nay, việc kê khai tài sản chủ yếu dựa vào sự tự giác của cán bộ, công chức, viên chức. Chúng ta chưa có một thiết chế để kiểm soát lại sự tự giác đó như thế nào. Đó là cái mà đề án kiểm soát thu nhập của người có chức quyền đang hướng tới.
- Rõ ràng, kê khai tài sản chỉ là một trong giải pháp để phòng ngừa tham nhũng và hiện nay vẫn kém hiệu quả. Trong khi đó, những giải pháp khác vẫn chưa thật sự hiệu quả như mong muốn?
Hiện nay, từ việc tố giác tham nhũng đến trách nhiệm người đứng đầu… đều còn nhiều bất cập. Hoạt động tham nhũng vẫn rất phức tạp. Có thể bớt đi ở địa phương này, ngành này nhưng lại phát triển ở ngành khác, nơi khác. Điều đó, đòi hỏi các cơ quan chuyên trách phải nâng cao năng lực nghiệp vụ trong việc phát hiện tham nhũng. Từ đó, chúng ta phát hiện nhiều hơn. Nếu được xử lý nghiêm minh sẽ hạn chế tham nhũng.
- Tố giác tham nhũng là rất quan trọng nhưng hiện nay chưa nhiều. Phải chăng vì cơ chế bảo vệ người tố giác chưa đủ mạnh nên dân chưa “dám” tố giác tham nhũng?
Thiết chế cho người tố cáo tham nhũng là chưa đầy đủ. Thật ra, thiết chế bảo vệ nhân chứng, người tố cáo không phải chỉ là khó khăn ở Việt Nam. Chúng tôi có sang làm việc với cơ quan FBI của Mỹ, thấy họ cũng rất khó khăn trong việc bảo vệ nhân chứng, bảo vệ người tố cáo. Hiện chúng ta đang hoàn thiện thể chế để khuyến khích và bảo vệ được người tố cáo tham nhũng. Bởi vì không ít trường hợp tố cáo tham nhũng bằng hình thức này hay hình thức khác đã bị trả thù. Đây là rào cản để người dân tham gia vào việc tố cáo tham nhũng.
Bên cạnh đó, cần xử lý vấn đề trách nhiệm người đứng đầu trong chống tham nhũng. Đừng lấy những địa phương, đơn vị, bộ ngành phát hiện ra nhiều tham nhũng và cho đó là khuyết điểm. Cần phải coi đó là ưu điểm để khuyến khích người đứng đầu nâng cao trách nhiệm trong việc phát hiện, xử lý hành vi tham nhũng trong đơn vị của mình.
- Xin cảm ơn ông!
LÂM NGUYÊN (ghi)
- Kê khai tài sản: Chưa thể nói trung thực hay không
