Kinh tế tập thể (KTTT) góp phần không nhỏ vào việc phát triển kinh tế - xã hội khi giải quyết việc làm cho hàng trăm ngàn lao động ở TPHCM. Nhưng KTTT, đặc biệt là lĩnh vực nông nghiệp và nông thôn luôn gặp khó khăn so với khu vực khác. Bên cạnh về nguồn nhân lực, khó khăn lớn nhất chính là nguồn vốn để đầu tư.
Chiếm 0,09% tổng dư nợ ngân hàng thương mại!
Với khu vực KTTT như hợp tác xã (HTX), tổ hợp tác…, việc tiếp cận được nguồn vốn vay từ ngân hàng thương mại (NHTM) là điều hiếm hoi, rất ít HTX vay được. Phần lớn còn lại không thể tiếp cận do điều kiện vay vốn chặt chẽ, phải có tài sản thế chấp rõ ràng, điều mà những HTX, nhất là HTX nông nghiệp không dễ gì đáp ứng.
Chính vì điều này, theo thống kê dự nợ cuối năm 2011 của các NHTM, lĩnh vực KTTT của TPHCM chiếm một tỷ lệ quá ư khiêm tốn, chỉ 0,09%. Đã khó khăn lại không vay được vốn, không có điều kiện để đầu tư, đổi mới công nghệ nên thiết bị đa phần đều lạc hậu.
Cũng vì thiếu vốn nên các đơn vị khó có thể mở rộng sản xuất để có thể nâng cao sản lượng, cải thiện chất lượng sản phẩm nên sức cạnh tranh của KTTT bị hạn chế rất nhiều. Điều này lý giải vì sao cho đến nay đóng góp vào GDP của KTTT vào kinh tế cả nước với nòng cốt là HTX giảm sút liên tục trong 15 năm qua, từ gần 11% năm 1995 xuống còn 5,45% năm 2009.
Theo nhận định của các chuyên gia, nếu không có những nguồn vốn vay khác, KTTT sẽ càng khó khăn hơn nữa và sự đóng góp vào GDP sẽ càng giảm sút.
HTX, Liên minh HTX được ưu tiên trợ vốn của Quỹ CCM. (Ảnh sản xuất hàng mỹ nghệ tại HTX Nông nghiệp Xuân Lộc, quận 12 TPHCM). Ảnh: CAO THĂNG
Vì vậy, việc ra đời của Quỹ Trợ vốn xã viên hợp tác xã TPHCM (CCM) thuộc Liên minh HTX TPHCM đã có vai trò khá tích cực và kịp thời trong việc tháo gỡ những khó khăn của HTX và các xã viên khi không có cơ hội tiếp cận vốn vay từ các NHTM. Việc tín chấp của Quỹ CCM đã giúp các HTX và xã viên không có tài sản thế chấp vẫn có thể tiếp cận vốn vay là điều mà các HTX và người dân quan tâm nhất.
Qua khảo sát những đối tượng được vay vốn (thể nhân) về thời gian giải quyết hồ sơ trợ vốn: 61% trả lời là nhanh gọn, 32% cho là chấp nhận được. Riêng 7% cho rằng chậm là do có không ít HTX không có hệ thống sổ sách kế toán rõ ràng, đúng quy định nên ảnh hưởng không nhỏ đến thời gian xem xét.
Việc tiếp cận vốn nhanh giúp cho hoạt động và sản xuất của HTX và người vay thêm thuận lợi, vì đó là điều kiện quan trọng về tính hiệu quả trong kinh doanh. Điều này đã có những tác động tích cực đến KTTT ở TP khi 97% các HTX ở TPHCM vay vốn, đa phần giúp việc sản xuất, kinh doanh đều khá hơn trước.
Chú trọng đến nông nghiệp - nông thôn
Tuy nhiên, Quỹ CCM thời gian qua cũng mới chỉ đáp ứng 20%-30% nhu cầu vốn vay của các HTX và xã viên. Hơn nữa, khoảng 70% trong số này tập trung vào lĩnh vực kinh doanh, thương mại trong khi nhu cầu vốn vay cho sản xuất, nhất là nông nghiệp của các HTX nông nghiệp và xã viên còn chiếm tỷ lệ khiêm tốn.
Nhận thấy khiếm khuyết này, tháng 4-2011, lãnh đạo TPHCM quyết định cho Quỹ CCM vay thêm 150 tỷ đồng (thông qua Công ty Đầu tư tài chính nhà nước TPHCM) để CCM đầu tư mạnh dạn hơn vào KTTT lĩnh vực nông nghiệp và ở địa bàn nông thôn.
Vì vậy, CCM có chính sách trợ vốn với lãi suất ưu đãi cho các HTX, xã viên và cả người lao động lĩnh vực nông nghiệp. Phí ưu đãi bằng 70%-80% so với phí trợ vốn mà Quỹ CCM áp dụng cho lĩnh vực khác. Hiện đã có 61.394 lượt được vay 439 tỷ đồng.
Và từ tháng 4-2011 đến nay có thêm 150 tỷ đồng CCM giải ngân trong lĩnh vực nông nghiệp. Tuy nhiên, con số này còn rất thấp so với nhu cầu thực tế mà các HTX, tổ hợp tác, xã viên cũng như người dân có nhu cầu. Điều này lãnh đạo CCM hiểu được nhưng do nguồn vốn của quỹ bị giới hạn và hàng năm còn phải trả nợ lại cho Công ty Đầu tư tài chính nhà nước TPHCM như quy định.
Mới đây, tại buổi tổng kết 10 năm Quỹ CCM của Liên minh HTX TPHCM, ông Đào Xuân Cần, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam, nhấn mạnh, thời gian tới cần chú ý nhiều hơn nữa đến khu vực nông nghiệp và nông thôn, qua đó tham gia tích cực hơn vào việc cùng xây dựng nông thôn mới. Đại diện lãnh đạo TPHCM chỉ đạo, CCM cần tăng vốn để có thể đáp ứng khoảng 50% nhu cầu vốn vay cho khu vực KTTT, trong đó đáp ứng 70% nguồn vốn cho các HTX nông nghiệp.
Bên cạnh việc bảo toàn nguồn vốn, điều quan trọng của CCM là cần cải tiến thủ tục đơn giản hơn nữa để có thể hỗ trợ kịp thời, đúng đối tượng, chủ động phối hợp các địa phương phát triển thêm những địa bàn mới để tiếp cận và mở rộng đối tượng được vay vốn đến tận các xã, phường.
ĐĂNG LÃM
