Mặc dù đã có hiệu lực từ 15-3-2015 về việc cho phép mang thai hộ (MTH) với mục đích nhân đạo, nhưng đến nay vẫn nhiều hồ sơ chưa được xét duyệt. Các bệnh viện (BV) được chỉ định cho phép thực hiện MTH hiện cũng lúng túng triển khai vì quy trình, quy định chưa được làm rõ. Trong khi nhiều cặp vợ chồng vô sinh đang nóng lòng để mong được thỏa nguyện làm cha làm mẹ.
Bệnh viện lúng túng
Là một trong 3 BV được Bộ Y tế chỉ định cho phép thực hiện MTH, BV Phụ sản Từ Dũ TPHCM đã triển khai nhận hồ sơ từ ngày 15-3 vừa qua. Theo BS Hoàng Thị Diễm Tuyết, Phó Giám đốc BV Phụ sản Từ Dũ, thực hiện theo Nghị định 10/2015/NĐ-CP quy định sinh con bằng kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm và điều kiện mang thai hộ vì mục đích nhân đạo, BV đã xây dựng quy trình thủ tục để xét duyệt nhu cầu của người dân, từ khám sàng lọc, tư vấn, hướng dẫn…
Phụ nữ mang thai hộ cần chú trọng thăm khám thai thường xuyên.
“Mang thai hộ thực chất là kỹ thuật không khó đối với thụ tinh trong ống nghiệm, nhưng cái khó là hồ sơ, thủ tục, đòi hỏi trách nhiệm của BV rất lớn”, BS Tuyết nói.
Theo quy định, cặp vợ chồng vô sinh đề nghị thực hiện kỹ thuật MTH vì mục đích nhân đạo phải gửi hồ sơ đến cơ sở y tế được phép thực hiện kỹ thuật này. Hồ sơ phải có bản xác nhận nội dung tư vấn về tâm lý của người có trình độ đại học chuyên khoa tâm lý trở lên và bản xác nhận nội dung tư vấn về pháp lý của luật sư hay luật gia hoặc người trợ giúp pháp lý.
Bác sĩ Tuyết cho biết BV đã liên hệ và hợp đồng với những người hội đủ điều kiện nói trên. Hiện BV Từ Dũ đã tiếp nhận hơn 10 trường hợp có chỉ định y khoa cho phép thực hiện kỹ thuật mang thai hộ như người vợ không có tử cung, dị tật bẩm sinh tử cung, bị cắt tử cung hoặc thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm nhiều lần vẫn không kết quả…
Tuy nhiên, bên cạnh những thủ tục bắt buộc thì việc yêu cầu xác định người thân cùng hàng khi nhờ MTH là khá khó khăn vì cơ quan nào xác định và cụ thể là xác nhận giấy tờ gì thì nghị định chưa nói rõ. “Bệnh viện đã gửi công văn nhờ Sở Tư pháp TPHCM hỗ trợ trong việc xác định anh, chị, em cùng hàng của vợ chồng nhờ MTH”, BS Tuyết cho biết.
Các BV phụ sản được cho phép thực hiện MTH khác là Phụ sản Trung ương, Đa khoa Trung ương Huế cũng đang lúng túng khi triển khai MTH. Tại hội nghị phổ biến Nghị định số 10 vừa tổ chức tại TPHCM, nhiều ý kiến cũng thắc mắc xung quanh những quy định về MTH.
Khám thai theo lịch định kỳ để theo dõi sự phát triển của trẻ. Ảnh: Mai Hải - Hải Thụy
Theo đại diện Vụ Chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em thì nghị định chưa nói rõ là trong trường hợp người vợ không có trứng thì có được xin trứng của người khác để thực hiện MTH hay không? Hay như trường hợp vợ chồng đã có một con nhưng không may con bị dị tật nghiêm trọng, người vợ lại không thể sinh thêm thì có được thực hiện MTH hay không? Nghị định cũng chưa làm rõ là người nước ngoài có được thực hiện MTH hoặc người phụ nữ được nhờ MTH đã có chồng nhưng chưa có giấy kết hôn thì có phải xin ý kiến người chồng không vì quy định là phải có ý kiến người chồng...
Không khéo thì nhân đạo thành thương mại
Theo luật sư Nguyễn Hồng Hải, chuyên gia cố vấn Vụ Chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em thì hiện một số quy định về MTH thực sự còn lấn cấn: “Mục đích của việc MTH là nhân đạo nên đòi hỏi thủ tục nghiêm ngặt, nếu không có kẻ hở sẽ trở thành thương mại hóa thì rất gay go”. TS Nguyễn Huy Quang, Vụ trưởng Vụ Pháp chế - Bộ Y tế, nhấn mạnh việc cho phép MTH là mục đích nhân đạo. Do đó, các trường hợp xin trứng, cho - tặng noãn không thể tùy tiện. Mặt khác đối với người nước ngoài, Việt kiều cũng chưa cho thực hiện vì chưa có quy định cụ thể liệu đứa bé sinh ra mang quốc tịch nước nào? Đồng thời cũng tránh tình trạng một số đối tượng lợi dụng để hình thành các đường dây MTH quốc tế mà đã từng phát hiện ở Thái Lan.
Trước những vướng mắc trên, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến cho rằng, mọi điều luật khi mới ra đời thì khó có thể kín kẽ, do đó phải căn cứ trên tình hình thực tế để từng bước sửa đổi cho phù hợp. Tuy nhiên, trước khi có những sửa đổi bổ sung quy định MTH, các cơ sở y tế phải thực hiện nghiêm, đúng luật. Việc xác nhận mối quan hệ của người MTH là người thân thích cùng hàng là trách nhiệm của chính quyền địa phương, ai hoặc bộ phận làm sai sẽ phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.
Thứ trưởng Nguyễn Viết Tiến khẳng định, những cặp vợ chồng đã có con chung, dù đứa trẻ có những bất thường nhưng theo luật họ không được thực hiện kỹ thuật MTH. Với những cặp vợ chồng chưa có đăng ký kết hôn nhưng người vợ tự nguyện MTH, căn cứ trên Luật Hôn nhân và gia đình, người chồng không có cơ sở pháp lý để can thiệp nên người vợ sẽ được phép MTH. Những cặp vợ chồng bị bệnh lý di truyền, không được phép xin noãn và tinh trùng để thực hiện MTH…
“Trước mắt còn một số vướng mắc sẽ tháo gỡ dần để thuận lợi cho người dân, nhưng không phải thuận lợi đến mức tạo ra kẽ hở pháp luật”, Thứ trưởng Nguyễn Viết Tiến khẳng định.
TƯỜNG LÂM
