Sau vài cơn mưa hiếm hoi, tiết trời Tây Nguyên đang nắng nóng gay gắt và các tỉnh trong khu vực đang phải căng mình đối phó với hạn hán được dự báo là sẽ rất khốc liệt vào cuối mùa khô năm nay.
Đắc Lắc: Các sông suối đều cạn kiệt
Hàng trăm ha lúa ở Krông Pách chỉ cần một mồi lửa là bùng cháy vì khô hạn.
Dưới nắng nóng cháy da của những ngày đại hạn, chúng tôi về huyện Krông Pách. đây đang là địa phương đang bị hạn nặng nhất tỉnh Đắc Lắc và ở đâu chúng tôi cũng gặp cảnh bà con bơm nước chống hạn.
Trong vụ đông xuân này, toàn huyện Krông Pách gieo trồng 4.164ha lúa nước, bắp và đậu các loại nhưng đến thời điểm hiện nay, hạn hán đã xảy ra và gây thiệt hại ở 16/16 xã, thị trấn trên địa bàn Krông Pách với diện tích cây trồng bị khô hạn đã lên đến 1.095,5ha, trong đó diện tích mất trắng 433,2ha, ước tính thiệt hại gây ra cho huyện Krông Pách hiện lên đến 12,7 tỷ đồng.
Trước diễn biến ngày càng gay gắt của hạn hán, UBND huyện Krông Pách chỉ đạo các xã, thị trấn khẩn trương triển khai chống hạn theo phương châm: “Tiết kiệm nước để tập trung cứu những diện tích còn khả năng cho thu hoạch, không tưới dàn trải gây lãng phí nước”. Bên cạnh đó, huyện cũng tính đến việc hỗ trợ hộ nghèo, hộ đồng bào dân tộc thiểu số một phần kinh phí mua dầu tưới chống hạn, cứu lúa đông xuân. UBND các xã, thị trấn tiến hành thống kê thiệt hại của nhân dân, có kế hoạch cứu đói cho những hộ thiếu đói do thất thu trong vụ đông xuân này.
Trong những ngày này, các cấp chính quyền ở Krông Pách vận động người dân sử dụng nguồn nước hợp lý, khắc phục hiện tượng tranh chấp nguồn nước chống hạn giữa các loại cây trồng. Trạm khai thác các công trình thủy lợi huyện phối hợp với các xã, thị trấn chủ động bơm điều tiết lượng nước còn lại của đập Krông Búc hạ và đập Ea Uy thượng nhằm bảo đảm sử dụng nguồn nước có hiệu quả.
Xã Ea Yông là một trong những địa phương đang bị hạn nặng. Chủ tịch UBND xã Y Rít Êban cho biết: “Hạn hán đã làm cho 148 ha lúa nước đông xuân bị khô cháy (trong đó diện tích mất trắng 89,9ha) và 312ha cà phê thiếu nước tưới trầm trọng đang bị khô héo.
Theo tính toán sơ bộ thiệt hại do hạn hán gây ra cho Ea Yông sẽ rất lớn. UBND xã Ea Yông đã lập tờ trình đề nghị huyện Krông Pách hỗ trợ 7,3 triệu đồng để bà con mua dầu tưới chống hạn cứu 107 ha lúa đông xuân đang kỳ làm hạt”.
Trên đường cùng chúng tôi xuống các cánh đồng lúa các thôn Ea Yông A, Ea Yông B, anh Nguyễn Văn Đào, Chánh văn phòng UBND xã Ea Yông, lo lắng: “Với những thiệt hại như hiện nay, toàn xã sẽ có 319 hộ rơi vào tình trạng thiếu đói. Vì thế, cùng với việc hỗ trợ bà con chống hạn, xã Ea Yông đang phải tính đến chuyện cứu đói cho những hộ thất thu trong vụ đông xuân này!”.
Theo thống kê đến ngày 14-3-2007, toàn tỉnh Đắc Lắc đã có 4.614ha lúa nước bị khô hạn; hàng chục ngàn ha cà phê ở các huyện Cư Mga, H’leo, Krông Búc, Krông Năng, Krông Pách khó khăn về nguồn nước. Trong đó diện tích cà phê bị khô hạn ở các huyện Krông Ana 2.500ha, Ea Kar 880ha.
Hiện các sông và suối nhỏ ở khu vực Buôn Đôn, Cư Nga, Krông năng, Krông Pách, Krông Búc, Ea H’leo không còn dòng chảy, các hồ nước đã cạn kiệt, các hồ vừa xấp xỉ mực nước chết, chỉ có các hồ lớn còn nước phục vụ chống hạn. Hạn hán còn làm cho 8.203 hộ dân với 39.011 nhân khẩu ở 19 xã trong tỉnh Đắc Lắc thiếu nước sinh hoạt.
Lâm Đồng, Gia Lai: Thiếu cả nước sinh hoạt
Còn tại Lâm Đồng, tỉnh có diện tích đất nông nghiệp đứng thứ 2 ở Tây Nguyên – sau Đắc Lắc, hạn hán cũng đang ảnh hưởng rất nặng nề. Theo số liệu thống kê chưa đầy đủ của Chi cục Thủy lợi tỉnh Lâm Đồng, đến thời điểm này đã có hơn 4.050 ha cây trồng trên địa bàn đã bị ảnh hưởng khô hạn, trong đó hơn 800ha lúa vụ đông xuân, 243ha bắp và 3.000ha (trong đó 280ha lúa nước và bắp lai bị mất trắng do hạn).
Tuy nhiên đây cũng chỉ là con số ban đầu, vì theo ngành chức năng của tỉnh này cho biết, nếu cuối tháng 3 thời tiết không có mưa thì số diện tích cây trồng trên địa bàn bị thiệt hại do hạn hán phải lên đến 12.000ha, trong đó chủ yếu là cây chè, cà phê và cây bắp lai.
Hiện mực nước ở tất cả các ao, hồ, sông, suối trên địa bàn đều đã xuống thấp hơn so với cùng kỳ từ 0,5m (hồ Đạ Ròn) – 2,45m (hồ Đắc Lô). Một số hồ chứa nước ở Đà Lạt như hồ Than Thở, Lộc Quý, An Sơn, Đất Làng… đều đã cạn đến mực nước chết. Một số khu vực ở huyện Cát Tiên, Đạ Huoai, Đức Trọng, Đơn Dương, Di Linh đã xảy ra tình trạng thiếu nước sinh hoạt do nguồn nước ở các giếng đều đã cạn kiệt.
Một trong những khu vực bị hạn nặng nhất của Lâm Đồng hiện nay là huyện Lâm Hà, địa phương có 327.000ha cà phê, 2.800ha dâu tằm, trên 600ha chè và 1.270ha lúa nước nhưng chỉ có 27 công trình hồ chứa nước vừa và nhỏ chỉ đủ cung cấp cho gần 40% diện tích cây trồng còn lại đều khai thác nước trời.
Nay nguồn nước ở các hồ chứa trên địa bàn gần như đã cạn kiệt đến mực nước chết, nhiều sông, suối nhỏ cũng đã trơ cả đáy. Nắng hạn làm cho hàng trăm ha cây trồng ở các xã Phi Tô, Tân Hà, Đan Phượng, Đạ Đờn, Gia Lâm quay quắc dưới cái nắng nóng - chỉ tính riêng khu vực xã Phi Tô đã có 116ha cà phê đang trong thời kỳ trái non và ra hoa đợt 2 đã bị héo khô vì không đủ nước tưới.
Ông Nguyễn Minh An, Phó Phòng NN-PTNT huyện Lâm Hà, cho biết, nếu không có vài cơn mưa đầu năm thì diện tích cây trồng bị thiệt hại là rất nghiêm trọng. Huyện có gần 1.300ha lúa nước vụ đông xuân nhưng do thiếu nước nên bà con chỉ gieo sạ được trên 1.100ha, còn lại 200ha không thể xuống được giống và cuối tháng 3 đầu tháng 4 mà không có mưa trên diện rộng thì thiệt hại của địa phương là rất lớn.
Trước tình hình khô hạn diễn ra gay gắt, UBND tỉnh Lâm Đồng đã chi hỗ trợ 266 triệu đồng cho công tác chống hạn, trong đó chủ yếu là hỗ trợ giống cây trồng cho nông dân.
Sở NN-PTNT tỉnh Lâm Đồng đã yêu cầu các địa phương trên toàn tỉnh huy động tối đa các phương tiện bơm nước để tập trung chống hạn, vận động và khuyến khích người dân nạo vét ao, hồ, kênh mương để tích nước phục vụ sản xuất; cấp kinh phí để khoan nước ngầm, hoặc hỗ trợ để chuyên chở nước từ nơi khác… đảm bảo đủ nước sinh hoạt cho người dân.
Tại Gia Lai, một số khu vực ở huyện Krông Pa, nước ở hồ Phú Cần cũng đang thiếu, nguyên nhân do diện tích gieo trồng tăng lên 120% so với thực tế, giải pháp trước mắt địa phương đã cho bơm nước từ cầu hai lên để tưới cho 62ha lúa và 60ha thuốc lá; huyện Krông Chro có 200ha bắp trồng cuối vụ mùa (vụ 3) trên vùng đất nà thổ, hiện cũng đang bị hạn, có khả năng bị giảm 40% năng suất. Để đối phó với tình hình khô hạn, Gia Lai đã chuyển đổi gần 289ha lúa nước sang trồng các loại cây như bắp, đậu, dưa và khoai sọ…
Được biết, trong 10 năm qua, hạn hán ở Tây Nguyên là thường xuyên, gần như năm nào khô hạn cũng gây thiệt hại hàng trăm tỷ đồng. Đã đến lúc chính quyền các tỉnh trong khu vực cần có những giải pháp chiến lược cho việc phòng chống hạn, như thay đổi cơ cấu giống cây trồng, vật nuôi đồng thời đầu tư xây dựng các công trình thủy lợi nhỏ và vừa để đảm bảo nguồn nước tưới cho cây trồng và sinh hoạt của người dân. Có như vậy mới giải quyết được vấn nạn hạn hán hàng năm ở Tây Nguyên.
VÕ ĐÌNH - BÌNH ĐỊNH
