Bài 1: 1,1 tỷ người đang “khát” nước sạch
Khoảng một nửa dân số thế giới có thể sẽ phải đương đầu với nguy cơ thiếu nguồn nước sạch vào năm 2080 bởi những tác động thay đổi khí hậu - đó là cảnh báo được các nhà khoa học đưa ra dựa trên những kết quả nghiên cứu mới nhất trong khuôn khổ một chương trình nghiên cứu của LHQ về hậu quả của những thay đổi khí hậu do con người tạo ra.
- Châu Á: Khu vực có nguy cơ cao nhất
Wong Poh Poh, giáo sư tại Trường đại học quốc gia Singapore, là người đã đưa ra lời cảnh báo đầu tiên trong khuôn khổ một hội nghị khoa học về nguồn tài nguyên nước. Theo ông, tình trạng nóng lên trên toàn cầu sẽ phá vỡ mọi chu trình lưu thông theo quy luật trước đây của các nguồn nước, làm gia tăng tình trạng lụt lội, hạn hán nghiêm trọng cùng với những cơn bão - tất cả sẽ khiến cho nhân loại gặp nhiều khó khăn hơn trong việc tiếp cận và khai thác nước sạch.
Wong cho biết, Ủy ban liên chính phủ của LHQ về thay đổi khí hậu mà ông là một thành viên đã đi đến kết luận rằng, sẽ có khoảng 2 tỷ người trên trái đất phải sống trong tình trạng thường xuyên thiếu nước sạch vào năm 2050. Con số này sẽ tăng lên thành 3,2 tỷ người vào năm 2080, tức là gần gấp 3 lần số cư dân của hành tinh đang thiếu nước sạch hiện nay.
Tình trạng thiếu nguồn nước sạch - theo định nghĩa là loại nước mà con người có thể sử dụng cho việc uống, tắm và nấu ăn - đã khiến nhiều nông dân tại các nước nghèo phải đi bộ nhiều dặm trước khi lấy được nước sinh hoạt.
Trong khi nhiều người khác, bao gồm cả những cư dân tại các đô thị tồi tàn, đang phải đối đầu với nhiều loại bệnh tật là hậu quả từ việc uống các nguồn nước không sạch. Ngay từ đầu thập niên hiện nay, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã có báo cáo ước tính cho thấy, có khoảng 1,1 tỷ người không có khả năng tiếp cận với các nguồn nước sạch.
Châu Á, hiện đang là nơi sinh sống của hơn 4 tỷ con người, sẽ là khu vực có nguy cơ cao nhất, đặc biệt là tại hai quốc gia Ấn Độ và Trung Quốc, nơi mà tình trạng bùng nổ dân số đã đặt ra nhiều thách thức nghiêm trọng về nguồn nước.
“Tại châu Á, việc phân phối các nguồn nước vốn đã không được công bằng và nhiều khu vực rộng lớn đang phải đương đầu với tình trạng thiếu nước sạch. Sự thay đổi khí hậu càng làm trầm trọng hơn tình trạng thiếu nước này” - phát biểu của giáo sư Wong Poh Poh trong một hội nghị về nước của khu vực châu Á-Thái Bình Dương, là nơi có sự tham gia của nhiều nghị sĩ, quan chức chính phủ, viện sĩ, thương gia và các đại diện cho các nhóm khách hàng.
Theo ý kiến của các nhà khoa học, sự thay đổi khí hậu trên toàn cầu có thể dẫn tới nhiều hậu quả khác nhau, gây ra hạn hán tại một số vùng, trong khi làm tăng tình trạng lụt lội và sự khốc liệt của các cơn bão tại nhiều vùng khác. Hạn hán làm giảm bớt nguồn cung cấp nước, trong khi lũ lụt lại làm ô nhiễm các nguồn nước sạch.
Trong khi tình trạng mực nước biển dâng lên lại làm tăng độ mặn tại cửa của nhiều con sông, nơi mà nhiều người dân châu Á vẫn sử dụng làm nước uống. Còn theo như nhận xét của Rozali Ismail, quan chức đứng đầu Hiệp hội nước quốc gia tại Malaysia: “Khi nền văn minh của con người phát triển, môi trường thường lại chịu ảnh hưởng theo những chiều hướng tiêu cực. Những trận lụt lội, hạn hán, thay đổi quy luật mưa và nhiệt độ tăng là những dấu hiệu cảnh báo thực sự về tác động xấu của chúng ta đối với thiên nhiên”.
- Những kêu gọi với Nghị định thư Kyoto
Nhiều nhà khoa học tham dự hội nghị đã kêu gọi các chính phủ cần hợp tác nghiêm túc hơn về Nghị định thư Kyoto nhằm đấu tranh chống tình trạng nóng lên trên toàn cầu và bảo vệ các nguồn tài nguyên nước trong một giải pháp cấp bách và ngắn hạn.
Trong khi về lâu dài, các chính phủ cần phải xây dựng được một cơ sở hạ tầng để bảo vệ các khu vực bờ biển, cải thiện việc điều hành các lưu vực nước và tích cực triển khai nhiều công nghệ mới để tăng cường khả năng khai thác cũng như chất lượng của các nguồn tài nguyên nước.
LHQ hiện đang vận động cho việc thay thế Nghị định thư Kyoto từ năm 1997 - trong đó có hạn chế mức độ khí thải tại 37 quốc gia công nghiệp - bằng một hiệp ước mới hiệu quả hơn trong khuôn khổ một hội nghị sẽ diễn ra tại Copenhagen vào tháng 12-2009.
Cần biết là Nghị định thư Kyoto đã được tổng cộng 183 quốc gia ký vào năm 1997. Tuy nhiên chính nước Mỹ - quốc gia có lượng khí thải lớn nhất thế giới - đã từ chối tham gia hiệp ước này do lo ngại nó có thể làm tổn hại tới nền kinh tế Mỹ. Trong khi một số quốc gia đang phát triển khác như Trung Quốc và Ấn Độ cũng từ chối chấp thuận một số điều khoản bắt buộc với lý do có thể làm hạn chế nhịp độ phát triển kinh tế của họ.
Các nghiên cứu trên toàn cầu cho thấy, lượng nước được nhân loại sử dụng đã tăng gấp 6 lần trong vòng 100 năm qua và sẽ tăng gấp đôi cho tới năm 2050 chủ yếu cho việc tưới tiêu và các nhu cầu khác về nông nghiệp.
Một vài quốc gia đã phải đương đầu với tình trạng thiếu nước để đảm bảo cho việc sản xuất lương thực của chính mình. Rõ ràng, nếu không có những chiến lược toàn cầu, cũng như các chính sách hợp lý của từng quốc gia, hậu quả của việc thiếu nước sạch đối với nhân loại sẽ đặc biệt nghiêm trọng và khó có thể lường trước.
Bài 2: Công nghệ khai thác và tiết kiệm nước sạch
Trong bối cảnh bắt đầu phải đương đầu với tình trạng thiếu nước sạch, các nhà khoa học đã bắt tay vào việc tìm ra nhiều giải pháp cấp bách trong lĩnh vực công nghệ nhằm đáp ứng được phần nào những nhu cầu cấp thiết về nước sinh hoạt của nhân loại, nhiều phát minh trong số này đã được triển khai ngay tại các thành phố lớn…
Thiết bị lấy nước từ không khí
Theo tờ The Guardian, Hãng Element Four của Canada vừa phát minh ra một công cụ rất hiệu quả có thể dễ dàng hút ẩm từ không khí xung quanh để sản xuất ra nước sạch có thể uống được ngay. Trên thực tế, các thiết bị sản xuất nước từ không khí không còn là một phát minh quá mới mẻ đối với con người.
Máy lọc nước từ không khí WaterMill
Vấn đề là chi phí để có được một lít nước sạch thường là quá mắc so với việc khai thác nước từ những nguồn khác. Tuy nhiên, sản phẩm WaterMill của các nhà phát minh Canada nói trên đã thu hút được sự chú ý đặc biệt bởi những yếu tố kinh tế và thực tiễn của nó. Thiết bị hoạt động với nguồn điện năng tiêu thụ chỉ bằng ba bóng đèn điện thông thường.
Được giới thiệu mới đây tại Manhattan trong một triển lãm hàng năm của tạp chí Wired - được mệnh danh là nơi giới thiệu những phát minh kỹ thuật mới nhất có thể giúp thay đổi cả thế giới - WaterMill ngay lập tức đã được đón nhận với sự quan tâm đặc biệt.
Thiết bị có bề ngoài như một quả bóng golf lớn được chia làm đôi với đường kính khoảng gần 1m có thể gắn được trên tường. WaterMill hút không khí qua các màng lọc, tách bỏ những phần tử bụi và rác, sau đó hâm nóng không khí đến độ tạo ra nước.
Lượng nước vừa hình thành sẽ đi qua một bình chứa tiệt trùng dưới tác dụng của tia cực tím sẽ diệt bỏ mọi vi khuẩn độc hại, sau đó theo đường ống chuyển tới tủ lạnh hay vòi nước trong bếp.
Máy còn được trang bị một bộ điều khiển thông minh, tự động điều chỉnh tăng công suất hoạt động vào lúc sáng sớm (khi độ ẩm trong không khí thường ở mức cao nhất) và giảm năng suất vào giữa ngày (khi không khí thường nóng lên bởi ánh nắng mặt trời).
Những thiết bị tiết kiệm nước
Theo những kết quả nghiên cứu mới đây, trung bình mỗi một người dân Mỹ đang tiêu thụ khoảng gần 400 lít nước mỗi ngày, một con số không hề nhỏ nếu tính tới tình trạng khan hiếm nước sinh hoạt của Mỹ bắt đầu nảy sinh trong thời gian gần đây.
Trước tình hình này, Cơ quan Bảo vệ môi trường Mỹ (EPA) vừa giới thiệu một loạt những giải pháp công nghệ đơn giản tiết kiệm nước sinh hoạt, giúp giảm bớt tính tình trạng khan hiếm nước nói chung, cũng như chi phí về nước sạch hàng năm cho mỗi gia đình tại Mỹ.
Nếu biết được lượng nước tiêu thụ của mỗi người dành cho việc tắm rửa mỗi ngày là gần 40 lít nước thì loại vòi tắm Ecoflow của hãng WaterPik rõ ràng là một giải pháp thích hợp để tiết kiệm nước.
Công nghệ optiFLOW ứng dụng trong loại vòi tắm này đảm bảo các tia nước được phun ra có tác dụng tương tự như các vòi sen tắm tiêu chuẩn khác, trong khi lại tiết kiệm được tới 40% lượng nước. Trong khi các kiểu vòi tắm gắn tường Ecoflow được bán với giá rất phải chăng là 19,99 USD, nhất là tính tới lượng nước loại vòi này giúp tiết kiệm được trong mỗi năm.
Cũng theo đánh giá của EPA, lượng nước xả mà mỗi gia đình thường sử dụng trong các toilet chiếm tới 30% lượng nước tiêu thụ chung trong nhà. Trong lĩnh vực này, EPA giới thiệu các thiết bị toilet có dán nhãn chứng nhận WaterSense có thể giúp tiết kiệm tới 20% nước sử dụng so với các toilet tiêu chuẩn thông thường.
Còn theo một giải pháp khác, hãng Water Saver Technologies đã giới thiệu công nghệ AQUS giúp sử dụng lại nước đã dùng trong các bể tắm để phục vụ cho việc xả toilet. Về cơ bản, AQUS có một bình chứa để lọc nước thải ra từ các bồn tắm, trước khi dẫn nước đã được lọc tương đối sạch từ bình chứa này tới các bình chứa nước xả của bồn cầu.
Ngoài ra, các loại vòi nước dùng trong nhà có dán nhãn chứng nhận WaterSense (ước tính sử dụng 15% lượng nước trong mỗi nhà) sẽ giúp tạo ra các tia nước đủ mạnh và hiệu quả, trong khi giảm lượng nước xả ra tới 7 lít mỗi phút.
Nghiên cứu của các nhà khoa học tại Đại học Tổng hợp Bonn cho thấy, cho dù các kiểu dáng máy rửa chén hiện đại đã có những nghiên cứu tiết kiệm đáng kể cả về năng lượng và số nước tiêu thụ nhưng những còn số này chẳng có ý nghĩa gì nhiều nếu so với việc rửa chén… bằng tay.
Để khắc phục những điểm yếu này, sản phẩm máy rửa chén Whirlpool DU1055XTS(Q) là một giải pháp hữu hiệu. Với giá chỉ có 350 USD, loại máy này có thể tiết kiệm tới 43% điện năng so với các loại thông thường và chỉ sử dụng chừng 20 lít nước cho mỗi lần sử dụng.
Một sản phẩm có tính năng tiết kiệm còn xuất sắc hơn là SHE33M02UC của Bosch (bán với giá 549 USD tại Homeverything.com). Loại máy rửa chén này tiết kiệm tới 80% năng lượng, 19 lít nước, chưa kể vận hành êm hơn đáng kể so với sản phẩm của Whirlpool.
Tại Mỹ, những máy giặt thế hệ mới đạt chuẩn Energy Star có thể giúp tiết kiệm không ít điện năng cũng như đến một nửa số lượng nước so với các loại máy thông thường. Còn đối với các nhà vườn hay ngay cả những hộ gia đình có trồng nhiều cây, sản phẩm đặc biệt hữu dụng đối với họ là hệ thống điều khiển tưới tiêu Cyber-Rain XCI thông qua máy tính.
Hệ thống có kết nối tự động với các vệ tinh dự báo thời tiết, xác định rõ lượng mưa hay các hình thái thời tiết sắp tới trong khu vực để có thể điều tiết lượng nước tưới hợp lý đảm bảo cho sự phát triển tốt nhất của cây, đồng thời còn tiết kiệm được một lượng nước tưới tối đa có thể.
NHƯ QUỲNH (tổng hợp)
