Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của biến đối khí hậu. Việc bảo vệ môi trường là trách nhiệm của toàn xã hội và ngành ngân hàng không ngoại lệ. Chính vì thế, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã ban hành Chỉ thị 03/CT-NHNN năm 2015 về thúc đẩy tăng trưởng tín dụng xanh và quản lý rủi ro môi trường và xã hội trong hoạt động cấp tín dụng. Theo đó, từ năm 2015, hoạt động cấp tín dụng của ngành ngân hàng phải chú trọng đến vấn đề bảo vệ môi trường, nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên, năng lượng; cải thiện chất lượng môi trường và bảo vệ sức khỏe con người, đảm bảo phát triển bền vững.
Ưu tiên ngành sử dụng hiệu quả tài nguyên
Hoạt động tín dụng xanh đem lại những lợi ích rất lớn cả về tăng trưởng, phát triển kinh tế, nâng cao đời sống nhân dân cũng như bảo vệ môi trường và đang được nhiều nước trên thế giới phát triển. Trong đó, ngành ngân hàng có vai trò là trung gian tài chính, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, đóng góp quan trọng vào việc phát triển bền vững kinh tế - xã hội của đất nước. Chính vì thế, các chính sách tín dụng xanh là giải pháp quan trọng hướng nền kinh tế tới mục tiêu tăng trưởng xanh. Vì lẽ này, NHNN đã ban hành Chỉ thị số 03 về thúc đẩy tăng trưởng tín dụng xanh và quản lý rủi ro môi trường và xã hội trong hoạt động cấp tín dụng.
Từ năm 2015, hoạt động cấp tín dụng của ngành ngân hàng phải chú trọng đến bảo vệ môi trường, nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên. Ảnh: HUY ANH
Theo Chỉ thị 03, bên cạnh trách nhiệm của cơ quan quản lý, trọng trách được giao cho các tổ chức tín dụng (TCTD) xây dựng và triển khai thực hiện các giải pháp thúc đẩy tăng trưởng tín dụng xanh nhằm khuyến khích hoạt động kinh doanh thân thiện với môi trường và xã hội. Bên cạnh đó, cần cải thiện chất lượng dịch vụ; tạo điều kiện thuận lợi cho việc tăng trưởng tín dụng xanh; quan tâm tài trợ các dự án, phương án sản xuất kinh doanh thực hiện tăng trưởng xanh. Chỉ thị cũng yêu cầu, phải tập trung ưu tiên cấp tín dụng xanh cho các ngành kinh tế thực hiện việc bảo tồn, phát triển và sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên… Nhằm triển khai có hiệu quả Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2014 - 2020, Thống đốc NHNN cũng yêu cầu các đơn vị tại trụ sở chính NHNN căn cứ chức năng, nhiệm vụ thực hiện tốt công tác tham mưu cho Thống đốc NHNN; Vụ Tín dụng các ngành kinh tế chủ trì, phối hợp với các đơn vị thuộc NHNN triển khai xây dựng và thực hiện các giải pháp thúc đẩy tăng trưởng tín dụng xanh theo định hướng, mục tiêu Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh đã được phê duyệt; xây dựng và triển khai hệ thống quản lý rủi ro môi trường và xã hội… NHNN chi nhánh tỉnh, TP chủ động nắm bắt tình hình kinh tế - xã hội và hoạt động ngân hàng trên địa bàn, đề xuất với Thống đốc NHNN các giải pháp thực hiện công tác quản lý rủi ro môi trường và xã hội trong hoạt động cấp tín dụng và thúc đẩy tăng trưởng tín dụng xanh phù hợp với điều kiện thực tế trên địa bàn. Thống đốc NHNN cũng lưu ý đối với các TCTD, căn cứ Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh đã được phê duyệt và các chương trình, kế hoạch hành động của bộ, ngành và UBND các tỉnh, TP chủ động triển khai xây dựng chương trình, chính sách tín dụng xanh nhằm tăng dần tỷ trọng tín dụng xanh trong cơ cấu danh mục đầu tư tín dụng của mình.
Nhiều thách thức
Một vị lãnh đạo Viện Chiến lược ngân hàng thuộc NHNN cho biết, tín dụng xanh là một xu hướng tất yếu. Hiện ngân hàng xanh, tín dụng xanh được nhiều nước trên thế giới đặc biệt quan tâm. Các sản phẩm tín dụng xanh của các ngân hàng hướng vào các dự án tiết kiệm năng lượng, năng lượng tái tạo và công nghệ sạch. Các lĩnh vực ưu tiên này tùy thuộc vào chính sách tín dụng xanh ở từng quốc gia và khu vực. Còn ở Việt Nam, hoạt động tín dụng xanh mới chỉ được quan tâm trong những năm gần đây. Các giải pháp về tín dụng xanh còn ít và chưa được triển khai rộng rãi trong toàn ngành. Bên cạnh đó, khung pháp lý hỗ trợ thực hiện tín dụng xanh, ngân hàng xanh còn thiếu và chưa đồng bộ nên việc triển khai rộng rãi chủ trương này cũng là một thách thức đối với Việt Nam. Cùng với đó, việc Cộng đồng kinh tế ASEAN sẽ ra đời vào cuối năm nay, các ngân hàng của Việt Nam sẽ phải đối mặt với sự cạnh tranh từ các ngân hàng trong khu vực, mà trong đó rất nhiều ngân hàng đã đi theo các tiêu chuẩn về môi trường và xã hội quốc tế từ trước. Đại diện tổ chức Tập đoàn Tài chính Quốc tế (IFC) - tổ chức đã phối hợp cùng NHNN trong nhiều năm qua trong việc thúc đẩy tín dụng xanh, cho rằng, từ những kinh nghiệm của IFC ở các thị trường khác, các ngân hàng luôn gặp những thách thức trong việc thực hiện tín dụng xanh.
Bên cạnh đó, để quy định mới này thực hiện có hiệu quả, các ngân hàng sẽ phải đầu tư cho hệ thống quản lý rủi ro môi trường và xã hội, xây dựng chuyên môn, năng lực cho nhân viên… trong lĩnh vực tín dụng xanh. Việc này sẽ phát sinh chi phí không nhỏ cho các ngân hàng. Tuy nhiên, lãnh đạo Ngân hàng An Bình - ngân hàng cơ bản đã hoàn thiện hệ thống quản lý rủi ro môi trường và xã hội với sự hỗ trợ từ IFC - nhìn nhận, trong xu hướng chung hiện nay, nếu chỉ có năng lực tài chính thì không đủ để thành công trong kinh doanh. Ngày càng có nhiều doanh nghiệp (DN) quốc tế và định chế tài chính đòi hỏi đối tác phải tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế về môi trường và xã hội. “Chính vì thế, chúng tôi càng coi đây là cơ hội để thâm nhập những thị trường mới, mở rộng kinh doanh và đóng góp phần mình để làm cho môi trường được bền vững hơn”, vị này cho hay.
Theo các chuyên gia ngân hàng, để đẩy mạnh phát triển tín dụng xanh ở Việt Nam, NHNN cần phối hợp với các bộ, ngành liên quan để đưa ra chính sách cụ thể hơn nhằm bảo vệ môi trường, đảm bảo phát triển bền vững. Cùng với đó là sự chung tay của các TCTD trong việc tăng cường năng lực xem xét các dự án tăng trưởng xanh và nhất là cần tăng cường nhận thức cho DN về bảo vệ môi trường… Phải có sự vào cuộc và kết nối xuyên suốt từ giữa các cơ quan chức năng đến DN thì mới có thể đẩy mạnh phát triển tín dụng xanh tại Việt Nam.
HÀ PHƯƠNG
