Vỉa hè Hà Nội hình như cũng mang một phần thân phận con người ở chốn thành đô tụ hội trăm vạn nghề. Chẳng biết từ bao giờ, vỉa hè đã gánh tải cái chức năng là nơi mưu sinh của không ít người nghèo.
Trước cổng nhà số 4 Lý Nam Đế, vỉa hè là nơi bày bán đôn, chậu, lọ, bình… của vợ chồng anh lái xe, là chỗ ông bán vé số lim dim ngồi đợi người vào thử vận may. Đối diện bên kia đường có một cặp vợ chồng ở ngoài bãi vào bám vỉa hè bán đồ sành sứ, mấy người cắt tóc, sửa khóa. Không phải lúc nào họ cũng được yên. Mấy con người bám vỉa hè để sống đó nhiều phen phải hớt ha hớt hải thu dọn khi xe của trật tự đến lập lại thông thoáng cho đường phố. Công an, trật tự đến thì thu dọn, xong thì mọi việc đâu lại vào đấy, cứ như ao bèo tan rồi tụ.
Vỉa hè ở Hà Nội. Ảnh: C.T.V.
Thực ra họ quen mặt nhau rồi, chỉ nhắc mấy câu cho đúng lệ, vả lại bắt bí kẻ khó làm gì, mang tiếng không thương người nghèo. Giáp tết, người ta cho bán mua thoải mái, vỉa hè thành chợ, chen chúc đôn chậu, xum xít, cao thấp những Bát Tràng, Chu Đậu, Thổ Hà… Vỉa hè thành nơi trưng bày giới thiệu sản phẩm có chất liệu là bùn châu thổ được tạo dáng nung chín qua nghìn độ lửa mang nét truyền thống sông Hồng.
Cũng lạ lắm cơ, cảm giác bức xúc khi bị vướng víu trên vỉa hè hôm nào dần tan biến đi và chợt nhận ra nếu không có những người bán đôn chậu, vé số, cắt tóc, sửa khóa ấy thì Hà Nội thiếu vắng cái gì đó rất quen thuộc.
Có vẻ cực đoan nhưng thực lòng như thế. Thực lòng như tôi đang yêu lắm những vỉa hè bày bán sách cũ, mới ở dọc đường Nguyễn Khánh Toàn, Trần Quốc Hoàn, Hồ Tùng Mậu... Mấy tấm ni lông trải xuống vỉa hè bụi bặm. Cô em trẻ bày ra trên vỉa hè thủ đô nghìn năm văn hiến những tác phẩm văn chương Đông Tây kim cổ bên cạnh những tên tuổi chẳng mấy ai biết tới; sách sâu sắc nghiêm cẩn sống chung với sự viết lách tào lao nhợt nhạt; sách tình yêu, tình dục nằm cùng sách bói toán, phong thủy, thờ cúng… Không phân biệt thứ cấp, tất cả rất bình đẳng trên cùng một vỉa hè. Không ai chèn ép, đố kỵ, mỉa mai ai. Bạn đọc thích gì chọn nấy.
Cô em trẻ cười rất duyên khi trao cho tôi quyển Tứ thư. Tôi cũng cười rất vui khi mua được một quyển sách giá rẻ. Và từ đó, cuối chiều chủ nhật nào tôi cũng tìm đến vỉa hè sách trên đường Hồ Tùng Mậu trước nghĩa trang Mai Dịch tôn nghiêm…Mua một quyển sách và được tặng một nụ cười. Chỉ có thế mà cũng bâng khuâng, lạ thật!
Nguyễn Hữu Quý
