Trong diễn biến mới nhất liên quan đến vụ rò rỉ Hồ sơ Panama, ngày 11-5, Công ty Luật Mossack Fonseca tuyên bố sẽ có hành động pháp lý đối với Hiệp hội Nhà báo điều tra quốc tế (ICIJ), sau khi hiệp hội này đăng tải dữ liệu về những công ty bình phong có tên trong vụ bê bối gây chấn động thế giới này.
Mossack Fonseca cho biết họ từng yêu cầu ICIJ ngừng việc công khai thông tin từ các tài liệu mà công ty này cho rằng đã bị đánh cắp trong một vụ tấn công mạng. Mossack Fonseca nhấn mạnh rằng những tài liệu trên đang được sở hữu bất hợp pháp và toàn bộ dữ liệu đều bị lỗi.
Cùng ngày, về việc trong Hồ sơ Panama có đưa danh sách 189 cá nhân, tổ chức có liên quan đến Việt Nam, ông Phạm Trọng Đạt, Cục trưởng Cục Chống tham nhũng, Thanh tra Chính phủ cho biết, việc quan trọng trước tiên là phải xác định tính chính xác của thông tin trên để tiến hành các biện pháp tiếp theo. Ông Phạm Trọng Đạt nhấn mạnh: Việc cá nhân, doanh nghiệp có tên trong hồ sơ Panama không có nghĩa là họ đã vi phạm pháp luật. Nguồn tin này chưa phải là nguồn tin chính thống đến từ các cơ quan chức năng của quốc tế mà chỉ là tiết lộ của ICIJ. Tuy nhiên, đây là những thông tin hiện Thanh tra Chính phủ đã nắm bắt, thu thập và có báo cáo lên Chính phủ và Trung ương để có hướng giải quyết tiếp theo. Việc các cá nhân, doanh nghiệp Việt Nam có tên trong danh sách cũng cần được các cơ quan chức năng làm rõ.
Trước đó, ngày 10-5, Tổng cục Thuế đã họp với các vụ chức năng để quyết định nghiên cứu, điều tra về khả năng trốn thuế của các cá nhân, tổ chức liên quan đến Việt Nam trong Hồ sơ Panama được công bố.
Trên cơ sở kiểm tra dữ liệu nộp thuế cũng như đối chiếu với các quy định của Việt Nam, ngành thuế sẽ xác định cá nhân, tổ chức có dấu hiệu trốn thuế hay lách thuế không?
Theo ông Trương Văn Phước, Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia, các cá nhân, doanh nghiệp có tên trong Hồ sơ Panama có thể giải thích bằng việc công ty mẹ ở nước ngoài có công ty con thuê người Việt điều hành hoặc có trụ sở ở Việt Nam. Họ có cách để đăng ký tài khoản công ty mẹ, công ty con ở thiên đường thuế như Panama.
Để kết luận các cá nhân và doanh nghiệp đó có hành vi rửa tiền hay trốn thuế thì cần phải căn cứ vào pháp luật của nước có công ty mẹ quy định như thế nào về hoạt động của công ty mẹ và công ty con. Sẽ thiếu cơ sở nếu chỉ đọc thông tin công bố trong Hồ sơ Panama mà kết luận các cá nhân, doanh nghiệp có trong danh sách là rửa tiền hay trốn thuế.
Còn theo ông Đỗ Thiên Anh Tuấn, giảng viên Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright, đối với các cá nhân có tên trong Hồ sơ Panama, để xác định được một cá nhân có làm gì khuất tất hay không, quan trọng là phải xác định được thu nhập chịu thuế của người đó ở Việt Nam trước khi họ chuyển tiền sang Panama. Nếu có bằng chứng nào cho thấy thu nhập chịu thuế của người đó cao hơn gấp nhiều lần con số gửi trong tài khoản ở Panama thì mới có căn cứ để điều tra dấu hiệu sai phạm.
Theo các chuyên gia, việc lập các công ty offshore (tức công ty được thành lập ở nước ngoài) tại các “thiên đường thuế” nhằm đạt mục đích tài chính, luật pháp và lợi thuế chưa hẳn là phi pháp. Tuy nhiên, chính vì những yêu cầu đơn giản (yêu cầu đơn giản, tính bảo mật cao, không cần báo cáo tài chính...) nên các “thiên đường thuế” cũng là nơi để nhiều tổ chức, cá nhân sử dụng là nơi lách thuế. Ở Việt Nam cũng có website chuyên giới thiệu, cung cấp dịch vụ tư vấn thành lập offshore với nhiều ưu đãi, miễn thuế 100% hoặc thuế thấp tại các vùng, lãnh thổ, quốc gia như: BVI, Cayman, Panama... Chính vì vậy, việc các tổ chức, cá nhân có tên trong Hồ sơ Panama chưa hẳn có nghĩa họ trốn thuế, rửa tiền, và để xác định được họ có vi phạm hay không đòi hỏi sự vào cuộc của các cơ quan chức năng.
QUANG MINH - VIỆT LÊ
