Rạng sáng 4-7 (giờ Việt Nam), vài ngày sau khi Tổng thống Morsi kỷ niệm 1 năm cầm quyền, quân đội Ai Cập đã lật đổ ông với lý do người đứng đầu đất nước không hoàn thành mục tiêu của nhân dân và không đáp ứng yêu cầu của các tướng lĩnh đòi ông chia sẻ quyền lực với lực lượng đối lập.
Người dân ủng hộ phe đối lập vui mừng sau khi ông Morsi bị lật đổ.
Cuộc lật đổ được báo trước
Theo Reuters, cùng ngày, người đứng đầu Tòa án Hiến pháp tối cao Adli Mansour, 67 tuổi, đã tuyên thệ nhậm chức Tổng thống lâm thời Ai Cập cho đến khi nước này tiến hành cuộc bầu cử tổng thống mới. Trước đó, quân đội Ai Cập đã cam kết với Chính phủ Mỹ sẽ không nắm giữ quyền lực mà sớm thành lập một chính phủ kỹ trị để điều hành đất nước tạm thời. Ngay sau khi ông Morsi bị lật đổ, quân đội Ai Cập đã mở một cuộc họp để tham vấn thành lập một chính phủ mới.
Tướng Abdel-Fattah al-Sisi công bố lộ trình cho giai đoạn chuyển tiếp sau khi Tổng thống Morsi bị phế truất. Theo đó, dự thảo Hiến pháp do phe Hồi giáo soạn thảo sẽ bị đình chỉ và các cuộc bầu cử sẽ sớm được tổ chức.
Hãng tin Reuters cho biết, Tổng thống bị phế truất Morsi đã bị cô lập khỏi các phụ tá cấp cao và đã được đưa đến trụ sở Bộ Quốc phòng. Ông Morsi đã từ chối đề nghị rời đất nước này để đến Yemen, Qatar, Thổ Nhĩ Kỳ hoặc bất kỳ quốc gia nào khác. Cảnh sát Ai Cập còn ra lệnh bắt giữ 300 thủ lĩnh và phát lệnh truy nã với một số nhân vật khác của phong trào Anh em Hồi giáo - lực lượng ủng hộ ông Morsi. Phong trào Anh em Hồi giáo ra tuyên bố mô tả việc quân đội phế truất Tổng thống Morsi là hành động “phản bội lại cuộc cách mạng và hàng triệu người dân Ai Cập tin vào dân chủ”.
Kể từ khi có thông báo của Tướng Sisi, các cuộc đụng độ đã bùng phát tại Cairo và một số khu vực phía Bắc Ai Cập, làm ít nhất 18 người thiệt mạng và hơn 340 người bị thương. Ai Cập đang bị chia rẽ bởi 2 luồng dư luận, một bên ủng hộ quyết định của quân đội, một bên ủng hộ Tổng thống Morsi đang bày tỏ sự bất bình. Đối với các nhà phân tích chính trị, việc Tổng thống Morsi từ chối thoái quyền đã được dự đoán trước.
Ông Michael Dunne, Giám đốc Trung tâm Rafik Hariri về Trung Đông của Hội đồng Đại Tây Dương, nhận định: “Ngay khi phe quân sự đưa ra tối hậu thư với thời hạn có 48 giờ, nó giống như việc truyền đi thông điệp rằng chính phủ của ông Morsi đã kết thúc”.
Tổng thống lâm thời Adli Mansour tuyên thệ nhậm chức.
Quốc tế vừa lo, vừa mừng
Trước những biến chuyển nhanh chóng tại Ai Cập, Tổng thư ký Liên hiệp quốc Ban Ki-moon bày tỏ lo ngại, kêu gọi sự bình tĩnh và kiềm chế tại Ai Cập. Bộ Ngoại giao Mỹ ra thông báo yêu cầu cho các nhân viên không thiết yếu của Chính phủ Mỹ và thành viên gia đình họ rời khỏi Ai Cập do những bất ổn về chính trị và xã hội.
Tổng thống Mỹ Obama cũng yêu cầu xem xét lại viện trợ quốc tế của Mỹ cho Ai Cập, mà theo luật pháp Mỹ là sẽ bị đình chỉ trong trường hợp một nhà lãnh đạo dân cử bị lật đổ bởi một cuộc đảo chính quân sự. Thế nhưng, dư luận đang đặt câu hỏi Mỹ sẽ phản ứng thế nào khi quân đội Ai cập là đồng minh thân cận của Washington và việc ông Morsi bị lật đổ thật ra là điều Washington mừng hơn lo.
Trong khi đó, bà Catherine Ashton, người đứng đầu chính sách đối ngoại của EU, đã lên án tình trạng đổ máu tại Ai Cập và kêu gọi nhanh chóng khôi phục nền dân chủ. Bộ Ngoại giao Anh đã lên tiếng bày tỏ lo ngại về những diễn biến mới nhất tại Ai Cập. Ngoại trưởng Anh William Hague cho biết: “Anh không ủng hộ sự can thiệp của quân đội là cách thức để giải quyết các tranh cãi trong một hệ thống dân chủ”.
Trong khi Mỹ và các nước Tây Âu bày tỏ lo ngại về tình hình tại Ai Cập, lãnh đạo nhiều quốc gia Ảrập và vùng Vịnh đã lên tiếng ủng hộ việc lật đổ ông Morsi. Quốc vương Saudi Arabia Abdullah đã gửi một thông điệp chúc mừng tới người đứng đầu Tòa án Hiến pháp tối cao Ai Cập, ông Adli Mansour, sau khi ông được chọn làm Tổng thống lâm thời của Ai Cập. Các quốc gia vùng Vịnh khác cũng ủng hộ hành động của quân đội Ai Cập. Riêng Qatar, quốc gia vùng Vịnh duy nhất công khai ủng hộ tổ chức Anh em Hồi giáo, chưa có bình luận nào.
| |
THANH HẰNG (tổng hợp)
