Tổng cục Đường bộ Việt Nam vừa trình Bộ GTVT 3 phương án về tài chính, đảm bảo Quỹ Bảo trì đường bộ có thể thu khoảng 12.200 tỷ đồng/năm.
Thu phí lưu thông qua cầu Phú Mỹ.
Phương án 1 kết hợp nhiều nguồn thu, huy động đến mức cao nhất sự đóng góp của xã hội cho việc đáp ứng nhu cầu vốn để bảo trì hệ thống đường bộ trung ương và địa phương. Song người sử dụng phương tiện cơ giới phải chịu đồng thời nhiều khoản thu cho cùng dịch vụ sử dụng đường bộ. Mặt khác thu phí sử dụng của phương tiện mô tô có khó khăn và nhiều khả năng thất thu ở đối tượng này.
Nguồn thu của quỹ theo phương án 1 gồm phí thu trực tiếp trên đầu phương tiện ô tô, xe máy; từ ngân sách nhà nước cấp gián tiếp qua tỷ lệ % trên giá xăng, dầu diesel và cấp trực tiếp bổ sung cho đủ nhu cầu vốn bảo trì đường bộ.
Trong đó, mức thu trực tiếp trên đầu 1 ô tô con khoảng 100 USD/năm, tương đương 100 đồng/km hoặc 180.000 đồng/tháng. Chủ phương tiện sẽ trả theo tháng hoặc kỳ kiểm định của phương tiện, hoặc mua cho cả năm. Xe mới, chủ phương tiện mua phí sử dụng đường cho 12 tháng đầu ngay khi đăng ký lưu hành phương tiện. Cả nước hiện có 1.256.488 ô tô đã được kiểm định (số liệu đăng kiểm tháng 10-2010), trừ đi 1,5% chi phí tổ chức thu, dự kiến sẽ thu được 4.467,355 tỷ đồng/năm.
Phương án 2, thu trực tiếp trên đầu phương tiện mô tô, xe máy dự tính mỗi năm 80.000 đồng/mô tô dưới 100cm³, 100.000 đồng/mô tô 100 - 175cm³, 120.000 đồng/mô tô trên 175cm³. Cả nước có 31.155.154 mô tô đang lưu hành, trừ đi 5% chi phí tổ chức thu, dự kiến thu được 1.520 tỷ đồng/năm. Nguồn thu theo tỷ lệ % trên giá xăng dầu, mức đề xuất 1.000 đồng/lít xăng và 170 đồng/lít diesel, sau khi trừ 2/3 tổng mức phí dầu diesel do không sử dụng vào mục đích giao thông đường bộ, mỗi năm sẽ thu được 4.936 tỷ đồng.
Theo tính toán, nhu cầu bảo trì đường bộ mỗi năm, ở thời điểm tháng 12-2010, cần tối thiểu 6.700 tỷ đồng cho hệ thống quốc lộ và 5.500 tỷ đồng cho đường địa phương. Như vậy, cùng với các nguồn thu nói trên, ngân sách nhà nước cần cấp 1.817 tỷ đồng/năm bổ sung trực tiếp cho quỹ đáp ứng đủ nhu cầu hoạt động.
Dự kiến sau 2 năm kể từ khi quỹ bắt đầu hoạt động, khoản ngân sách nhà nước cấp bổ sung trực tiếp cho quỹ hàng năm có thể giảm dần và sau 12 năm, quỹ sẽ tự đáp ứng đủ nhu cầu.
Phương án 3, kinh phí cho quỹ thu trực tiếp từ đầu phương tiện cơ giới đường bộ (cả ô tô và mô tô) khoảng 5.987 tỷ đồng/năm và ngân sách nhà nước cấp bổ sung cho đủ hoạt động khoảng 6.213 tỷ đồng/năm. Phương án này đảm bảo được công bằng giữa các đối tượng chịu phí sử dụng đường bộ, các ngành khác ít bị ảnh hưởng của việc thu phí, hạn chế tác động gây lạm phát. Khó khăn của phương án này là khó thu phí đối tượng xe máy và đặc biệt khả năng đáp ứng của ngân sách sẽ rất khó vì quá lớn.
Tổng cục Đường bộ Việt Nam kiến nghị Bộ GTVT trình Chính phủ cho áp dụng phương án 2, gồm các khoản thu trực tiếp từ đầu phương tiện cơ giới đường bộ (chỉ thu ô tô); từ ngân sách nhà nước cấp gián tiếp qua thuế nhập khẩu xăng, dầu diesel và cấp bổ sung trực tiếp cho đủ nhu cầu. Các trạm thu phí BOT vẫn tiếp tục tiến hành thu phí, công tác bảo trì các tuyến đường BOT hiện và sẽ vẫn do nhà BOT đảm nhiệm. 25 trạm thu phí còn lại sẽ được xóa bỏ.
QUỐC HÙNG
