Các cuộc tấn công lẫn nhau giữa quân đội nước ngoài và quân đội chính phủ với lực lượng Taliban cũng như các vụ bạo lực ở Afghanistan từ đầu năm đến nay đã làm chết 4.500 người, trong đó có không ít dân thường. Đó là thống kê của Hãng tin AP (Mỹ) dựa trên những con số của các nhà chức trách Afghanistan và phương Tây.

Mặc dù Afghanistan đã có chính quyền được thế giới công nhận, có nền chính trị dân chủ đa đảng theo kiểu phương Tây, được cộng đồng quốc tế liên tục viện trợ, lại có cả quân đội nước ngoài mà chủ yếu là của Mỹ và NATO “bảo vệ an ninh”… nhưng vẫn bất ổn!

Mỹ và NATO chưa dám rút quân về tuy đã thất bại trong việc bình định Afghanistan. Sự thay đổi chiến lược của NATO từ chủ yếu là sử dụng sức mạnh quân sự sang cuộc chiến giành “trí óc và con tim” của người Afghanistan từ khoảng một năm qua cũng chưa giành được kết quả đáng khích lệ nào.

Trong khi đó, Taliban từ thế là một nhóm tàn quân đang ngày càng hồi phục và trở thành một lực lượng chống đối đáng kể. Chính phủ Hamid Karzai đã phải tính chuyện đàm phán với Taliban. Người ta thắc mắc: Rõ ràng Taliban là một lực lượng Hồi giáo cực đoan, không được cộng đồng quốc tế và phần lớn người Afghanistan ủng hộ nhưng vì sao không bị tiêu diệt mà vẫn tồn tại và hồi phục?

Trong gần 6 năm qua, kể từ sau khi Mỹ và liên quân NATO đánh đuổi Taliban ra khỏi Kabul, mặc dù có những nỗ lực nhất định về chính trị, xã hội, nhưng chính quyền do Hamid Karzai đứng đầu vẫn chưa đem lại hòa bình và sự phát triển kinh tế cho đất nước này. Taliban đã lợi dụng được sự bất mãn của một bộ phận dân chúng Afghanistan theo đạo Hồi về tình trạng đó.

Mặt khác, sự hiện diện quá lâu và những hành động quân sự thiếu cẩn trọng của quân Mỹ và NATO đã gây ra nhiều vụ chết chóc dân thường cũng tạo ra những đồng minh tự nhiên của Taliban…

Lịch sử đau thương của quốc gia nhiều bộ lạc người sinh sống này vẫn còn dấu ấn của các cuộc nội chiến sắc tộc, tôn giáo và cả những cuộc chiến tranh xâm lược của nước ngoài. Niềm tin tôn giáo và tinh thần dân tộc cũng đang bị lợi dụng vì những mục tiêu quyền lực và chủ nghĩa cực đoan ở Afghanistan. 

NGUYỄN KHẮC ĐỨC