Mặc dù đã được nhìn thấy từ lâu nhưng sự việc Công ty TNHH MTV dịch vụ cuộc sống du lịch (Travel Life) “bỏ rơi” 701 hành khách tại Thái Lan mới đây vỡ ra một bất cập lớn, nan giải trong quản lý của ngành du lịch Việt Nam. Sự thật, nơi cấp giấy đăng ký lại chẳng có quan hệ gì với cơ quan quản lý du lịch.
Người người làm du lịch!
Cho đến nay, các cơ quan chức năng vẫn chưa có con số chính thức là đã cấp giấy đăng ký kinh doanh lữ hành cho bao nhiêu doanh nghiệp (DN) trên cả nước. Trong đó, bao nhiêu DN còn hoạt động, hay đã “chết”, bao nhiêu DN kinh doanh cụ thể lĩnh vực du lịch nào… Nhưng chỉ với con số khoảng 1.000 DN lữ hành quốc tế (đưa khách Việt Nam đi du lịch nước ngoài và đón khách quốc tế đến Việt Nam) được cấp phép đã phần nào cho thấy thị trường kinh doanh lữ hành tại Việt Nam đang lộn xộn đến mức nào!
Làm sao để du khách an tâm trong hành trình du lịch? Ảnh: CAO MINH
Một cán bộ ngành du lịch chia sẻ, lâu nay nhiều người có sự nhầm lẫn giữa việc cấp giấy đăng ký kinh doanh lữ hành với cấp phép kinh doanh lữ hành. Thực tế, số DN đã được cấp giấy đăng ký kinh doanh lữ hành nhiều vô kể. Tình trạng này dẫn đến việc người người làm du lịch! Sự bất cập này còn dẫn đến sự cạnh tranh không lành mạnh giữa các DN làm du lịch khi tên DN trùng nhau. Vì thực tế, chỉ cần thay đổi chữ, có cái khác ở tên gọi như cổ phần, trách nhiệm hữu hạn, một thành viên thì tên DN xem như được chấp nhận trong đăng ký.
Khi đăng ký kinh doanh tại Sở KH-ĐT địa phương, một DN có thể đăng ký đến cả chục lĩnh vực mình sẽ kinh doanh, trong đó có cả mảng lữ hành. Việc đăng ký này theo kiểu, một lần xin thì khó, xin cùng một lúc nhiều ngành nghề, lĩnh vực cho chắc ăn! Xin rồi, để đó không kinh doanh cũng không sao! Nếu có kinh doanh lữ hành DN phải làm theo đúng thủ tục, phải có báo cáo với cơ quan quản lý du lịch địa phương. Khi kinh doanh lữ hành quốc tế thì ngành du lịch địa phương sẽ trình báo Tổng Cục Du lịch cấp phép. 1.000 DN nói trên là những DN chính thức được các Sở VH-TT-DL địa phương và Tổng Cục Du lịch Việt Nam quản lý, cấp phép. Nói một cách dễ hiểu, những DN này đã công khai hoạt động lữ hành quốc tế và chịu nộp mức ký quỹ 250 triệu đồng. Thực tế, còn có bao nhiêu DN đã đăng ký kinh doanh lữ hành nhưng chưa đi vào hoạt động, hay đã hoạt động nhưng không thông báo, bao nhiêu DN chỉ được phép kinh doanh lữ hành nội địa nhưng vẫn xé rào đưa khách đi quốc tế? Sẽ khó có câu trả lời cho các cơ quan quản lý vì ngay trong cách làm việc giữa nơi cấp và nơi quản lý du lịch đã không có sự kết nối này.
Tại TPHCM, theo số liệu cập nhật mới nhất của Sở VH-TT-DL TPHCM, hiện có 827 DN đăng ký kinh doanh lữ hành, trong đó có 458 DN hoạt động kinh doanh lữ hành quốc tế. Theo thông tin của Sở Kế hoạch Đầu tư TPHCM, tính từ năm 1991 đến nay đã có khoảng 18.000 DN được cấp giấy đăng ký kinh doanh có mảng lữ hành. Tuy nhiên, sẽ khó mà biết chắc được, trong số 18.000 DN kể trên có bao nhiêu DN đã “chết”, bao nhiêu DN làm đại lý du lịch, kinh doanh lữ hành nội địa, quốc tế…
Siết chặt cấp phép
Với dân số khoảng 90 triệu dân, năm 2012, Việt Nam đón 6,8 triệu khách quốc tế, 32,5 triệu lượt khách nội địa và khoảng 3,5 triệu lượt khách Việt Nam đi du lịch nước ngoài. Ông Nguyễn Quốc Kỳ, Tổng Giám đốc Công ty Du lịch Vietravel, cho biết, Trung Quốc có hơn 1,3 tỷ dân nhưng chỉ cấp phép cho 18 DN được phép khai thác thị trường khách outbound (đưa khách trong nước đi du lịch nước ngoài). Còn Việt Nam chỉ với khoảng 90 triệu dân đã có gần 1.000 DN được cấp phép lữ hành quốc tế. Điều này dẫn đến sự lộn xộn, cạnh tranh kém của thị trường du lịch Việt Nam.
Du khách cần chọn những công ty lữ hành du lịch uy tín để tránh tình trạng “đem con bỏ chợ”. Ảnh: Trương Ngọc
Rõ ràng bài toán kinh tế của du lịch Việt Nam như hiện nay không hiệu quả bằng các nước. Miếng bánh đã quá nhỏ nhưng lại có quá nhiều người muốn chia phần! Khi có quá ít cơ hội thì người ta sẽ phải dùng mọi chiêu trò, bất chấp cả việc vi phạm pháp luật để có được. Hậu quả để lại là một ngành du lịch trì trệ, nhiều khiếm khuyết. Để ngành du lịch Việt Nam trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn như kỳ vọng thì công tác cấp giấy đăng ký kinh doanh lữ hành và cấp giấy phép kinh doanh lữ hành cần phải được siết chặt hơn. Dù muộn nhưng chúng ta cần nhận thấy bất cập và cải tiến nó. Ông Võ Anh Tài, Tổng Giám đốc Công ty Dịch vụ Lữ hành Saigontourist, Chủ tịch Hội Lữ hành TPHCM nhận xét, quy mô hoạt động của ngành du lịch Việt Nam ngày càng lớn nhưng công tác quản lý lại càng mỏng nên hoạt động của DN du lịch đã vượt ngoài sự quản lý của các cơ quan chức năng và trở nên quá tải. Trong khi đó, sự kết nối giữa cơ quan xét cấp phép, quản lý và hậu kiểm như hiện nay còn quá rời rạc.
Kinh nghiệm ở nhiều nước cho thấy, cơ quan quản lý cấp phép đưa ra các tiêu chuẩn, hạn mức để xét cấp giấy phép lữ hành. DN muốn được cấp phép phải đạt được mức doanh thu, số lượng khách phục vụ trong nước, ngoài nước bao nhiêu, nguồn nhân lực như thế nào… mới được cấp phép hoạt động lữ hành outbound, inbound. Nếu không đáp ứng điều kiện, hạn mức quy định thì không được cấp phép. Số lượng DN được giấy phép kinh doanh lữ hành cũng bị giới hạn, DN mới muốn đăng ký phải chờ có DN đã đăng ký nghỉ, giải thể mới có cơ hội để thế chỗ!
Mỹ Hạnh
