Bản tin Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas) vừa thông tin về việc hội nghị, triển lãm thiết bị chế biến điều (Sietta 2014) diễn ra từ ngày 26 đến 28-11 tại TP Abidjan, Bờ Biển Ngà. Đáng chú ý tại sự kiện này, Trường Đại học Bách khoa TPHCM cử đoàn tham dự để ký kết dự án hợp tác với Hội đồng Bông và hạt điều Bờ Biển Ngà (CCA) về việc tổ chức đào tạo nghề, chuyển giao thiết bị và chế biến điều. Thực hư việc này còn phải được kiểm chứng nhưng đang tạo ra sự bất bình trong giới chế biến hạt điều xuất khẩu.
Không phải lần đầu tiên vấn đề xuất khẩu công nghệ chế biến hạt điều gây tranh luận trên phương tiện báo chí. Vào thập niên 1990, việc xuất khẩu công nghệ chế biến hạt điều Việt Nam sang châu Phi từng được báo chí và nhiều người trong ngành phản ứng, cuối cùng ý định trên đã phải ngưng lại. Bộ Khoa học - Công nghệ và Bộ NN-PTNT lúc đó có công văn không đồng ý xuất khẩu thiết bị và công nghệ chế biến điều Việt Nam. Năm 2009, khi một doanh nghiệp (DN) Việt Nam (VN) ký hợp đồng viện trợ không hoàn lại cho một tập đoàn Bờ Biển Ngà về việc xây dựng một nhà máy chế biến hạt điều trị giá 1 triệu USD cũng đã gây “bão” trong dư luận.
Theo ông Nguyễn Đức Thanh, Chủ tịch Vinacas, chính công nghệ chế biến hạt điều đã góp phần lớn vào sự thành công của ngành điều VN hơn 20 năm qua. Từ chỗ chỉ xuất hạt điều thô giá trị thấp, VN đã vươn lên trở thành quốc gia chế biến nhân điều đứng thứ 2 thế giới và xuất khẩu nhân điều số 1 thế giới, kim ngạch xuất khẩu nhân hạt điều năm nay trên 2 tỷ USD. Nếu không có thiết bị chế biến hạt điều được sản xuất trong nước sẽ không có con số đó. Ông Thanh cho biết thêm, nhiều hội nghị về ngành điều thế giới mời Vinacas đến trình bày về “công nghệ” Việt Nam này nhưng ông phải từ chối. Không chỉ quốc gia có ngành chế biến lâu đời như Ấn Độ, Brazil mà cộng đồng quốc gia trồng điều châu Phi, nhất là Bờ Biển Ngà, nước có diện tích và sản lượng điều thô lớn nhất chỉ xuất khẩu điều thô, luôn “thèm muốn”.
Ông Nguyễn Văn Lãng, nguyên Phó Chủ tịch Vinacas, một trong những người có công trong việc nghiên cứu và chuyển giao công nghệ chế biến cho nhiều cơ sở chế biến điều những năm 90 cho rằng, Việt Nam sẽ vẫn phải nhập khẩu điều thô do chưa thể nâng được sản lượng hạt điều trong nước, trong khi các nước châu Phi, nguồn cung nguyên liệu điều thô thế giới, khi đã nắm công nghệ chế biến hạt điều sẽ hạn chế bán điều thô cho VN. Điều gì sẽ xảy ra với ngành chế biến điều VN với hàng ngàn cơ sở chế biến và hàng trăm ngàn lao động? Ông Lãng đề nghị Vinacas nên có ý kiến để Nhà nước xem xét đưa công nghệ chế biến điều vào danh mục công nghệ thuộc “bí mật quốc gia” và nghiêm cấm chuyển giao ở bất kỳ cấp độ nào theo quy định của Luật Chuyển giao công nghệ. Ông Nguyễn Đức Thanh cho biết, Vinacas sẽ tìm hiểu cụ thể sự việc trước khi có ý kiến chính thức về vấn đề này.
ĐĂNG LÃM
