Ngày 24-5, các nhà đầu tư nhỏ đã cùng nộp đơn lên Tòa án liên bang Mỹ kiện Facebook và nhiều ngân hàng lớn đã bắt tay thổi phồng giá cổ phiếu của mạng xã hội lớn nhất thế giới này trong khi thực tế, triển vọng tài chính của Facebook không hấp dẫn như những gì công chúng được biết. Báo Washington Post ngày 25-5 đã có bài viết phân tích những bí mật sâu kín của phố Wall khi giúp thổi phồng giá trị công ty, lừa đảo công chúng.
Trước khi Facebook phát hành cổ phiếu lần đầu (IPO), tờ Wall Street Journal (WSJ) đưa tin các ngân hàng bảo lãnh đã tiết lộ với các nhà đầu tư chính rằng cổ phiếu Facebook được chào giá quá cao là vô lý. Thực tế, không phải Facebook thu được tiền quảng cáo trên mọi thiết bị có thể dùng để truy cập trang mạng này. Tuy nhiên, các nhà đầu tư cá nhân không được biết thông tin này, dẫn đến việc nhiều người đổ xô đi mua cổ phiếu vào ngày 18-5 vì chắc mẩm “một vốn bốn lời”.
Đến ngày 24-5, giá cổ phiếu Facebook đã giảm 13% so với ban đầu. Việc tung thông tin có chọn lọc này dù không công bằng, nhưng lại hợp pháp. Luật của Mỹ quy định các tập đoàn hay bên môi giới phải thông báo cho công chúng bất kỳ thông tin ảnh hưởng đến giá trị của phiếu, ngoại trừ trong đợt IPO; các công ty chứng khoán không được phép thông tin bất lợi trong vòng 40 ngày đầu tiên cổ phiếu được chào bán. Luật lệ này không phải ai cũng biết, thậm chí với cả một số thượng nghị sĩ Mỹ có thẩm quyền trực tiếp với đạo luật chứng khoán. WSJ đã gọi đó là “một trong những bí mật kín nhất của phố Wall”.
Thương vụ của Facebook là một trong những bằng chứng cho thấy trong nền kinh tế Mỹ, không phải bất kỳ thông tin nào cũng được công bố, nhất là khi thông tin trái với hệ thống kinh tế hay những quy tắc vốn thiên vị người giàu và các tổ chức của họ.
Trước đó, sự thua lỗ của JPMorgan đã cho thấy thực tế rằng giám đốc điều hành ngân hàng Jamie Dimon, người thuộc hội đồng quản trị của Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED) ở New York, đã điều chỉnh chính công ty của ông ta.
Thượng nghị sĩ Bernie Sanders, đại diện duy nhất của nhóm mà báo Mỹ gọi là CNXH trong Thượng viện Mỹ và thượng nghị sĩ Barbara Boxer vừa đề nghị một dự luật, đáng ra phải làm từ lâu, để ngăn chặn việc các chủ ngân hàng tư nhân kiểm soát các ngân hàng khu vực của FED và có chân trong hội đồng quản lý FED đông hơn các nhà quản lý công.
Trong khi đó, một điều rõ ràng trong các cuộc tranh luận gần đây là hiệu quả tạo việc làm thực tế của các công ty cổ phần tư nhân không đáng kể. Một hiệu quả không thể chối cãi và cũng là lý do tồn tại của các công ty đó là làm giàu hơn cho các nhà đầu tư, đặc biệt là cho ban lãnh đạo ở đấy. Những người biện hộ thì ca ngợi các công ty đã đóng góp của cải cho xã hội, nhưng tài sản này chủ yếu đi vào túi những người giàu, và thường được tạo ra bằng cách cắt giảm lương nhân viên.
Sự rối loạn của chủ nghĩa tư bản ở Mỹ đã trở thành vấn đề quan trọng trước cuộc bầu cử tổng thống. Các cuộc thăm dò mới đây cho thấy đa phần người Mỹ cho rằng nền kinh tế nước này đang thay đổi theo hướng xấu đi và vẫn tiếp tục thay đổi theo hướng mang lại quyền lợi cho một số rất ít người Mỹ, con số mà người lao động Mỹ gọi là 1%.
Thanh Hải
