Các ý kiến đều nhấn mạnh yêu cầu bảo đảm các quyền con người, quyền công dân.
Về dự thảo Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam và cấm đi khỏi nơi cư trú, ĐB Dương Khắc Mai (Lâm Đồng) tán thành bổ sung nhiều quy định nhằm quản lý người bị cấm đi khỏi nơi cư trú một cách hiệu quả, đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật.
Ông cũng đồng tình với việc áp dụng công nghệ số trong quá trình quản lý người bị tạm giữ, tạm giam như thu thập dữ liệu sinh trắc học, nhưng nhấn mạnh yêu cầu phải đảm bảo quyền riêng tư, tuân thủ luật pháp về bảo vệ bí mật cá nhân và chỉ sử dụng các thông tin thu thập trong thời gian giam giữ.
Liên quan đến quy định phạm nhân chỉ được nhận tiền và đồ dùng thiết yếu (mà không được nhận các loại quà bằng hiện vật khác như hiện nay), ĐB Dương Khắc Mai cho rằng, như vậy thì dễ cho quản lý, nhưng ảnh hưởng đến tâm lý của phạm nhân cũng như người thân của họ.
“Có thể cho phép để tăng tính trách nhiệm của gia đình, tác động tốt đến tâm lý, tình cảm của phạm nhân để có thêm động lực cải tạo tốt. Vấn đề là cần kiểm soát chặt chẽ các loại hiện vật được gửi vào. Với công nghệ hiện nay, tôi cho rằng việc kiểm soát là khả thi”, ĐB Dương Khắc Mai nhìn nhận.
Cùng mối quan tâm, ĐB Nguyễn Tạo (Lâm Đồng) đề nghị dự thảo Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam và cấm đi khỏi nơi cư trú giao Chính phủ quy định chi tiết quy định thời gian định kỳ thăm phạm nhân, cụ thể hóa danh mục hàng hóa được gửi cho phạm nhân để tạo môi trường trong sạch trong trại giam.
Từ thực tiễn công tác, ĐB Trần Đức Thuận (Nghệ An) phản ánh, hệ thống hơn 400 đồn biên phòng, nhất là ở vùng sâu vùng xa, gặp khó khăn lớn khi tạm giữ người. “Trước có thể gửi vào trại tạm giữ, tạm giam của công an huyện, nhưng nay nếu phải gửi về tỉnh thì rất xa. Đề nghị nghiên cứu bổ sung quy định cho lực lượng biên phòng được tổ chức buồng tạm giữ và có thẩm quyền thực hiện các biện pháp điều tra theo quy định của pháp luật để đấu tranh hiệu quả với tội phạm”, ĐB Trần Đức Thuận nêu vấn đề.
ĐB Nguyễn Thanh Sang (TPHCM) góp ý vào dự án Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi), nếu phạm nhân có dấu hiệu bệnh, để tránh trao đổi qua lại nhiều lần, ĐB đề nghị giao thẩm quyền trưng cầu giám định cho trại giam, cơ quan thi hành án cấp tỉnh và cấp quân khu. Căn cứ kết quả giám định của cơ quan chuyên môn, sẽ lập hồ sơ đề nghị và gửi tòa án ra quyết định tạm đình chỉ hoặc bắt buộc chữa bệnh.
ĐB Nguyễn Thanh Sang cũng bày tỏ ủng hộ quy định phạm nhân có quyền được hiến mô, bộ phận cơ thể, được lưu trữ trứng, tinh trùng. “Việc này thể hiện tính nhân đạo, nhân văn và tính sâu sắc, thực hiện nguyện vọng của phạm nhân cống hiến cho gia đình và cộng đồng”, ĐB Nguyễn Thanh Sang nêu quan điểm và cũng đề nghị ban soạn thảo quy định cho phép phạm nhân hiến mô đối với người thân của mình kèm theo điều kiện tự nguyện, đủ sức khỏe.
ĐB Vũ Huy Khánh (TPHCM) đề nghị bổ sung 1 điều có thêm buồng tạm giữ của công an đặc khu, vừa đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng chống tội phạm vừa đáp ứng yêu cầu thực tế của mô hình chính quyền địa phương 2 cấp hiện nay.
Góp ý hoàn thiện Luật Lý lịch tư pháp, ĐB Nguyễn Hữu Thông (Lâm Đồng) nhận định, thực tế thường xảy ra tình trạng lạm dụng yêu cầu cung cấp phiếu lý lịch tư pháp.
Chẳng hạn, lực lượng lái xe công nghệ bị yêu cầu cứ 6 tháng nộp phiếu 1 lần. “Dự thảo cần giao Chính phủ quy định cụ thể các trường hợp được yêu cầu nộp phiếu và tự động cập nhật định kỳ. Nhất là với phiếu số 2 (thể hiện mọi biến động, kể cả khi đã xóa án tích). Đây là 1 bước tiến về bảo vệ bí mật đời tư; nhưng dự thảo cần bổ sung trường hợp đáp ứng các quy định về nhập cư, thực hiện các cam kết quốc tế…”, ĐB Nguyễn Hữu Thông đề xuất.
Phát biểu thảo luận tại tổ, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng, 3 dự án luật trên là 3 luật khó, do đó cơ quan soạn thảo cần tập trung để hoàn thiện, lấy thêm ý kiến chuyên gia.
Theo Chủ tịch Quốc hội, để thực hiện hiệu quả 3 dự án luật này, cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số, kết nối các dữ liệu của công an. Ví dụ dự án Luật Lý lịch tư pháp, cần đẩy mạnh liên thông, kết nối dữ liệu để tra cứu các thông tin về lý lịch tư pháp của công dân. Đồng thời, tham khảo kinh nghiệm các nước, để làm sao khi ban hành luật thì quản lý được an ninh trật tự xã hội. Hiện chúng ta đã có cơ sở dữ liệu quốc gia, rất nhiều thông tin, nên cần tăng cường khai thác.
Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, với những việc trước đây của ngành tư pháp nay chuyển sang ngành công an thì cần sự phối hợp giữa 2 ngành để chuyển giao dữ liệu, bảo đảm hoàn thành trước ngày 31-12-2025, bảo đảm giảm tầng nấc trung gian, thủ tục hành chính, “vì chúng ta đã có dữ liệu”.
Cùng với đó, phải bảo đảm an toàn, bảo mật thông tin, nhất là các thông tin về án tích của công dân. “Cần đẩy mạnh sử dụng AI, làm sao bảo đảm đơn giản hóa hồ sơ, giảm thời gian trong việc cấp lý lịch tư pháp công dân”, Chủ tịch Quốc hội nói.
