Không tấc đất sản xuất, người dân thôn Tân Phú (xã Tam Phú, TP Tam Kỳ, Quảng Nam) nương tựa vào sông Trường Giang với nghề cào hến để mưu sinh. Nhưng cũng từ cái nghề mà nhiều người cho là “hạ bạc” này đã giúp thay đổi diện mạo đời sống của cư dân “nước sông, gạo chợ”.
Ông Lê Văn Tại, Trưởng ban Kinh tế xã Tam Phú, nói rằng: “Làng Tân Phú hình thành hàng trăm năm trước, người dân ở đây không làm nông, họ chỉ bám sông để mưu sinh. Cả làng có 331 hộ thì có đến hơn 150 hộ làm nghề cào hến. Mãi đến những năm gần đây, chính quyền xã mới chia thửa đất để những hộ dân không làm hến có thể sản xuất nông nghiệp. Thuyết phục rất lâu mới có được 67 hộ bỏ nghề sông nước, lên bờ cày bừa, nhưng thỉnh thoảng vẫn nhớ sông lại về cào hến”.
Hến ở vùng sông Trường Giang có quanh năm, từ tháng 4 đến tháng 7 là mùa sinh sôi nảy nở. Khi qua tháng 10 đến tháng Giêng năm sau, hến ít lại, người làng Tân Phú lúc này phải chèo thuyền đi xa hơn để hành nghề. Chị Lê Thị Bối (49 tuổi, thôn Tân Phú) kể: “Tôi thức dậy từ lúc 0 giờ để chuẩn bị cơm, canh… rồi cùng chồng ra sông. Muốn cào hến phải dùng tấm lưới dài khoảng 3m, rộng 1,2m thả chìm dưới sông, dùng thuyền máy chạy vòng quanh để thu lưới rồi vớt hến. Đến sáng khi mặt trời vừa ló ngang mặt sông thì về. Bình quân mỗi thuyền gom được 20 - 30 ang, bán cho các chủ lò được 300.000 - 400.000 đồng”.
Đãi hến trên sông sau chuyến cào đêm
Chị Lê Thị Kim Hân, chủ lò hến ở đây, cho biết: Hến thô có giá mỗi ký 1.000 đồng, phải 10kg hến thô mới thu được 1kg ruột hến. Hến được nấu chín, đãi lấy ruột và nước đi bán ở khắp các chợ trong vùng; hến cũng theo xe buýt ra tận Đà Nẵng, Hội An. Vỏ hến được bán cho các lò nung vôi. Những tháng được mùa, chỉ cần sau trận mưa đêm cũng thu hoạch hơn 100 ang, bán hơn triệu đồng. Ở làng này, người già cũng có thể kiếm tiền nhờ vào nghề làm thuê nấu hến, như bà Trần Thị Nga (75 tuổi, sống neo đơn) cùng với gần chục người già khác nấu hến cũng gần 10 năm, mỗi ngày kiếm 100.000 đồng.
Nhờ hến mà người dân thôn Tân Phú có được đời sống khá hơn những vùng khác. Chị Hân có 3 đứa con, người làm bác sĩ, người làm kỹ sư xây dựng, đứa con út đang học ở Đại học Đà Nẵng. Nhà chị Bối có 4 người con, con đầu đã có gia đình ổn định, con thứ đang làm ở THACO Trường Hải, còn 2 đứa nhỏ học lớp 7, lớp 9. Khó khăn một đời cào hến như ông Nguyễn Nhi (70 tuổi), cũng nuôi thành tài một thạc sĩ - bác sĩ Nguyễn Bá, hiện đang công tác tại Bệnh viện Chợ Rẫy (TPHCM). Phong trào hiếu học lan rộng trên toàn thôn, nhà nào cũng nuôi con ăn học thành tài.
NGUYỄN TRANG
