PGS-TS Nguyễn Liên, Khoa Văn học (Đại học KHXH - NV Hà Nội) và TS văn học Charles Waugh (Đại học UTAH - Mỹ) đang thực hiện một dự án độc đáo mang tên “Nghiên cứu về vai trò của văn học trước những tác hại của chất độc da cam đối với con người và môi trường Việt Nam”. Dự án thuộc chương trình nghiên cứu của tổ chức William Joiner Center, Trường Đại học Massachusetts, Boston (Mỹ) và do Quỹ Rockefeller tài trợ.
Đồng thanh tương ứng
Năm 2005, TS Charles Waugh sang Việt Nam giảng dạy về lý thuyết văn học, phê bình sinh thái học và những hậu quả của chiến tranh đối với môi trường. PGS.TS Nguyễn Liên là người phiên dịch cho những buổi lên lớp của TS Charles Waugh tại khoa Văn học (Đại học KHXH - NV Hà Nội). Sau những cuộc tiếp xúc, trao đổi, hai người đã gặp nhau ở một điểm chung là văn học có khả năng đặt ra và gợi mở những giải pháp trên bình diện xã hội và với cộng đồng quốc tế. Hơn nữa, theo tìm hiểu của họ, thể loại truyện ngắn và ký về đề tài tác hại của chất độc da cam/dioxin mà quân đội Mỹ rải xuống trong cuộc chiến tranh ở Việt Nam chưa từng được xuất bản tại Mỹ. Vậy là họ dồn tâm huyết xây dựng đề tài “Nghiên cứu về vai trò của văn học trước những tác hại của chất độc da cam đối với con người và môi trường Việt Nam” gửi tới tổ chức William Joiner Center của Trường Đại học Massachusetts (Mỹ). Ngày 25-7-2006, dự án đã được Giám đốc Kevin Bowen ký duyệt và Quỹ Rockefeller tài trợ 14.000 USD để thực hiện.
Đầu tháng 5-2007, TS Charles quay lại Việt Nam. Trong vòng ba tuần, ông và PGS.TS Nguyễn Liên đã đến thăm và gặp gỡ những nạn nhân của chất độc da cam/dioxin đang được nuôi dưỡng tại Trung tâm điều dưỡng thương - bệnh binh tỉnh Thái Bình, đồng thời, họ cũng tìm gặp một số nhà văn tên tuổi của Việt Nam: Ma Văn Kháng, Minh Chuyên... để mời họ đóng góp tác phẩm.
Đồng cảm với những cảnh đời
Để chiếm được cảm tình của độc giả nói chung, độc giả Mỹ và các nước nói tiếng Anh nói riêng, dự án sẽ xuất bản một cuốn sách với gần 400 trang in bằng tiếng Việt và tiếng Anh. Phần đầu của cuốn sách là một nghiên cứu tổng quát trên cơ sở lý thuyết phê bình sinh thái học của PGS.TS Nguyễn Liên và TS Charles Waugh về vai trò của văn học trong việc tuyên truyền tác hại của chất độc da cam/dioxin ở Việt Nam. Tiếp đó là phần tuyển chọn 30 truyện ngắn, ký sự ấn tượng nhất viết về thân phận những nạn nhân của chất độc da cam/dioxin để dịch sang tiếng Anh.
Các tác phẩm này không chỉ dừng lại ở việc miêu tả thực trạng kinh khủng mà chất độc chết người này gieo rắc cho con người và môi trường mà còn đi sâu vào các phận người, các mối quan hệ tình cảm, các sắc thái tinh thần, tình cảm của những nạn nhân, nhằm gợi lên sự đồng cảm, sẻ chia của toàn xã hội, góp phần chia sớt nỗi đau của họ và gia đình.
Điều đáng mừng là ngoài những tác phẩm của những cây bút chuyên nghiệp, dự án đã nhận được sự hưởng ứng nhiệt tình và có chất lượng của nhiều tác giả trẻ, những người trực tiếp chứng kiến, gần gũi với các nạn nhân của chất độc da cam/dioxin, thậm chí là những trang viết thấm đẫm nước mắt của chính những người bất hạnh…
Đây là dự án vừa có ý nghĩa khoa học vừa có ý nghĩa nhân đạo với mục đích góp phần tạo nên dư luận rộng rãi tại Mỹ và thế giới. TS Charles Waugh cho biết, hiện nay ở Mỹ chưa có nhiều người thực sự hiểu biết về tác hại của chất độc da cam/dioxin mà quân đội Mỹ rải xuống Việt Nam. William Joiner Center và quỹ Rockefeller là những tổ chức rất có uy tín ở Mỹ vì thế khi cuốn sách được xuất bản, chắc chắn sẽ gây được tiếng vang và có tầm ảnh hưởng sâu rộng đối với công chúng.
Trong tháng 10-2007, dự án đặc biệt này sẽ hoàn thành với việc xuất bản cuốn sách để phát hành tại Việt Nam và đầu năm 2008, sách sẽ ra mắt độc giả Mỹ và các nước nói tiếng Anh. Nhan đề của cuốn sách dự kiến là “Ý thức và cảm nhận về chất độc da cam qua các tác phẩm văn học Việt Nam”.
Mọi cá nhân, tập thể có tác phẩm tiếp tục đóng góp cho dự án, xin liên hệ trực tiếp với PGS, TS Nguyễn Liên, điện thoại: 04.5568851, email: lienxhnv@yahoo.com
Thảo Lư
