Hôm nay, 14-2, Phó Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đến Mỹ, bắt đầu chuyến thăm chính thức với dự báo nhiều khó khăn đang chờ đợi. Chuyến công du lần này được dư luận Mỹ và Trung Quốc đặc biệt quan tâm bởi 2012 là năm nước Mỹ bầu lại tổng thống, trong khi Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ 18 sẽ diễn ra vào tháng 10 tới với khả năng ông Tập Cận Bình sẽ kế nhiệm các chức danh cấp cao của Trung Quốc.
Trong số 17 hoạt động của ông Tập Cận Bình tại Mỹ, có tới 8 hoạt động liên quan trực tiếp đến quan hệ kinh tế, thương mại Trung-Mỹ. Vì vậy, các nhà quan sát cho rằng kinh tế sẽ là vấn đề được ưu tiên. Tỷ giá hối đoái giữa đồng NDT và USD cũng như thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc ngày càng tăng sẽ được đặt lên bàn đàm phán hai bên do sức nóng ngày một tăng của cuộc bầu cử tổng thống Mỹ. Con số thâm hụt thương mại của Mỹ và Trung Quốc với 295,5 tỷ trong năm 2011, tăng 11,6% so với năm 2010, là vấn đề được các ứng cử viên tổng thống Mỹ khai thác triệt để cho kế hoạch tranh cử của mình.
Năm nay, những va chạm giữa Mỹ và Trung Quốc về vấn đề trên dự báo sẽ gia tăng do Chính phủ và Quốc hội Mỹ đang thay đổi pháp luật hiện hành để có thể áp dụng biện pháp chống trợ cấp đối với các nền kinh tế phi thị trường. Trong khi đó, Mỹ vẫn chưa thừa nhận Trung Quốc là nền kinh tế thị trường.
Vấn đề khác được xem khá nóng trong quan hệ hai nước còn là tự do hàng hải ở biển Đông. Mỹ tuyên bố có lợi ích tại vùng biển chiến lược này và sẵn sàng bảo vệ lợi ích của họ nếu có quốc gia nào ngăn cản cũng như sẽ ra tay bảo vệ các đồng minh chiến lược. Năm ngoái Thượng viện Mỹ còn ra nghị quyết lên án hành động sử dụng vũ lực của Trung Quốc trong khu vực.
Một bất đồng mới giữa Mỹ và Trung Quốc nảy sinh trong thời gian qua chắc chắn sẽ được đưa ra bàn thảo, đó là Syria. Ngày 4-2 vừa qua, Trung Quốc và Nga đã phủ quyết một dự thảo nghị quyết của HĐBA LHQ về Syria. Mỹ tức giận gọi việc làm của Trung Quốc là “phản bội người dân Syria”. Về phần mình, Bắc Kinh một mực ủng hộ nỗ lực tổ chức thêm các cuộc đối thoại để chấm dứt bạo lực ở Syria. Nhà nghiên cứu Derek Scissors của Heritage Foundation (Mỹ) nhận định Mỹ sẽ không bỏ qua cơ hội này để tác động Trung Quốc thay đổi thái độ, thuyết phục sự đồng thuận của Trung Quốc về Syria.
Tuy nhiên, trong bối cảnh nhân sự cấp cao 2 bên sẽ có nhiều thay đổi trong năm nay, giới phân tích chính trị đều cho rằng 2 bên nhiều khả năng không thể đạt được bước đột phá nào trong các vấn đề bàn thảo, đặc biệt là về cuộc chiến thương mại giữa hai nước. Chuyến thăm Mỹ của ông Tập Cận Bình chủ yếu là để xây dựng lòng tin, để hai bên hiểu biết quan điểm của nhau về các vấn đề quốc tế.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lưu Vi Dân phát biểu với báo chí hôm qua nhấn mạnh vấn đề quan trọng giữa hai nước hiện nay là xây dựng lòng tin và khẳng định: “Chúng tôi luôn tin rằng hai nước không phải là đối thủ mà là đối tác”. Ngoài ra, chuyến thăm này còn có ý nghĩa rất quan trọng trong việc thể hiện uy tín và quyền lực của nhà lãnh đạo Trung Quốc tương lai đối với Mỹ và cộng đồng quốc tế.
ĐỖ VĂN
