Theo báo cáo của New America, một tổ chức nghiên cứu đặt trụ sở ở Washington, trong năm 2010, Mỹ có sử dụng máy bay không người lái (UAV) ném bom 122 lần ở Pakistan, làm chết 849 người. Đến năm 2012, con số tương ứng giảm còn 50 lần, làm chết 306 người. Cũng theo tổ chức này, số thường dân chết vì các vụ ném bom của UAV tại Pakistan giảm từ 122 người năm 2010 xuống còn 12 người trong năm 2013. Số thường dân bị thương thì không có con số cụ thể, New Amarica chỉ biết rằng từ mức 40% thời Tổng thống Mỹ George W. Bush giảm còn 16% hiện nay.
Vấn đề sử dụng UAV đã trở thành chủ đề gây tranh cãi không chỉ với nhiều nước mà ngay cả trong lòng nước Mỹ. Nhiều tổ chức nhân quyền xem các vụ ném bom của UAV là “cuộc chiến không biên giới”. Để xoa dịu dư luận, trong kế hoạch chống khủng bố mới của Mỹ do Tổng thống Barack Obama công bố hôm 23-5, việc sử dụng UAV sắp tới sẽ do một “tòa án UAV” phán quyết trên cơ sở của một quy trình xem xét chặt chẽ của Lầu Năm Góc thay vì CIA như hiện nay.
Báo CS Monitor của Mỹ ngày 24-5 dẫn lời những người phản đối cho rằng, đó là các “toà án giết người” vì thực chất đây là tiến trình xem xét ai sẽ bị giết một cách hợp pháp thông qua UAV. Nhiều người xem xét tòa án này tương tự tòa án về Điều luật giám sát tình báo nước ngoài (FISA). Kể từ năm 1978, tòa án này ra phán quyết để Nhà Trắng thực hiện các chiến dịch nghe lén điện thoại trên đất Mỹ. Dư luận Mỹ cho rằng rồi đây “tòa án UAV” cũng theo gót FISA với phần lớn hoạt động bí mật, không đáng tin cậy.
Giám đốc Trung tâm bảo vệ thường dân trong các cuộc xung đột Sarah Holewinski, nói: “Tôi không tin vào tòa án UAV”. Bà đặt vấn đề, để tránh giết hại dân thường, tại sao không vận dụng những luật quốc tế và luật hiện hành của Mỹ. Giám đốc Chiến dịch nhân quyền và an ninh Zeke Johnson trực thuộc Tổ chức ân xá quốc tế, cho rằng: “tòa án UAV” chẳng thể nào thay đổi các mối quan ngại lớn của dư luận về các cuộc tấn công của UAV. Ông kêu gọi phải mở các cuộc điều tra độc lập về những vụ tấn công của UAV gây thương vong thường dân, bên cạnh đó là đền bù thiệt hại cho nạn nhân.
Từ lâu các loại vũ khí mới và bí mật đã được Mỹ sử dụng triệt để trong các cuộc chiến tranh, mang lại ưu thế quân sự cho Washington. Thế nhưng, những loại vũ khí đó cũng đã gây ra hậu quả thảm khốc cho thường dân song hầu như không được Washington thừa nhận. Hàng loạt vụ ném bom của UAV tại Pakistan đã nhiều lần gây căng thẳng quan hệ Mỹ-Pakistan, có trường hợp nhiều thành viên của gia đình chết khi đám cưới bị trúng bom của UAV. Mới nhất là vụ hàng chục binh sĩ Pakistan thiệt mạng xảy ra cách đây không lâu, khiến Islamabad nổi giận đóng cửa đường bộ tiếp tế quân sự từ Pakistan sang Afghanistan trong vài tháng. Gần đây, Mỹ đưa vào hoạt động loại UAV ném bom cất cánh từ tàu sân bay. Dư luận Mỹ lo ngại Lầu Năm Góc sẽ có thêm nhiều vụ tấn công của UAV với phạm vi hoạt động rộng lớn hơn và sẽ gây thêm thương vong nhiều hơn cho thường dân vô tội.
THỤY VŨ
