Tổng thống Mỹ Barack Obama đã phải lên truyền hình giải thích về dự thảo ngân sách năm 2016 do Nhà Trắng soạn thảo - một động thái được xem là hiếm hoi. Nhưng ông Obama có lý do để làm như vậy vì dự thảo ngân sách sắp tới khi được trình Quốc hội do đảng Cộng hòa kiểm soát sẽ là một thử thách lớn với Nhà Trắng.
Mặc dù ngân sách năm 2016 của Nhà Trắng đề nghị không phải là quá lớn và có phần “nhát tay” như lời nhận định của báo chí Mỹ, song nó vẫn là cái cớ cho cuộc tranh cãi gay cấn giữa Nhà Trắng và Quốc hội vốn có nhiều mâu thuẫn. Dự thảo ngân sách năm 2016 của Nhà Trắng là 3,99 ngàn tỷ USD, tăng 240 tỷ USD so với năm 2015.
Quốc hội Mỹ đe dọa sử dụng lá bài ngân sách để bác bỏ các chính sách do ông Obama khởi xướng, trong đó có việc dọa cắt đứt nguồn tài trợ cho Bộ An ninh nội địa (DHS) nếu Tổng thống Obama không từ bỏ dự luật di trú, theo đó cho phép thêm khoảng 5 triệu người được phép cư trú dài hạn ở Mỹ. Theo báo Washington Post, trong bài diễn văn của mình, ông Obama cho rằng đảng Cộng hòa quả là muốn đùa với an ninh quốc gia khi cắt giảm ngân sách cho DHS khi nơi đây ngày đêm đang bảo vệ biên giới đầy bất an của Mỹ trước muôn vàn âm mưu khủng bố. Ông Obama cho rằng đảng Cộng hòa có thể sẽ phải hối tiếc vì hành động này. Phía đảng Cộng hòa tại Quốc hội thì cho rằng họ không hề làm hại đến an ninh quốc gia vì số ngân sách cắt giảm chỉ ảnh hưởng đến các hoạt động điều hành của Tổng thống Obama về nhập cư. Còn nếu tiếp tục với dự luật nhập cư do ông Obama khởi xướng, ngân sách Mỹ sẽ phải chi thêm 160 tỷ USD trong vòng 10 năm tới.
Ông Obama cũng không quên nhắc tới thành tích của mình về tiết kiệm ngân sách khi cho rằng kể từ lúc ông nhậm chức nhiệm kỳ đầu tiên vào năm 2008, Nhà Trắng đã cắt giảm thâm hụt ngân sách khoảng 2/3 so với trước đó với tổng số tiền thâm hụt cắt giảm là 1,8 ngàn tỷ USD. Riêng về ngân sách dành cho quốc phòng, đảng Cộng hòa từ lâu đã phản đối việc cắt giảm chi tiêu quân sự và họ không muốn tái diễn hành động này như đã xảy ra trong năm 2015. Vì vậy, đảng Cộng hòa muốn tăng thêm ngân sách quốc phòng là 75 tỷ USD trong năm 2016 thay vì cắt giảm bằng số này.
Dự báo ngân sách năm 2016 của Mỹ sẽ thâm hụt thêm 474 tỷ USD. Ông Obama khẳng định sẽ không chấp nhận một ngân sách trong đó Quốc hội cố tình cắt rời các gắn kết quan trọng giữa an ninh quốc gia và an ninh kinh tế, trong khi ngân sách này không lạc quan về tốc độ tăng trưởng kinh tế Mỹ. Nhà Trắng hạ dự báo tăng trưởng kinh tế Mỹ sẽ chậm hơn, lạm phát và lãi suất thấp hơn so với dự báo cách đó một năm. Cụ thể, trong những năm tới, Nhà Trắng dự báo tốc độ tăng trưởng GDP trung bình năm khoảng 2,3%, thấp hơn 1% so với mức trung bình kể từ khi kết thúc Thế chiến thứ hai đến nay. Mặc dù vậy, trong ngân sách của Mỹ năm 2016, Nhà Trắng muốn tiếp tục giảm các biện pháp kích thích kinh tế, theo đó sẽ tăng thuế với doanh nghiệp và giới thượng lưu để tập trung chi tiêu cho cơ sở hạ tầng và giáo dục. Đặc biệt, vấn đề giảm cách biệt giàu nghèo trở thành ưu tiên lớn của Tổng thống Obama vì theo nhận định của các chuyên gia, vấn đề này sẽ giúp đảng Dân chủ có thêm cử tri trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2016.
THỤY VŨ
