Chuyện xảy ra tại một chi bộ ở quận 9. Theo Quy định 76, trong việc phân tích chất lượng đảng viên cuối năm, đối với đảng viên đương chức, phải có nhận xét của cấp ủy địa phương nơi cư ngụ. Và trong khi chi bộ phường đang chuẩn bị làm nhận xét cho một đảng viên thì nhận được thư tố cáo người đó có quan hệ “ngoài luồng” với một phụ nữ và “đã nhiều lần nhắc nhở nhưng vẫn chứng nào tật đó”. Tiếp nhận thông tin này, cấp ủy tìm đến địa chỉ để xác minh, kết quả bất ngờ: người tố cáo chính là… bà vợ. Sau sự việc trên, nhiều đảng viên đặt vấn đề, nếu không có sự phát hiện của chính người nhà thì bản nhận xét của cấp ủy địa phương chắc chắn là… tốt. Vậy vai trò quản lý đảng viên đương chức của chi bộ khu phố – nơi đảng viên cư trú, ở đâu?
Thực hiện là đúng, nhưng...
Bí thư chi bộ khu phố 3, phường Linh Tây quận Thủ Đức Phạm Hồng Thu (bìa trái) thường xuyên gần gũi, tìm hiểu đời sống bà con.
Một dạo, TPHCM tạm ngưng lấy ý kiến nhận xét đảng viên của cấp ủy nơi cư trú theo Quy định 76 của Trung ương về việc giới thiệu đảng viên đương chức sinh hoạt ở địa phương vì nhận thấy cách làm hình thức, mất thời gian, tốn kém mà không hiệu quả. Cảm nhận từ hồi thôi làm công việc này, một bí thư phường ở quận 3 bộc bạch: “Mình khỏe ra mà cán bộ đương chức cũng khỏe!”.
Nhưng thời gian tạm ngưng cũng là lúc nảy sinh nhiều vấn đề phức tạp. Hầu như các tổ chức cơ sở Đảng nơi đảng viên đang công tác không hay biết gì về đảng viên sống ở địa phương. Thành ra, cấp ủy cơ quan không biết đảng viên nào tốt để biểu dương, ai “có chuyện” với bà con lối xóm để giáo dục, nhắc nhở và xử lý vi phạm...
Đã xảy ra trường hợp không làm tròn trách nhiệm công dân ở khu phố, nhưng vẫn được cấp ủy cơ quan đánh giá là “hoàn thành tốt nhiệm vụ”! Trước tình hình này, Ban Thường vụ Thành ủy TPHCM đã có văn bản chỉ đạo: tiếp tục thực hiện Quy định 76/QĐ-TƯ. Đồng thời yêu cầu cấp ủy phường-xã chủ động phản ánh tình hình chấp hành pháp luật của đảng viên và gia đình cho cấp ủy cơ quan quản lý.
Theo phản ánh của các quận 11, Bình Thạnh, Phú Nhuận, việc thực hiện Quy định 76/QĐ-TƯ của Trung ương đã có tác dụng: đảng viên ý thức gương mẫu, gắn bó với bà con lối xóm, có người đảm nhận tư vấn cho các đoàn thể cơ sở về vận động quần chúng, tham gia công tác hòa giải khu phố; hỗ trợ cho các gia đình nghèo vượt khó…
Không thể nhận xét... liều
Cuối năm 2007, các chi bộ tiến hành phân tích chất lượng đảng viên, trong đó có kiểm điểm việc thực hiện nghĩa vụ đảng viên ở nơi cư trú. Hầu hết các nhận xét của cấp ủy địa phương đối với đảng viên đương chức ở nơi cư trú đều… tốt! Một vài nhận xét như: “khá tốt”, “thỉnh thoảng không họp tổ dân phố”, “còn sống khép kín”, “đôi lúc chưa dạy dỗ con cái”… cũng bị coi là khá nặng! Cũng có một vài đánh giá mang tính trực quan, cảm tính như “thấy giàu lên nhanh chóng”, “thấy có nhiều nhà”, “thấy ngày lễ, ngày tết có người tới biếu quà”… Những nhận xét như vậy chưa đủ căn cứ để đánh giá, xử lý theo Điều lệ Đảng.
Theo phản ánh các cấp ủy 24 quận-huyện, băn khoăn lớn nhất là tính hình thức còn phổ biến trong nhận xét đảng viên đương chức ở nơi cư trú. “Không biết mặt, biết tên mà vẫn phải đánh giá đạo đức, lối sống của họ! Nhưng vì quy định, nên nhiều lúc chúng tôi cứ đánh giá… liều”- cả 3 bí thư chi bộ khu phố ở hai phường 17 và 6 ở quận Gò Vấp có chung suy nghĩ như vậy.
Cuối năm, có bí thư chi bộ khu phố phải nhận xét hơn 100 đảng viên đương chức, nhưng chỉ biết mặt khoảng 15 người, “trông quen mặt” gần 30 người, còn biết tính tình thì chỉ được… 5 người sống ở gần nhà! Nan giải nhất là quản lý đối với đảng viên đang làm ở các các cơ quan Trung ương hay những đảng viên thường xuyên đi công tác xa.
Hiện nay, tính ràng buộc đối với số đảng viên này trong sinh hoạt với cấp ủy nơi cư trú hầu như không có. Một năm, bí thư chi bộ khu phố tổ chức cho đảng viên đương chức họp mặt 2 lần để thông báo tình hình địa phương trong 20-30 phút.
Như vậy, làm quen đã khó chứ chưa nói đến nắm bắt, rồi phải nhận xét về đời tư, tình cảm và lối sống của đảng viên! Thêm vào đó, do cơ chế quan hệ chưa rõ ràng với đảng viên đương chức nên chi bộ khu phố ít có cơ sở để nhìn nhận, đánh giá chính xác. Từ chỗ “khen dễ, chê khó” nên phần lớn bí thư chi bộ khu phố chỉ muốn làm cho qua chuyện, “vui vẻ cả làng”…
*****
Một thực tế, không làm theo Quy định 76 thì cấp ủy cơ quan, nhất là cấp trên (cấp có thẩm quyền quyết định về nhân sự chủ chốt của sở-ngành, quận-huyện trở lên) sẽ không nắm được lối sống, sinh hoạt đảng viên ở nơi cư trú, nhưng thực hiện thì nặng hình thức và thậm chí mặt nào đó, nhận xét tốt một chiều, vô hình trung “che lấp” khuyết điểm đảng viên.
Do vậy, để việc thực hiện Quy định 76 có hiệu quả, cần tổ chức nghiên cứu thực tế các cơ sở, rút kinh nghiệm để bổ sung, sửa đổi Quy định 76 phù hợp với thực tế theo hướng tăng thẩm quyền, trách nhiệm của cấp ủy nơi cư trú đối với đảng viên đương chức sinh sống ở địa phương.
TUẤN SƠN
