Trao đổi với báo chí sau khi được bầu làm Chủ tịch UBND TPHCM, đồng chí Nguyễn Thành Phong chia sẻ, TPHCM sẽ có những giải pháp đột phá để giải quyết những vấn đề bức xúc của người dân như ngập nước, kẹt xe, ô nhiễm… Trong đó chỉnh trang đô thị sẽ là chương trình ưu tiên…Theo nhiều chuyên gia, đây là quyết định đúng đắn, bởi chỉnh trang đô thị thành công sẽ góp phần quan trọng trong việc chống ùn tắc giao thông, giảm ngập nước và giúp TPHCM phát triển bền vững…
Đồ án quy hoạch đẹp
TPHCM đã cơ bản hoàn thành công tác lập quy hoạch xây dựng trên toàn địa bàn thành phố. Không chỉ thế, tại những khu vực đặc biệt, có giá trị làm điểm nhấn kiến trúc, lãnh đạo thành phố đã tiến hành thi tuyển quốc tế, nhằm chọn ra những tư vấn tốt với kỳ vọng sẽ có được những khu đô thị đẹp, hiện đại, sánh tầm với nhiều đô thị trên thế giới. Khu vực trung tâm hiện hữu mở rộng của TPHCM rộng 930ha bao gồm một phần quận Bình Thạnh, một phần quận 4 và toàn bộ quận 1 và quận 3 đã được thành phố “kỳ công” “đi tìm” tư vấn lập quy hoạch chỉnh trang bằng một cuộc thi mang tầm vóc quốc tế.
Đường Võ Văn Kiệt và kiến trúc bên đường Ảnh: CAO THĂNG
Vượt qua nhiều đối thủ, tư vấn Nikken Sekkei của Nhật Bản đã được chọn. Trước đó, quy hoạch đô thị mới Thủ Thiêm cũng đã được tư vấn Sasaki Associates Inc (Mỹ) thực hiện. Tư vấn Sasaki Associates Inc cũng đã phải vượt qua nhiều đối thủ để có được hợp đồng lập quy hoạch đô thị mới Thủ Thiêm với thành phố. Quy hoạch khu đô thị cảng Hiệp Phước, khu đô thị Tây Bắc thành phố hay mới đây nhất là khu đô thị Bình Qưới - Thanh Đa đều được lập với sự tham gia trực tiếp của các tư vấn tên tuổi của nước ngoài hoặc liên doanh với các tư vấn giỏi trong nước.
Lập Đồ án thiết kế đô thị và Quy chế quản lý kiến trúc 3 tuyến đường quan trọng bậc nhất TPHCM: Võ Văn Kiệt, Phạm Văn Đồng, Xa lộ Hà Nội là các kiến trúc sư, các nhà quy hoạch trong nước. Tuy nhiên, theo đánh giá của giới chuyên môn, đồ án thiết kế đô thị và quy chế quản lý kiến trúc 3 tuyến đường nêu trên cơ bản đều đẹp và khoa học. Nếu cả 3 đồ án và quy chế này được thực hiện một cách đầy đủ thì TPHCM sẽ có 3 trục đường hiện đại với các kiến trúc đẹp nằm dọc bên đường. Cách đây chưa lâu, trong một lần trao đổi với phóng viên Báo SGGP, kiến trúc sư lão thành Lưu Trọng Hải đã đánh giá cao ý tưởng tái hiện cảnh “trên bến dưới thuyền” của một thời Sài Gòn xưa kia của các kiến trúc sư và nhà quy hoạch trong nước khi xây dựng Đồ án thiết kế đô thị và Quy chế quản lý kiến trúc đường Võ Văn Kiệt, đoạn đi qua khu vực Bến Bình Đông thuộc địa bàn quận 5, 6… Kiến trúc sư Lưu Trọng Hải cho biết, ông rất mong chờ những ý tưởng này trở thành hiện thực để TPHCM trở nên hấp dẫn hơn…
Chưa có nhiều dấu ấn
Thời gian để thực hiện một đồ án quy hoạch cũng như đồ án thiết kế đô thị được tính bằng… nhiều năm. Tuy nhiên, đã… nhiều năm trôi qua, không ít đồ án quy hoạch vẫn chưa được thực thi. Đồ án thiết kế đô thị và Quy chế quản lý kiến trúc 3 tuyến đường Võ Văn Kiệt, Xa lộ Hà Nội và Phạm Văn Đồng đã được phê duyệt cách nay gần 2 năm nhưng theo ông Huỳnh Xuân Thụ, Giám đốc Trung tâm thông tin quy hoạch, Sở Quy hoạch - Kiến trúc TPHCM, hiện tác dụng lớn nhất của chúng là giúp chính quyền địa phương có căn cứ cấp phép xây dựng nhà ở đơn lẻ cho người dân. Các khu dân cư hiện đại, đầu tư bài bản được đề cập trong Đồ án thiết kế và Quy chế quản lý kiến trúc hầu như chưa thấy bóng dáng. Không ít các lô đất của người dân nằm hai bên các tuyến đường lại nhỏ, manh mún, thậm chí méo mó…nên hiện nhiều nhà đơn lẻ của người dân có hình dạng rất kỳ dị: siêu mỏng và siêu…méo.
Đường Phạm Văn Đồng là một trong những tuyến đường hiện đại bậc nhất, song cũng là một trong những tuyến đường có nhiều nhà dị dạng nhất thành phố. Ý tưởng phục dựng lại cảnh “trên bến dưới thuyền” ở khu vực Bến Bình Đông trên đường Võ Văn Kiệt từng được khen ngợi là vậy nhưng nay vẫn chưa thấy đâu. Ngay như quy hoạch khu đô thị mới Thủ Thiêm đã được lập từ cách nay gần 20 năm nhưng mới đang được triển khai xây dựng những công trình đầu tiên: các tuyến đường trục chính và khu đô thị Sala…
Thiếu nhà đầu tư hoặc chưa có nhà đầu tư là nguyên nhân chính của vấn đề này. Nhiều đồ án quy hoạch đẹp trong mắt các kiến trúc sư, các nhà chuyên môn và người dân nhưng lại không hấp dẫn về mặt lợi nhuận trong con mắt của các nhà đầu tư. Không thể dựa hết vào nguồn ngân sách để phát triển đô thị nên đồ án quy hoạch không hấp dẫn nhà đầu tư sẽ không thu hút được họ. TPHCM đã có bài học về việc này khi buộc phải điều chỉnh quy hoạch, tăng thêm diện tích sàn xây dựng, chiều cao công trình, mật độ sử dụng đất…trong không ít đồ án quy hoạch như quy hoạch khu đô thị mới Thủ Thiêm, quy hoạch khu bờ Tây sông Sài Gòn thuộc đồ án quy hoạch khu trung tâm hiện hữu mở rộng của TPHCM… để thu hút đầu tư.
Sở Quy hoạch - Kiến trúc TPHCM cũng đã đề xuất thành phố có chính sách đột phá về thu hút đầu tư trong lĩnh vực chỉnh trang đô thị như hỗ trợ công tác giải pháp mặt bằng, giảm thuế, hỗ trợ lãi vay đầu tư… để thực hiện đồ án thiết kế đô thị dọc 3 tuyến đường Võ Văn Kiệt, Phạm Văn Đồng và Xa lộ Hà Nội. “Nếu không có những chính sách ưu đãi đặc biệt cho các nhà đầu tư vào công cuộc chỉnh trang đô thị dọc các tuyến đường mới mở thì các đồ án thiết kế đô thị tốn kém và đẹp đẽ kia vẫn chỉ nằm trên giấy mà thôi” một cán bộ lãnh đạo của Sở Quy hoạch - Kiến trúc TPHCM đã phải thốt lên như vậy.
Kinh nghiệm của thế giới
Để quy hoạch khả thi, đáp ứng được nguyện vọng của nhân dân mà vẫn hấp dẫn các nhà đầu tư, một cán bộ trẻ của Sở Quy hoạch - Kiến trúc TPHCM vừa có chuyến đi học tập kinh nghiệm tại Mỹ, theo lời mời của Ngân hàng Thế giới cho hay, thay vì làm xong quy hoạch, công bố và mời các nhà đầu tư tham gia thực hiện quy hoạch như cách thường làm ở Việt Nam thì Mỹ mời nhà đầu tư tham gia làm quy hoạch ngay từ giai đoạn đầu tiên cùng chính quyền và người dân. Hội đồng xây dựng quy hoạch gồm 3 thành phần chủ yếu: chính quyền (bao gồm các chuyên gia trong ngành cũng như các sở ngành chức năng), đại diện cộng đồng - nơi quy hoạch được thực hiện và đại diện các nhà đầu tư lớn, có uy tín, có quan tâm đến quy hoạch. Trước hết, chính quyền sẽ thông báo ý định phát triển khu vực (được chọn làm quy hoạch).
Sau đó đại diện cộng đồng và các nhà đầu tư sẽ có ý kiến. Ba bên sẽ thương thảo với nhau cho đến khi đạt được kết quả cuối cùng: ý tưởng phát triển của chính quyền, người dân, sự đồng thuận của cộng đồng và cam kết đầu tư của nhà đầu tư. Cách làm quy hoạch như thế có thể mất rất nhiều thời gian và thậm chí không đạt được sự đồng thuận như mong muốn và ý định làm quy hoạch có khi phải gác lại. Thế nhưng, quy hoạch được xây dựng theo cách này rất khả thi từ khâu giải phóng mặt bằng (do cộng đồng đã đồng thuận) đến khâu xây dựng (vì nhà đầu tư đã chấp thuận phương án phát triển của chính quyền). Quy hoạch xây dựng đô thị ở Việt Nam chủ yếu được lập bằng cách lấy ý kiến của chính quyền địa phương, các nhà khoa học, các kiến trúc sư và có tham vấn cộng đồng dân cư. Cách này có cái hay đó là không bị chi phối bởi ý kiến, lợi ích của các nhà đầu tư, đồ án quy hoạch sẽ hướng tới phục vụ cộng đồng nhiều hơn. Tuy nhiên, làm như thế, không thu hút được nhà đầu tư. Việc thành phố phải điều chỉnh lại quy hoạch sau khi quy hoạch được phê duyệt nhằm kêu gọi đầu tư dù có minh bạch, vẫn tạo ra không ít nghi ngờ, băn khoăn trong dư luận.
Nút thắt làm cho nhiều đồ án quy hoạch chỉnh trang đô thị không thể triển khai trong thực tế chính là chưa cân đối được lợi ích của các bên liên quan. Để tháo nút thắt, theo nhiều chuyên gia nên quan tâm đúng mức hơn đến quyền lợi của nhà đầu tư bên cạnh quyền lợi to lớn của thành phố, của người dân.
NGUYỄN KHOA
| |
