Tiến trình hội nhập với nền kinh tế toàn cầu đã thúc đẩy các doanh nghiệp (DN) bước vào một sân chơi mới, ở đó không còn những ranh giới về thuế quan hay sự ưu đãi về chính sách. Với vác DN tham gia Chương trình Bình ổn thị trường (CTBOTT) cũng không là ngoại lệ. Nhưng nhờ có sự liên kết, đầu tư bài bản nên họ sẵn sàng bước vào cuộc cạnh tranh với tâm thế của người sẽ chiến thắng.
Chủ động liên kết, đầu tư
Trong 4 CTBOTT (gồm CTBO các mặt hàng lương thực - thực phẩm; CTBO các mặt hàng sữa; CTBO các mặt hàng cho mùa khai trường và CTBO thuốc tân dược), hầu hết các sản phẩm bình ổn nằm trong nhóm đối diện với thách thức, đặc biệt là nhóm các mặt hàng thịt gia súc, gia cầm, thực phẩm chế biến và rau củ quả, sữa các loại.
Các loại rau củ quả VietGAP bình ổn của Công ty Thảo Nguyên có sức cạnh tranh tốt trên thị trường. Ảnh: Tường Dân
Theo bà Mai Kiều Liên, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Sữa Việt Nam (Vinamilk), sữa là mặt hàng sẽ bị cạnh tranh trực diện do chúng ta chưa chủ động được nguồn cung về nguyên liệu. Do vậy, từ nhiều năm qua Vinamilk đã có sự chuẩn bị rất chu đáo từ việc liên kết, đầu tư, đến tìm những thị trường mới cho sản phẩm. Xác định vị trí của nông dân trong chuỗi giá trị của Vinamilk và để thu nhập của người nông dân tốt hơn nữa, công ty đã khuyến khích bà con tham gia mạnh mẽ hơn vào việc chăn nuôi bò sữa. Hiện có 8.000 hộ (với 80.000 con bò) tham gia cung cấp sữa tươi cho Vinamilk. Mặt khác, Vinamilk đã đầu tư 22,8% cổ phần tại Nhà máy sữa Miraka (New Zealand), đầu tư 70% cổ phần vào Nhà máy Driftwood (Mỹ), nắm giữ 51% cổ phần Nhà máy Angkor Milk (Campuchia) nhằm đảm bảo nguồn sữa nguyên liệu ổn định, cung ứng cho sản xuất, đáp ứng tốt nhất nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu. Theo đó, Vinamilk cũng tiến hành thành lập công ty con tại Ba Lan làm cửa ngõ giao thương các hoạt động xuất nhập khẩu của công ty tại châu Âu.
Để đưa ra thị trường các sản phẩm với chất lượng toàn cầu nhưng giá bán cạnh tranh, trong 3 năm gần đây, Vinamilk đã đưa vào hoạt động 2 siêu nhà máy đặt tại Bình Dương. Mỗi nhà máy có tổng vốn đầu tư khoảng 2.400 tỷ đồng, có công nghệ tích hợp và tự động hóa hoàn toàn, cho ra công suất cao nhất. Theo tính toán của bà Mai Kiều Liên, trong giai đoạn 2011 - 2015, năng suất lao động của Vinamilk tăng bình quân 10,19%, giá trị tăng 14,5%/năm đạt 1,9 tỷ đồng/người/năm, tương đương 89.000 USD/người/năm. Đây chính là nền tảng để Vinamilk phát triển bền vững trong tiến trình hội nhập, cạnh tranh tốt nhất.
Tương tự, với nhiều DN khác cũng đã nhận thức rõ các cơ hội, thách thức để sẵn sàng đối phó. Thể hiện rõ nhất là nhiều DN đang tích cực đầu tư, mở rộng mạng lưới phân phối, nghiên cứu phát triển các sản phẩm mới, những sản phẩm có chất lượng cao và đáp ứng được nhu cầu, thói quen tiêu dùng truyền thống của người Việt Nam ở nhiều phân khúc thị trường khác nhau. Bên cạnh đó, các DN đã sớm nghiên cứu, thử nghiệm điều chỉnh chiến lược sản xuất, chiến lược sản phẩm và phân khúc thị trường, đưa ra nhiều mặt hàng mới thuộc phân khúc khác với các mặt hàng thế mạnh của các nước. Đến nay, nhiều sản phẩm đã triển khai với yêu cầu các mặt hàng thực phẩm được nuôi trồng, sản xuất và phân phối theo quy trình được quy định kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ, đảm bảo an toàn sẽ được đưa vào chuỗi, cấp giấy chứng nhận, gắn logo sản phẩm Chuỗi thực phẩm an toàn và quảng bá cho người tiêu dùng nhận biết và mua sắm sử dụng. Điển hình như Công ty Vissan đã phát triển đàn heo theo chuẩn VietGAP, đồng thời đảm bảo nguồn thịt cung ứng ra thị trường 100% thịt heo VietGAP…
Cạnh tranh bằng sản phẩm khác biệt
Trong lĩnh vực chăn nuôi gia cầm, bà Phạm Thị Ngọc Hà, Giám đốc Công ty TNHH San Hà, cho biết, dù hội nhập nhưng công ty vẫn không ngại bởi hầu hết các sản phẩm của San Hà đưa ra thị trường đều có sự khác biệt. Theo bà Hà, từ nhiều năm qua, công ty đã tiến hành hợp tác, đầu tư với các HTX chăn nuôi tại các tỉnh, thành để phát triển đàn gà ta, gà thả vườn cung ứng cho thị trường. Trong dịp Tết Bính Thân 2016 vừa qua, San Hà đã phối hợp với Saigon Co.op đưa ra thị trường loại gà ta kèm lòng và trứng non nhằm đáp ứng nhu cầu mua gà cúng tết của người tiêu dùng. Cách làm này chỉ có HTX, DN trong nước làm được, trong khi các tập đoàn nước ngoài chỉ chăn nuôi công nghiệp, tập trung. “Tôi cho rằng, khi thực hiện các cam kết thì mặt hàng gà công nghiệp có thể vào Việt Nam với giá rất rẻ. Nhưng do nhu cầu và tập quán tiêu dùng của đại đa số người Việt Nam thích ăn gà ta, gà thảo mộc cho thịt săn chắc, thơm ngon nên chúng tôi vẫn có đất để phát triển”, bà Hà khẳng định.
Để tạo điều kiện và hỗ trợ cho DN, từ Trung ương đến thành phố đã triển khai hàng loạt chương trình, đề án lớn như Cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”; chương trình hợp tác thương mại, kết nối cung cầu hàng hóa với các tỉnh, thành Đông - Tây Nam bộ; xây dựng chuỗi thực phẩm an toàn; chương trình kích cầu đầu tư… Cách làm này đã tạo điều kiện cho DN mạnh dạn vay vốn để đầu tư sản xuất, xây dựng và phát triển vùng nguyên liệu, đổi mới công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm, phát triển mạng lưới phân phối, phát triển sản xuất theo quy trình khép kín từ trang trại đến bàn ăn…
Trong tháng 12-2015 vừa qua, TPHCM đã tiến hành công bố 348 điểm bán thực phẩm VietGAP. Hướng tới, thành phố tiếp tục khuyến khích các DN xây dựng cửa hàng chuyên bán thực phẩm sạch gắn mác “thực phẩm chuỗi”, mọi sản phẩm tại đây đều đạt tiêu chuẩn sạch và an toàn nhờ được quản lý theo mô hình khép kín, kiểm soát chặt từ khâu con giống, thức ăn chăn nuôi, giết mổ, sơ chế đến chế biến.
Tính đến nay, đã có hơn 50 DN của thành phố và các địa phương tham gia chuỗi, với số lượng mặt hàng đạt tiêu chuẩn lên đến gần 100 sản phẩm, cung ứng tổng sản lượng lên đến 32.518 tấn hàng hóa mỗi năm. Các mặt hàng gồm: rau quả đạt 16.118 tấn/năm, thịt heo 8.559 tấn/năm, thịt gà 7.665 tấn/năm, trà 140 tấn/năm, thủy sản 36 tấn/năm, trứng gia cầm 34.675.999 quả/năm... Trong số đó, có hơn 10 DN bình ổn thị trường tại TPHCM tham gia là các đơn vị sản xuất, kinh doanh lớn, có thương hiệu mạnh như Vissan, Cầu Tre, Phạm Tôn, Ba Huân, Vĩnh Thành Đạt, Anh Đào… Các sản phẩm ăn liền cao cấp, sử dụng nguyên liệu chất lượng cao từ củ sâm và tổ yến của Công ty Saigon Food; sản phẩm trứng gà ta, trứng gà ác của Công ty Ba Huân và Vĩnh Thành Đạt đã tạo nên sự khác biệt lớn so với các sản phẩm của các DN FDI tại Việt Nam và hàng nhập khẩu.
Một số DN khác trong CTBOTT cũng đang hoàn thiện quy trình theo quy định để đăng ký tham gia chuỗi, tích cực hợp tác đầu tư phát triển vùng nguyên liệu, đầu tư mở rộng sản xuất sản phẩm đạt chuẩn VietGAP để được xác nhận, đưa vào phân phối tại các điểm bán đang được Ban Quản lý Đề án xây dựng và công bố để nhân dân an tâm mua sắm, tiêu dùng.
Về phía các DN phân phối như Saigon Co.op, Satra đang tích cực xây dựng và phát triển mạng lưới phân phối, với nhiều hình thức đa dạng như trung tâm thương mại, đại siêu thị, siêu thị, cửa hàng chuyên doanh thực phẩm, cửa hàng tiện lợi. Đồng thời, các DN này cũng tập trung vào mảng phát triển nhãn hàng riêng để hình thành quy trình khép kín từ sản xuất đến phân phối, chủ động hoạt động kinh doanh, giảm chi phí và nâng cao năng lực cạnh tranh.
Với sự tích cực tham gia các chương trình, chủ trương lớn của Trung ương và thành phố, sự năng động, sáng tạo của các DN trong nghiên cứu và đưa ra các sản phẩm mới, có chất lượng cao, đảm bảo an toàn thực phẩm, được Nhà nước kiểm soát, chứng nhận và công bố đến người tiêu dùng, sẽ là bước chuẩn bị căn cơ và chắc chắn để DN BOTT có thể tận dụng tốt hơn các cơ hội cũng như đối phó và vượt qua các thách thức từ FTA và TPP, hướng tới phát triển bền vững.
Thái Nguyệt
