Năm 2015, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã giám sát nhiều vấn đề “nóng” của cuộc sống, qua đó làm rõ bức tranh đa chiều trên nhiều lĩnh vực. Năm 2016, dự kiến Mặt trận tiếp tục giám sát những vấn đề bức xúc khác.
Giám sát những vấn đề “nóng”
Năm 2014 là năm đầu tiên Mặt trận triển khai chức năng giám sát xã hội theo tinh thần của Hiến pháp 2013 và Quyết định 217 của Bộ Chính trị ngày 12-12-2013 về việc ban hành quy chế giám sát và phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam và các đoàn thể chính trị xã hội. Đây cũng là năm làm rõ cơ chế giám sát của Mặt trận là giám sát của nhân dân, căn cứ vào nguyện vọng của nhân dân, phối hợp cùng với chính quyền để giám sát.
Khi cơ chế đã rõ, năm 2015, Mặt trận phối hợp với các tổ chức đoàn thể triển khai 8 chương trình giám sát ở cấp Trung ương. Nội dung giám sát của Mặt trận đều hướng đến những vấn đề bức xúc cụ thể trong xã hội. Cụ thể, phối hợp với Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam triển khai giám sát về đóng bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT) trong các doanh nghiệp nhằm xác định hiện trạng và kiến nghị các giải pháp khắc phục tình trạng nợ, trốn đóng BHXH, BHYT ở các doanh nghiệp; phối hợp với Hội Nông dân Việt Nam giám sát chất lượng đầu vào vật tư nông nghiệp như phân bón, thức ăn chăn nuôi, thuốc bảo vệ thực vật để tìm ra các giải pháp khắc phục tình trạng hàng giả, kém chất lượng, gây thiệt hại lớn cho hàng triệu nông dân. Cùng với đó là giám sát chất lượng dịch vụ y tế tư nhân; việc giải quyết khiếu nại tố cáo và cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực thuế và hải quan…
Kết thúc năm giám sát 2015, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đánh giá, tất cả những chương trình giám sát đều có sự phối hợp nghiêm túc, thực chất của các bộ, ngành, đặc biệt nhận được sự ủng hộ của Thủ tướng Chính phủ. Đặc biệt, chương trình tổng rà soát việc thực hiện chính sách ưu đãi với người có công với cách mạng trong hai năm 2014-2015 được coi là hoàn thành xuất sắc. Đây cũng được coi là cuộc giám sát thí điểm ở cấp Trung ương và đã mang lại kết quả lớn nhất của năm giám sát 2015 mà Mặt trận triển khai. Theo Chủ tịch Ủy ban TƯ MTTQ Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân, ý nghĩa của cuộc tổng rà soát việc thực hiện chính sách ưu đãi với người có công với cách mạng là đã giúp chúng ta trả lời một cách định lượng câu hỏi trước nhân dân: bấy lâu nay thực hiện chính sách với người có công có đúng quy định hay không, sai sót nếu có đến mức nào? Thực tế, cuộc tổng rà soát này đã chỉ rõ 95,75% người có công hưởng đúng và đủ mọi chính sách đang có hiệu lực; 4,25% người có công hưởng đúng nhưng chưa đủ. Kết quả sau giám sát, đến nay chúng ta đã khắc phục xong thiếu sót này cho khoảng 2/3 trường hợp. Đặc biệt, thông qua nội dung giám sát này, hơn 6 vạn người từ trước đến nay không hề đăng ký làm hồ sơ xét duyệt để được hưởng chính sách ưu đãi người có công đã tìm đến các cơ quan chức năng để đăng ký, khắc phục thiệt thòi cho họ.
“Điều này thêm một lần nữa khẳng định, vai trò tập hợp và phát huy sức mạnh của nhân dân thông qua tổ chức Mặt trận khi được phát huy đúng thời điểm đã tạo nên nguồn lực lớn, việc khó mấy cũng thành. Điều này cũng đã hiện thực hóa được một chủ trương là khi xã hội có nhu cầu, Nhà nước có chủ trương, với sự tham gia của nhân dân thông qua Mặt trận và các đoàn thể nhân dân thì có thể giải quyết được mọi đòi hỏi của nhân dân”, đồng chí Nguyễn Thiện Nhân nhấn mạnh. Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam cũng đánh giá cao kết quả và bài học từ cách làm này, đây là một kinh nghiệm giám sát cần nhân rộng, nhất là tới đây, khi chúng ta triển khai giám sát các vấn đề nóng của cuộc sống, cần sự tham gia của đông đảo nhân dân, trong khi bộ máy chính quyền với biên chế hạn hẹp không thể làm một mình được.
Giám sát của Mặt trận là giám sát của nhân dân
Năm 2015 là năm đầu tiên Mặt trận “ra quân” giám sát rầm rộ. Lần đầu tiên Mặt trận huy động 14 tổ chức quần chúng vào giám sát thí điểm như Liên đoàn lao động, Hội Nông dân, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam... Với chức năng của mình, Mặt trận đã hiệp thương và hỗ trợ cho các tổ chức thành viên “ra trận” trong lĩnh vực giám sát. Trong đó có những tổ chức, hội nếu như không có Mặt trận đồng hành thì không thể làm được giám sát, vì theo Hiến pháp 2013 họ không được độc lập làm giám sát.
Cũng thông qua thực tiễn triển khai đã tạo ra cơ chế giám sát. Ủy ban TƯ MTTQ Việt Nam cho rằng, muốn giám sát phải tạo được 3 sự đồng thuận. Một là, Mặt trận thấy cần thiết phải làm. Hai là, ít nhất một tổ chức đoàn thể nhân dân ở lĩnh vực liên quan cũng muốn thực hiện giám sát và ba là, cơ quan quản lý nhà nước đồng ý phối hợp triển khai. Nếu không có ba đồng thuận này thì không thể làm được.
Theo đồng chí Nguyễn Thiện Nhân, giám sát của Mặt trận là giám sát của nhân dân, nhưng giám sát trên tinh thần Đảng lãnh đạo, nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ. Vì vậy, các chương trình giám sát của Mặt trận không phải là giám sát đối đầu mà giám sát để đồng hành phát triển đất nước. Tinh thần làm việc của Mặt trận là hiệp thương và đồng thuận. Hiệp thương với các tổ chức thành viên vì chỉ có các tổ chức này mới có lực lượng đông đảo và mạnh mẽ, có năng lực phù hợp để thực hiện. Trên tinh thần hiệp thương và đồng thuận, nhiều nội dung giám sát sẽ được Ủy ban TƯ MTTQ Việt Nam triển khai trong năm 2016, trong đó sẽ chú trọng giám sát của các địa phương.
LÂM NGUYÊN
