IPO Vietcombank (VCB) đã huy động được khoảng 656 triệu USD. Sau sự kiện này, vẫn còn nhiều vấn đề được dư luận quan tâm. ĐTTC đã có cuộc trao đổi với TS LÊ XUÂN NGHĨA, Vụ trưởng Vụ Chiến lược NHNN Việt Nam.
Giá CP VCB sẽ bứt phá?
PHÓNG VIÊN: -Theo ông IPO của VCB có thành công không? Từ IPO của VCB có thể rút ra kinh nghiệm gì cho IPO của các NH quốc doanh khác trong năm 2008?
Ông LÊ XUÂN NGHĨA: -Theo tôi, đến thời điểm này có thể nói IPO của VCB là thành công. Mặc dù chưa chọn NĐT chiến lược nước ngoài, giá IPO cao hơn nhiều so với định giá của các tổ chức tư vấn nước ngoài. Tuy nhiên, việc công bố thông tin của VCB có một số vấn đề mà các NH khác khi IPO nên rút kinh nghiệm, điển hình là việc công bố lợi nhuận thực tế.
Năm 2007 lợi nhuận của VCB tính thấp hơn năm 2006 do tỷ lệ trích lập dự phòng rủi ro rất cao - bằng khoảng 5% vốn tự có. Ngoài ra, năm 2007 lợi nhuận của VCB không đạt như dự tính - do gần một nửa tổng tài sản của VCB trên thị trường tiền tệ liên NH, mà lãi suất trên thị trường này năm qua giảm rất mạnh, từ 7%/năm xuống 2%/năm. Việc này khiến lợi nhuận của VCB thấp. Cũng từ đây các NĐT chuyên nghiệp đã tính toán giá trên cơ sở lợi nhuận để tính tỷ lệ P/E của VCB bằng mức bình quân hiện nay của thị trường (tức khoảng 27 lần). Đó là nguyên nhân NĐT đặt giá VCB ở mức không cao lắm so với mức giá khởi điểm.
Tuy vậy, việc công bố thông tin cũng có một số ưu điểm. Phương án kinh doanh năm 2008 của VCB là một phương án kinh doanh rất thận trọng và bảo thủ. Điều này cho thấy lợi nhuận năm 2008 của VCB có thể cao hơn dự kiến và giá CP VCB sẽ tăng khi VCB niêm yết trên TTCK. Như vậy sẽ có lợi cho cả cổ đông nội bộ cũng như các NĐT ban đầu.
Chưa thấy tín hiệu NĐT nước ngoài
-Từ IPO của VCB cho thấy chúng ta còn lúng túng trong việc IPO các DNNN có quy mô lớn?
-VCB là một DNNN lớn đầu tiên cổ phần hóa, hơn nữa lại là một NH, vì vậy tất yếu còn nhiều lúng túng, nhất là trong các khâu chuẩn bị cổ phần hóa, lựa chọn tư vấn, công bố thông tin, lựa chọn thời điểm phát hành CP lần đầu ra công chúng…, đặc biệt là khâu lựa chọn NĐT chiến lược.
Tỷ lệ nắm giữ CP của NĐT nước ngoài khu vực NH chỉ 30% đã khiến cho nhiều NĐT chiến lược nước ngoài phải cân nhắc về giá cả cũng như tỷ lệ nắm giữ CP. Bởi với một tỷ lệ nắm giữ CP rất thấp thì khả năng tham gia quản trị và cải thiện tổ chức bộ máy là rất khó khăn. Các NĐT chiến lược còn nghi ngờ về mức độ nắm giữ CP rất lớn của Nhà nước ở NH này nên khả năng đổi mới căn bản về quản trị DN của NH là rất mơ hồ.
Tất nhiên việc lựa chọn không thành công cổ đông chiến lược cũng là một trong những yếu tố làm giảm giá CP khi phát hành rộng rãi ra công chúng. Điều này cho thấy không phải lúc nào việc lấy giá đấu thành công bình quân để đàm phán với cổ đông chiến lược sẽ thành công như trường hợp của Bảo Việt. Đây là vấn đề mà các NH và các DN lớn cần phải lưu ý.
-Có ý kiến cho rằng nếu VCB áp dụng bảo lãnh IPO quốc tế thì có thể IPO VCB sẽ thành công hơn. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?
-Việc lựa chọn một nhà bảo lãnh phát hành nước ngoài theo tôi là không cần thiết. Bởi vì các NH Việt Nam nói chung còn rất nhỏ so với các NH lớn của thế giới. Hơn nữa tỷ lệ phát hành CP cũng rất thấp so với các NH của Trung Quốc. Với mức phát hành ít như vậy thì các nhà phát hành trong nước cũng có thể làm được hoặc các NH cũng có thể tự làm. Hơn nữa, trong trường hợp phát hành ít thì các nhà bảo lãnh nước ngoài sẽ không mấy quan tâm.
-Ông bình luận gì về vấn đề đang được NĐT quan tâm là tổ chức nào sẽ bỏ ra khoản tiền xấp xỉ 2 tỷ USD để trở thành đối tác chiến lược của VCB?
-Cho đến nay chưa có một thông tin nào cho thấy các NĐT chiến lược nước ngoài đang quan tâm đến CP của VCB ở mức giá đấu thầu thành công bình quân. Theo tôi, sắp tới họ có quan tâm hay không còn tùy thuộc vào 3 yếu tố: tình hình thị trường (nếu thị trường tăng giá trở lại thì NĐT chiến lược rất có thể quan tâm); tỷ lệ nắm giữ phải kích thích họ có được vị thế để tham gia trực tiếp vào quản trị NH; phải giải tỏa mối lo ngại của họ về khả năng chuyển đổi toàn bộ cơ chế quản trị DN của VCB thành một NH TMCP (điều này có liên quan mật thiết đến việc sửa đổi Nghị định 49 hiện hành của NHNN Việt Nam theo hướng áp dụng các chuẩn mực quốc tế (OECD) về quản trị NH).
-Xin cảm ơn ông.
Dịu Ngân
