Không phải ngẫu nhiên thời gian gần đây xã hội quan tâm đến việc quả táo để mấy tháng vẫn không hư. Mặc dù cơ quan chức năng giải thích nhưng dư luận vẫn nghi ngờ.
Điều này cho thấy, so với 5-10 năm về trước, an toàn vệ sinh thực phẩm (ATVSTP) là vấn đề được cả xã hội đặc biệt quan tâm. Đây là xu thế tích cực để từng bước xây dựng các chuỗi thực phẩm an toàn.
Sơ chế rau an toàn tại HTX Phú Lộc, huyện Củ Chi.
Những kết quả bước đầu
Từ đề xuất của TPHCM, năm 2011, Thủ tướng Chính phủ đồng ý để TP triển khai đề án “Xây dựng mô hình thí điểm và triển khai thực hiện phương án quản lý thực phẩm theo chuỗi cung cấp thực phẩm an toàn giai đoạn 2011-2015”. Tại buổi làm việc của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) Cao Đức Phát tuần qua với UBND TPHCM, Giám đốc Sở NN-PTNT TP Nguyễn Phước Trung cho biết, ngành nông nghiệp TP và 22 tỉnh vùng đồng bằng sông Cửu Long, Đông Nam bộ (kể cả Lâm Đồng), Nam Trung bộ đã phối hợp với nhau trong việc cùng quản lý và kiểm soát các mặt hàng rau quả, thịt và thủy sản từ nuôi trồng đến thu hoạch, vận chuyển. Kết quả, đã thực hiện được chuỗi rau muống hạt với 11 cơ sở tham gia, khổ qua 7 cơ sở, bắp cải 6 cơ sở, cà rốt 3 cơ sở, cà chua 9 cơ sở, chuỗi trứng gia cầm 6 cơ sở, chuỗi thịt gà với 3 cơ sở, chuỗi thịt heo 2 cơ sở. Ngoài ra còn có chuỗi sản phẩm cá viên của Công ty cổ phần Chế biến hàng xuất khẩu Cầu Tre tham gia, sản phẩm được bán ở các siêu thị trong TP và các tỉnh; chuỗi cá điêu hồng của Công ty CP Kinh doanh thủy hải sản Sài Gòn (APT); chuỗi tôm chân trắng tại 3 cơ sở nuôi ở Cần Giờ tiêu thụ tại chợ đầu mối Bình Điền. Nhờ đó, TP và các tỉnh phối hợp kiểm soát nguồn nông sản thực phẩm với khoảng 71.500 tấn rau quả/tháng (chiếm 69% nhu cầu TP), 13.600 tấn thịt heo/tháng (chiếm 78,8% nhu cầu), 4.900 tấn thịt gà/tháng (chiếm 86,5% nhu cầu), gần 77 triệu trứng gia cầm/tháng (chiếm hơn 71% nhu cầu), và khoảng 16.700 tấn thủy sản (chiếm 75,3% nhu cầu). Tỷ lệ các mẫu rau quả vi phạm chỉ chiếm 5%-7%, với thịt là 1%.
Tuy nhiên, khi vận hành chuỗi gặp không ít vướng mắc. Theo ông Nguyễn Phước Trung, chỉ sản phẩm động vật mới có quy định giấy chứng nhận kiểm dịch an toàn kèm theo lô hàng; các loại nông sản khác như rau, củ, quả và thủy sản chưa có nên gặp khó trong việc truy xuất nguồn gốc khi gặp vấn đề về lô hàng. Bên cạnh đó, việc áp dụng quy chuẩn kỹ thuật của ngành trong sản xuất, sơ chế hay chế biến chưa thật sự đồng bộ và thống nhất. Hơn nữa, việc kiểm soát dịch bệnh, ATVSTP còn gặp nhiều khó khăn do diện tích sản xuất và quy mô chăn nuôi nhỏ. Để có cơ sở xử lý đối với các trường hợp nông sản thực phẩm tươi sống bị nhiễm khuẩn hoặc tồn dư hóa chất hay chất cấm, phải có kết quả phân tích định lượng tại phòng kiểm nghiệm được chỉ định từ 2 - 4 ngày, trong khi với khoảng 7.500 tấn/ngày đêm đổ về 3 chợ đầu mối nông sản phải được phân phối gấp để cung cấp cho nhu cầu tiêu dùng TP và các tỉnh ngay trong đêm. Hiện chưa có quy định tạm giữ lô hàng trong thời gian chờ kết quả phân tích định lượng, nên khi có kết quả thì lô hàng đã không còn tại chợ. Vì vậy, việc xử lý vi phạm về ATTP đối với các nông sản thực phẩm tươi sống bị nhiễm hóa chất, chất cấm tại chợ đầu mối không thể tịch thu, tiêu hủy mà chỉ xử lý vi phạm hành chính như phạt tiền.
Còn nhiều vướng mắc
Tương tự, việc kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm các chất cấm thuộc nhóm Beta-agonist trong chăn nuôi cũng gặp khó khăn. Khi phân tích định tính bằng kit thử nhanh hoặc phân tích bán định lượng bằng kit ELISA chung cho nhóm Beta-agonist hoặc định tính riêng cho từng chất Clenbuterol, Salbutamol và Ractopamine, nếu dương tính phải tiếp tục phân tích định lượng nên mất thêm thời gian, trong khi việc giết mổ và phân phối, tiêu thụ diễn ra trong thời gian rất ngắn, nếu phát hiện và chờ kết quả phân tích định lượng thì toàn bộ số thịt đã bán hết. Hơn nữa, so với những chuỗi nông, thủy sản khác, việc tiêu thụ có phần thuận lợi nhờ ký hợp đồng với các bếp ăn tập thể, trường học, hệ thống siêu thị, nhưng với chuỗi thịt thì chưa thật sự rõ nét. Dù heo nuôi được chứng nhận VietGAHP, nhưng khâu giết mổ, không phải cơ sở nào cũng đạt chuẩn, khâu vận chuyển cũng vậy. Khi đưa thịt ra chợ đầu mối xem như “mất dấu” thịt an toàn. Người tiêu dùng không cách nào nhận biết khi những nơi này chưa có quầy riêng mà để chung với thịt bình thường khác.
Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Cao Đức Phát tham quan nhà sơ chế của Liên tổ sản xuất rau an toàn Tân Phú Trung, Củ Chi
Bộ trưởng Cao Đức Phát cho rằng, TPHCM là địa phương đi đầu trong việc triển khai các chuỗi thực phẩm an toàn, đó là xu thế tất yếu mà các địa phương phải làm. Vì vậy, cần tìm hiểu kỹ hơn việc vận hành các chuỗi từ thực tế để có những điều chỉnh phù hợp hay tháo gỡ những vướng mắc. Bộ trưởng đồng ý với việc đề xuất của TP cần thành lập ban chỉ đạo chung trong việc điều hành các chuỗi thực phẩm an toàn giữa các tỉnh thành, để kịp thời giải quyết những phát sinh.
Ông Trung cho biết, sắp đến toàn TP sẽ chỉ còn lại các cơ sở giết mổ công nghiệp, không còn các cơ sở thủ công, nhưng nếu các cơ quan quản lý không có những quy định chặt chẽ, sẽ dẫn tới tình trạng thương lái chuyển gia súc về các tỉnh giết mổ thủ công, tạo ra sự cạnh tranh không lành mạnh. Rất cần chính sách riêng cho TPHCM và những TP khác nhằm khuyến khích việc giết mổ công nghiệp, đảm bảo vệ sinh, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng. Bộ trưởng Cao Đức Phát đồng ý xem xét vấn đề này và đề nghị TP nên chăng có hẳn chợ hay kênh phân phối thực phẩm an toàn. Việc hình thành chuỗi ATVSTP là quá trình đòi hỏi phải kiên trì, vấn đề là làm sao để người tiêu dùng nhận diện được thực phẩm an toàn.
CÔNG PHIÊN
| |
