Ba bốn năm qua Hoa Hạ gần như vắng bóng (nhất là sau 2 chương trình hoành tráng: Ba trăm năm Biên Hòa – Đồng Nai (1998) và TPHCM chào thế kỷ 21 (2000). Cứ tưởng chị đã bỏ cuộc chơi...
Vậy rồi đạo diễn Đinh Đức Liêm làm phim Miền đất phúc (40 tập). Anh bảo diễn viên đóng vai chính anh không lo mà lo là không tìm được nhân vật thứ. Đó là nhân vật bà Từ Ngũ có tính cách bạt mạng, có hình thức phản diện nhưng cá tính thì hết sức sinh động… Gần hai tháng kiếm tìm, nhiều ứng cử viên được nghĩ đến nhưng xem ra anh vẫn băn khoăn.
Đến một hôm, một người bạn anh nhớ ra Hoa Hạ. Người ta nhớ chị là nhớ Phồn Y của Lôi vũ, nhớ chị Hai Xuân của Ngôi nhà không có đàn ông, nhớ chị ở phim Con mèo nhung, cô giáo Hạnh trong Ánh đèn đêm, những tác phẩm mà chị tạo ra một lối diễn rất sắc sảo, nổi loạn, đậm đà (chị dựng Người đàn bà đức hạnh, Nhân danh công lý, Xóm nghèo, Đèn lồng đỏ treo cao, Qua cơn dông bão… cũng mạnh mẽ, dữ dội như chị diễn).
Đạo diễn - diễn viên Hoa Hạ.
Dù chị dựng hay diễn thì sân khấu có một bản lĩnh, một tư chất không thể lẫn. Cho nên vắng chị là kéo theo một khoảng vắng đáng kể ở sân khấu (bởi vì chị không chỉ là một đạo diễn, một diễn viên mà chị còn là một người có sự hiểu biết, thực lực tài chánh, khả năng điều hành, kinh doanh cho một sân khấu, một cơ sở sản xuất chương trình sân khấu). Sự xa vắng kéo theo một băn khoăn: nhỡ lâu rồi không diễn, chị bị giảm hoặc đánh mất phong độ?
Băn khoăn bị phủ nhận. Những người cam đoan về chị: “Chỉ sợ Hoa Hạ không nhận vai, còn khi đã nhận coi như không còn chuyện để lo”. Thế là kịch bản được chuyển đến chị. Thời gian này đạo diễn Đinh Đức Liêm lo chị không “gật”. May mà khi đọc kịch bản xong, Hoa Hạ nhận lời.
Thế là gần 2 tháng qua, dù không phải là nhân vật chính – nhưng chị bị đạo diễn đòi hỏi có mặt cả ngày và có khi nhiều đêm chị phải diễn đến rất khuya. Có bữa chị mệt đến tưởng hôm sau không tiếp tục được nhưng chỉ qua ít giờ về nhà hôm sau lại đánh xe từ Sài Gòn đi Bình Dương. Đó là chuyện xưa nay hiếm bởi trong làng sân khấu thường nói Hoa Hạ chuyên “hành hạ”, vắt sức, bắt diễn viên phải lao động hết mình. Vậy mà giờ đây ngược lại, chị chịu để đạo diễn Đinh Đức Liêm “điều khiển”… Chị diễn như để cống hiến toàn bộ khả năng tích lũy của chị từ rất nhiều năm qua giờ mới có dịp thể hiện lại.
Nhìn chị vô vai bà Từ Ngũ thì biết. Một người đàn bà nghèo khó luôn khát khao có cuộc sống đàng hoàng, nhưng ý chí, nghị lực lại không đủ hóa giải sự láu cá, ma mãnh, xảo quyệt cho nên bà cứ đi quẩn trong một cuộc sống lừa lọc, tráo trở, thành ra một người nhỏ bé và tầm thường. Hoa Hạ diễn bà ta hoàn chỉnh đến từng động tác, bước đi, cái nhìn. Nhất là cái nhìn vừa thông minh vừa gian giảo, làm người ta tội nghiệp và lo lắng.
Tội nghiệp cho một người có đủ trò để thích nghi với đời sống. Và rồi người ta sợ bà ta vì lỡ túng cùng có thể biến bất kỳ ai cũng thành nạn nhân của mình. Vì vậy cái làng gốm nơi bà Từ Ngũ tá túc trong Miền đất phúc luôn trong nỗi lo sợ, hoang mang. Nỗi lo của họ là vì bà Từ Ngũ sống chung với họ, họ coi bà là người thân, nhưng khi khát vọng được là người tốt mà bà Từ Ngũ không đủ sức thực hiện thì bà thành ra nguy cơ của cả những người làm ơn cho bà. Hoa Hạ cho biết chị chuẩn bị rất kỹ để có cuộc bứt phá khi diễn những trường đoạn bà Từ Ngũ bị điên sau những cố gắng và tuyệt vọng trong đời – chị cho đây là điểm đỉnh của nhân vật.
Hoa Hạ còn làm người ta phục ở khả năng nuôi dưỡng tâm lý, hành động xuyên suốt của nhân vật – dù chị đang đóng phim, không phải diễn sân khấu (vì lúc diễn, tâm lý luôn bị đứt đoạn do cảnh quay, động tác máy, cỡ cảnh, phân đoạn phim quy định). Bị cắt vụn tâm lý nhân vật nhưng bà con đi coi đoàn quay tỏ ra hết sức hứng khởi với cách chị diễn.
Người mê lối diễn của Hoa Hạ hơn hết chính là đạo diễn. Và vì mê nên đạo diễn Đinh Đức Liêm đã áp dụng phương pháp “đo ni đóng giày”, viết thêm kịch bản cho nhân vật bà Từ Ngũ. Điều này khiến nhiều người lo Hoa Hạ chịu cực thêm không xuể, nhưng Hoa Hạ thì rất nghiêm chỉnh: Tôi ủng hộ cách ấy của đạo diễn. Vì tôi cũng là một đạo diễn. Tôi biết việc gì cần làm. Tôi có trách nhiệm với điều mình ủng hộ.
Thái độ đó càng khiến người ta kính trọng chị: Chị biết tôn trọng những người cộng sự và đứng đúng vị trí của mình khi đã “thỏa thuận” “chơi chung”…
HUỲNH THANH DIỆU
