Hollywood năm 2015 đã có một mùa bội thu khi doanh thu phòng vé tại Bắc Mỹ cũng như trên toàn thế giới liên tiếp xác lập những kỷ lục ấn tượng. Tuy nhiên, một câu chuyện cũ được nhắc đi nhắc lại rất nhiều lần đó là tình trạng mất cân bằng giới tính ngày càng trở nên phổ biến và có xu hướng gia tăng.
Mới đây, tác giả kịch bản Lyle Friedman, nhà nghiên cứu khoa học Matt Daniels và nhà nghiên cứu Ilia Blinderman sau khi tiến hành cuộc khảo sát đối với 4.000 bộ phim trong giai đoạn 1995-2015 đã công bố những kết quả thú vị. Cuộc khảo sát mang tên Bechdel tập trung vào phương diện: giới tính của tác giả kịch bản, nhà sản xuất và đạo diễn của mỗi bộ phim. Nghiên cứu chỉ ra rằng nếu êkíp sản xuất của bộ phim mà nữ giới chiếm tỷ lệ cao hơn dễ dàng vượt qua những bài kiểm tra. Khi các tác giả kịch bản đa phần là nam giới có đến 50% các bộ phim không vượt qua cuộc kiểm tra của Bechdel. Nếu mỗi công đoạn của quá trình sản xuất chỉ cần thêm một thành viên nữ, thì chỉ có 1/3 các bộ phim bị loại. Trong khi đó, 7 bộ phim do các tác giả nữ viết kịch bản dễ dàng vượt qua mọi tiêu chí của bài kiểm tra.
Frozen - bộ phim hoạt hình của Walt Disney với các diễn viên nữ chính thành công vang dội về doanh thu phòng vé
Những giả thuyết như trên đã được chứng minh và đây không phải lần đầu tiên kết quả này được công bố. Trước đây, vào năm 2014, một cuộc nghiên cứu được The Annenberg School thực hiện về vấn đề đa dạng giới trong lĩnh vực phim ảnh cũng chỉ ra rằng, chỉ có 28,1% các nhân vật trong tốp 100 phim có doanh thu cao nhất mọi thời đại là nữ giới. 21/100 bộ phim mà trong đó các diễn viên nữ được giao đảm nhận vai chính hoặc đồng vai chính với các diễn viên nam và số lượng các diễn viên nữ ở độ tuổi trên 45 đảm nhận vai chính gần như bằng không. Riêng trong năm 2014, trong số 100 bộ phim thì chỉ có 1,9% trong số đó do các nữ đạo diễn thực hiện, 11,2% đảm nhận khâu kịch bản và 18,9% phụ trách sản xuất. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng khi phụ nữ đảm nhận vai trò đạo diễn, tác giả kịch bản hay sản xuất thì chất nữ tính thường đậm đặc hơn, có sự tham gia nhiều hơn của các nữ diễn viên trung niên và chất dục tính cũng hạn chế hơn.
Friedman, diễn viên hài và là tác giả kịch bản của series phim truyền hình Younger cho hay. “Mỗi tập phim luôn phản ánh kinh nghiệm của tác giả kịch bản. Thế nhưng, hiện nay có quá ít các tác giả kịch bản là nữ giới”. Daniels cũng công bố một kết quả đáng kinh ngạc về sự bất bình đẳng giới ở lĩnh vực nghệ thuật thứ 7: trong số 4.500 đạo diễn được nghiên cứu chỉ có 500 trong số đó là phụ nữ. “Có rất nhiều rủi ro về mặt tài chính trong việc lựa chọn êkíp thực hiện mỗi bộ phim”, Daniels nhấn mạnh. Điều này hoàn toàn có cơ sở bởi trong số các bộ phim đạt doanh thu trên 500 triệu USD, tỷ lệ đạo diễn nam và nữ rất chênh lệch: 22:1. Chính bởi việc ít có cơ hội đảm nhận vai trò đầu tàu trong các phim bom tấn dẫn đến việc các đạo diễn nữ rất ít kinh nghiệm gánh vác trọng trách này. Trong số những bộ phim không thể vượt qua cuộc nghiên cứu nói trên, đáng kể nhất phải nói đến: Lord of the Rings: The Two Towers, Spider-Man 2 và thậm chí là Avatar - bộ phim có doanh thu cao nhất mọi thời đại.
Trong cuộc nghiên cứu nói trên, các hãng phim vượt qua thử thách đa phần nằm ở khu vực châu Âu. Hãng BBC chỉ có 17% phim, France 2 Cinema có 21% phim là không vượt qua cuộc kiểm tra. Các hãng phim lớn của Mỹ đều thất bại thảm hại. Trong số 156 bộ phim được thực hiện bởi Colombia Pictures, 53% trong số đó không qua bài kiểm tra này. Tương tự, tỷ lệ này ở hãng 20th Century Fox là 46% trên tổng số 109 bộ phim. Hãng Dream Works có đến 55% trên tổng số 99 phim không đạt tiêu chuẩn. Đáng ngạc nhiên nhất là trường hợp của Disney khi chỉ có 43%/105 phim không qua cuộc nghiên cứu, trong đó một số bộ phim như: Inside Out, Frozen và Cinderella có êkíp nữ hùng hậu.
Có thể thấy, cuộc kiểm tra Bechdel không thật sự hoàn hảo hay mang giá trị tuyệt đối. Đơn cử như trường hợp của Jurassic World cũng vượt qua mặc dù vai nam chính được giao cho Chris Pratt và Bryce Dallas Howard không thật sự quá nổi trội. Trong khi đó The Avengers không vượt qua cuộc kiểm tra dù vai Black Widow của Scarlett Johansson mang dấu ấn mạnh mẽ. Daniels cũng lý giải rằng việc lựa chọn các bộ phim nói trên hoàn toàn mang tính chất ngẫu nhiên. Tuy nhiên êkíp thực hiện mong muốn không chỉ các nghệ sĩ nữ mà ngày càng có nhiều ngôi sao da màu được tham gia mạnh mẽ hơn trong các tác phẩm điện ảnh để sự cân bằng này sẽ sớm được xác lập hơn.
HẢI DUY
