Thiếu lao động biển (LĐB) ở miền Trung không phải chuyện mới, nhưng năm nay tình trạng này diễn ra khá trầm trọng vào ngay chính vụ khai thác, khiến nhiều chủ tàu không kịp trở tay. Hàng loạt tàu cá phải nằm bờ chờ lao động.
Ngược xuôi tìm người
Vào thời điểm này, trời yên biển đẹp, lại đang chính vụ cá nhưng không ít tàu phải hoãn chuyến, thậm chí nằm bờ. Tại cảng cá Hòn Rớ (TP Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa), hàng chục tàu cá đủ các loại công suất vẫn còn neo đậu tại cầu cảng. Không khí tại bến cảng khá ảm đạm so với trước đây. Tàu cá của anh Nguyễn Phi Hải (xã Phước Đồng, TP Nha Trang) có công suất hơn 400CV, cần ít nhất 12 lao động mới có thể ra khơi. Đáng lẽ tàu anh phải xuất bến cách đây 3 ngày, nhưng do chưa tìm đủ bạn thuyền nên tàu phải nán lại, chờ đủ nhân lực mới nhổ neo. May mắn hơn anh Hải, tàu cá KH-96578TS của ông Dương Ngọc Tùng (phường Xương Huân, TP Nha Trang) sắp xuất bến vì vừa kiếm gần đủ lao động. Tàu cá ông Tùng thường có 15 lao động, nhưng nay xuất bến chỉ có 12 người, vậy cũng là may mắn lắm rồi.
Cùng cảnh ngộ, chủ tàu cá tại các phường Đức Long, Bình Hưng, Mũi Né (TP Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận) đang phải nằm bờ vì thiếu hụt lao động nghiêm trọng. Ngư dân Ngô Văn Nuôi (phường Đức Long) cho biết, từ nhiều tháng qua, tàu của ông không thể ra khơi vì không tìm đâu ra lao động. Trước đây, mỗi chuyến ra khơi ông Nuôi thường tập hợp được 15, 16 LĐB, nhưng giờ chạy ngược xuôi chỉ gọi được 5-6 người, không đủ lực lượng để đi đánh bắt xa bờ. Không chỉ tàu cá của các hộ cá thể thiếu LĐB, nhiều nghiệp đoàn, đội tàu vốn dồi dào về LĐB bấy lâu, nay cũng lâm cảnh khó khăn. Theo ông Phan Văn Hiếu, Phó Chủ tịch Nghiệp đoàn nghề cá Bình Hưng 3 (TP Phan Thiết), từ đầu năm đến nay, do thiếu LĐB nên hầu như chưa có tàu nào của nghiệp đoàn hoạt động hết công suất. “Trước đây, tàu cá của tôi thường có 30 lao động, bám biển gần hai tháng mới cập bờ. Nhưng thời điểm này tôi chỉ tập hợp được khoảng 1/3 số đó. Không đủ lao động, tàu công suất lớn không thể hoạt động hết công suất, dẫn đến hiệu quả sụt giảm rõ rệt”, ông Hiếu tâm sự.
Nhiều tàu cá ở Nam Trung bộ chưa xuất bến do thiếu lao động
Ông Nguyễn Vũ Nhật Quang, cán bộ phụ trách kinh tế phường Hưng Long (TP Phan Thiết), cho biết: “Khi nguồn thu từ biển không đảm bảo, cả chủ tàu và LĐB đều thu nhập bấp bênh. Vậy nên nhiều ngư dân đã bán tàu cá. Nhiều tàu khác ở địa phương cũng đang rao bán, đó là điều đáng lo”.
Thu nhập bấp bênh
Lao động biển bỏ việc nguyên nhân chính là do nguồn thu của họ quá bấp bênh. Anh Dương Văn Dũng (35 tuổi, TP Nha Trang) đã có hơn 10 năm gắn bó với biển, tuy nhiên theo anh, 3 năm qua nguồn thu từ lao động trên biển có khi chỉ khoảng 3 triệu đồng/tháng. Đó là chưa tính nhiều tháng “không tiền” do tàu nằm bờ vì biển động, hư hỏng. Nguồn thu này không đủ để anh Dũng nuôi vợ và 3 con ăn học nên đành chuyển nghề. Mùa biển năm nay, anh may mắn xin được vào làm công cho một chủ vựa thu mua hải sản với mức lương cơ bản 4 triệu đồng/tháng, chưa kể làm thêm giờ. “Với thu nhập này tôi có thể trang trải được cuộc sống và ít bấp bênh hơn đi biển, lại được gần vợ và đưa đón con đi học mỗi ngày. Không đi biển đôi khi thấy nhớ nghề, thương cho chủ tàu, nhưng mình không còn sự lựa chọn nào khác”, anh Dũng nói.
Trong khi nhiều chủ tàu “khát” LĐB thì cũng có chủ tàu rất tự tin. Anh Trần Quốc Việt, chủ tàu cá KH - 90567, cho biết, bất cứ thời gian nào anh cũng có một “đội quân” 15 LĐB gắn bó. Theo anh Việt, trong nhiều mùa biển vừa qua, nguồn thu của LĐB trên tàu cá của anh luôn đạt mức bình quân từ 6-8 triệu đồng/người/tháng, kể cả những tháng biển động. Với mức thu nhập này, LĐB có cuộc sống ổn định, sẵn sàng gắn bó lâu dài với chủ tàu. “Các chủ tàu ai cũng muốn thu lợi nhiều và nhanh. Nhưng muốn giữ lấy bạn theo tàu, mình phải chia sẻ thành quả sòng phẳng với họ, xem họ như một phần không tách rời vì khi tàu xuất bến, LĐB thay mình làm chủ con tàu. Để họ hiểu rằng, mỗi một con cá câu được, họ sẽ có phần lợi nhuận hài hòa để phấn đấu”, anh Việt đúc kết.
Tuy nhiên, anh Việt là số ít chủ tàu cá tại miền Trung giữ được LĐB vì có “phong độ” đánh bắt ổn định. Trong khi việc thiếu LĐB trầm trọng đã dẫn đến tình trạng giành giật lao động ở các vùng biển, kéo theo nhiều hệ lụy. Nhiều chủ tàu đã bỏ tiền ứng trước để giữ chân lao động nhưng giờ chót bị họ “xù”, bỏ đi làm cho chủ tàu khác vì được “dụ” với mức lương ứng trước hấp dẫn hơn.
VĂN NGỌC - NGUYỄN TIẾN
