Trước tình trạng trầm lắng của thị trường, một số doanh nghiệp (DN) chế biến và kinh doanh nhân hạt điều vội bán với giá rẻ, chỉ khoảng 7,3 USD/kg (loại WW320) cho Trung Quốc. Đây là hậu quả việc tồn kho khá lâu của các DN và lượng hạt điều nhân xuất khẩu (XK) 2 tháng đầu năm thấp hơn nhiều so với cùng kỳ 2011.
Do Trung Quốc ngưng mua nhân điều từ sau Tết Âm lịch, các nước châu Âu chưa khởi động, vì vậy Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas) vừa có văn bản gửi DN chế biến xuất nhập khẩu hạt điều yêu cầu không bán dưới 7,8 USD/kg. Các DN nên cân đối kỹ khi ký hợp đồng, đặc biệt là thị trường Trung Quốc để hạn chế những tổn thất chung cho cả ngành.
Theo nhận định của ông Nguyễn Văn Chiểu, Phó Chủ tịch Thường trực, kiêm Trưởng ban Xúc tiến thương mại Vinacas, đây là điều xảy ra hàng năm, không quá lo ngại việc trầm lắng ở các thị trường. Khác chăng năm nay có thêm ảnh hưởng vấn đề nợ công các nước châu Âu tác động tiêu cực đến tất cả các mặt hàng xuất khẩu, không riêng gì nhân điều.
Nhiều khả năng, từ quý 2 trở đi thị trường nhân điều ở các nước sẽ sôi động trở lại bởi những thị trường tiêu thụ lớn như EU, Trung Quốc, Mỹ đều có lượng tồn kho thấp. Trong khi đó, thị trường khác như Đông Âu, Tây Á đang ngày càng đóng vai trò quan trọng hơn khi lượng nhập khẩu tăng lên.
Ngoài ra, do thiếu hụt lao động ngày càng lớn ở Việt Nam kể cả Ấn Độ - 2 nước chế biến và XK nhân điều nhiều nhất thế giới - nên lượng cung nhân điều năm 2012 được dự báo là không tăng, thậm chí còn giảm xuống, sẽ tác động đến giá bán nhân điều thời gian tới.
Tình trạng tương tự cũng đang diễn ra đối với mặt hàng gạo. Cuối năm 2011 đến nay, hợp đồng thương mại XK gạo ký được không nhiều do việc 2 nước Ấn Độ và Pakistan bán với giá thấp hơn cả trăm USD/tấn so với gạo VN nên các nhà nhập khẩu tìm đến 2 nước trên. Đầu năm đến nay, VN không còn nằm trong tốp 3 nước XK gạo nhiều nhất như các năm trước mặc dù giá gạo XK của VN cùng phẩm cấp hiện nay đã tương đương với Ấn Độ, tức giảm hơn 100 USD/tấn.
Nhưng theo ông Phạm Văn Bảy, Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) giá gạo XK VN có lúc thấp hơn gạo cùng loại Ấn Độ, kể cả Pakistan. Việc DN XK gạo VN phải giảm giá bán cho các nhà nhập khẩu thời gian qua để giành lại thị trường là điều phải làm trong bối cảnh bị cạnh tranh gay gắt. Tuy nhiên, theo nhận định của các chuyên gia, sự nôn nóng của các DN trước áp lực lãi vay ngân hàng khi lưu kho không nhỏ và thu hoạch lúa đông xuân đang diễn ra nên việc giảm giá này phải chăng là quá đà bởi gạo vẫn là cái ăn hàng ngày của gần phân nửa nhân loại?
Mặc dù việc sản xuất lúa ở Indonesia có khả quan hơn cũng như thông tin đầu năm Indonesia chỉ nhập khẩu khoảng 1 triệu tấn gạo nhưng trước tình trạng sâu bệnh gây hại, nhiều khả năng Indonesia không chỉ nhập khẩu sớm hơn dự kiến mà còn nhiều hơn, lên đến 2 triệu tấn.
Ngay cả thị trường Philippines, sau khi chính phủ mới lên thay đến nay đều chủ trương tự chủ lương thực và luôn tuyên bố lượng nhập khẩu gạo năm sau thường thấp hơn năm trước cũng như thay đổi phương thức nhập khẩu gạo sao cho có lợi nhất, như năm 2012 chỉ tổ chức đấu thầu 500.000 tấn gạo.
Nhưng nhìn lại số liệu mà Bộ Nông nghiệp Mỹ công bố cho thấy, năm 2011 Philippines nhập khẩu 1,5 triệu tấn gạo các loại, trong đó VN gần 1 triệu tấn… Vì vậy, Tổ chức Lương nông Liên hiệp quốc (FAO) và USDA dự báo lượng gạo nhập khẩu của Philippines năm nay vẫn ở mức 1,2 – 1,5 triệu tấn.
Đây là thị trường truyền thống mà VN có nhiều ưu thế nhờ tính cạnh tranh cao như gần hơn so với các nước, người dân đã quen ăn gạo VN và điều quan trọng khác, DN VN tạo được uy tín cao khi xuất khẩu vào nước này thời gian qua. Vì vậy, điều quan trọng là DN không quá nôn nóng mà ký vội những hợp đồng giá thấp không chỉ ảnh hưởng đến bản thân DN mà cả ngành.
CÔNG PHIÊN
