Kiến trúc thời Pháp thuộc với các cửa chớp, ban công rộng lớn cùng mái ngói đã từ nhiều thập kỷ nay định hình gương mặt của các thành phố ở Lào, Campuchia và cả Việt Nam. Nhưng giờ đây, hàng trăm tòa nhà lịch sử trong khu vực Đông Nam Á đang bị phá bỏ để xây dựng những ngôi nhà chọc trời hiện đại.
Darryl Collins, một nhà sử học người Australia làm việc tại Campuchia nói: “Tôi thấy có rất ít, thậm chí là không có những nỗ lực nhằm bảo vệ các di sản kiến trúc có ý nghĩa, các tòa nhà thời Pháp thuộc đang biến mất dần. Tôi nghĩ theo thời gian, người ta sẽ thấy tiếc nuối rằng nhiều ngôi nhà như thế đã ra đi”.
Ngôi Trường Ecole Professionnelle được xây dựng từ năm 1908, là trường đào tạo nghề cổ nhất ở Campuchia, đã bị phá bỏ hồi tháng 2 năm nay. Đây là kiến trúc có ý nghĩa lịch sử cũng như giá trị kiến trúc nhất ở quốc gia Đông Nam Á này bị đập bỏ để nhường chỗ cho sự hiện đại. Thủ đô Campuchia từng được mệnh danh là “hòn ngọc châu Á” trong quá khứ, từng được nhắc đến như là một thành phố đáng yêu nhất trong khu vực nhờ vào những con đường có hàng cây, những khu vườn được tỉa tót cẩn thận và những ngôi nhà trang nghiêm theo phong cách Pháp. Nhưng giờ đây, các nhà bảo tồn cho rằng phần lớn những vẻ duyên dáng đó đã mất đi với tỷ lệ đáng báo động. Người ta thống kê được 30% những tòa nhà kiến trúc cổ - những di sản còn “sống sót” qua thời Khmer đỏ - đã bị biến mất trong vòng 15 năm qua.
Một lâu đài cổ kiểu Pháp ở Phnom Penh.
Nhiều người Campuchia ở thủ đô hiện nay thích sống và làm việc trong những tòa nhà hiện đại, ngoại trừ những nhà sử học- những người đang lo lắng trước biến đổi nhanh chóng mà thiếu tính bảo tồn. Chheng Moeun, 76 tuổi, một người bán hàng phía bên ngoài một biệt thự cổ gần Cung điện Hoàng gia Campuchia nói: “Chúng ta không nên hủy những tòa nhà kiểu Pháp. Chúng ta cần phải phục hồi và để những tòa nhà này trông đẹp hơn”.
Sự biến mất của những di sản cổ một phần là do tốc độ phát triển kinh tế của vương quốc trong 10 năm qua và các nhà đầu tư rất thích xây những tòa cao ốc văn phòng, cao ốc căn hộ ở những vị trí đẹp, nơi những tòa nhà cổ từng hiện diện. Samraing Kamsan, quan chức hàng đầu của Bộ Văn hóa Campuchia nói rằng, việc cứu các kiến trúc của Pháp ở Phnom Penh thật phức tạp bởi vì kinh phí hạn hẹp và không có sự quan tâm của chủ nhân những ngôi nhà cổ.
Nhưng ở Campuchia cũng có vài ý kiến cho rằng, không nên quá bảo thủ về những kiến trúc cổ mà cần phải xây những nhà chọc trời để thủ đô hiện đại hơn
VIỆT KHOA
