Mùa lịch 2012 bắt đầu bước vào giai đoạn quyết định, từ nay đến trung tuần tháng 12 được xem là thời gian nóng nhất của mùa lịch. Theo thông tin từ Cục Xuất bản, năm nay thị trường lịch có gần 60 nhà xuất bản (NXB) tham gia, hơn 17 triệu bloc lịch được sản xuất với hàng trăm kiểu mẫu khác nhau.
- Không còn bị o ép?
Mấy mùa lịch gần đây, thị trường chứng kiến những cuộc đổi chiều, từ xã hội hóa tự do dẫn đến số lượng đăng ký ở mức hàng tỷ bloc lịch đến quay lại bao cấp giới hạn số lượng lịch bloc mỗi NXB được làm.
Thị trường lịch 2012 tại TPHCM bắt đầu sôi động. Ảnh: AN DUNG
Mùa lịch 2012 có sự mở đầu mang dáng vẻ của mùa lịch 2011 với việc Hội Xuất bản kiến nghị Cục Xuất bản đề ra chỉ tiêu mỗi NXB và kêu gọi các NXB tiếp tục gom lại làm chung. Tuy nhiên, năm nay đã không còn sự háo hức tham gia của các NXB như trước. Nếu năm ngoái, chỉ có 5 NXB đứng ra ngoài các nhóm thì năm nay, con số này đã là 15. Việc phát hành cũng không trông chờ vào một đơn vị là Tổng Công ty Sách Việt Nam (Savina) mà do các đơn vị xuất bản chủ động tìm đối tác.
Do có nhiều NXB tách nhóm, giới làm lịch tư nhân không còn bị o ép phải lựa chọn NXB để liên kết làm lịch như mọi năm, rồi phải kiện tụng khi kế hoạch xuất bản bị hủy bỏ do vượt định mức. Các doanh nghiệp tư nhân làm lịch lâu năm như Hương Trang, Trí Đức, An Hảo, Văn Lang… dồn dập tung ra nhiều mẫu lịch mới với chất lượng ngày càng cao, bám sát thị trường.
Chính vì thế, mùa lịch 2012 được ghi nhận không còn kiểu áp dụng cơ chế định mức hay độc quyền như trước đây. Thị trường chuyển theo hướng tự điều tiết, vai trò của các nhà làm lịch bloc tư nhân cũng được khẳng định hơn thay vì bị đẩy ra khỏi cuộc chơi.
- Tăng giá 20% - 30%
Theo thông lệ, khoảng trung tuần tháng 11 là thời điểm kết thúc giai đoạn in đầu tiên của mùa lịch, căn cứ theo sức mua, mức đặt hàng, các nhà làm lịch sẽ có điều chỉnh để bước vào cao điểm cuối tháng 11 và đầu tháng 12.
Năm nay, kiểu dáng, mẫu mã lịch bloc ít có sự thay đổi nổi trội, vẫn là các loại bloc từ trung đến đại, cực đại. Các bloc cỡ lớn vẫn đang được ưa chuộng nên bloc cỡ lớn ngày càng lớn hơn, thậm chí có cả các loại bloc có kích thước lên đến gần nửa mét (siêu cực đại đặc biệt) với giá thành hơn 500.000 đồng/bloc. Thiết kế các mẫu lịch ngày càng đa năng, thuận lợi cho người sử dụng, lịch bloc không còn thuần túy cung cấp thông tin ngày tháng mà dần trở thành một sản phẩm mỹ thuật trang trí quan trọng trong gia đình, công sở…
Thế nhưng, bên cạnh việc nâng cao chất lượng, kiểu dáng, thị trường lịch năm nay báo động vấn đề giá cả. Giá lịch bloc tăng ít nhất từ 25% đến 30%. Đây được xem là mức tăng tất yếu trong bối cảnh mọi chi phí từ vật liệu, in ấn, vận chuyển, quản lý phí đều tăng nên điều này không gây bất ngờ cho khách hàng, sức mua có thể giảm nhưng không giảm sâu. Một số đơn vị cũng tính đến việc linh hoạt trong chiết khấu nhằm thu hút khách hàng.
Một nỗi lo khác có thể mất cân đối trong sản xuất lịch bloc, theo ông Phạm Minh Thuận, Tổng Giám đốc Công ty CP Phát hành sách TPHCM, nhiều khả năng năm nay lịch bloc trung poluya sẽ thiếu hụt do lợi nhuận làm loại lịch này thấp (bloc trung poluya giá chỉ khoảng 15.000 đồng/bloc trong khi bloc đại ở mức 60.000 đồng/bloc). Một đại gia làm lịch còn khẳng định việc thiếu hụt này gần như chắc chắn vì lịch cỡ trung poluya không những lợi nhuận thấp mà sản xuất cũng vất vả, phải làm thủ công trong khi bloc đại có sẵn máy móc, có thể sản xuất nhanh, ít tốn kém.
- Hàng lậu và “chợ đen tem mới”
Năm nay, người mua sẽ thấy trên mỗi bloc sẽ có dán tem chống giả kiểu mới do Cục Xuất bản (Bộ TT-TT) phát hành. Mỗi tem có một mã số, sau khi cào lấy số gửi tới tổng đài là có thể kiểm tra thật, giả. Theo đề xuất của hội xuất bản, mỗi NXB chỉ được cấp 280.000 tem chống giả kiểu này như một hình thức định mức. Ban đầu, một số NXB ngoài nhóm đã đánh tiếng sẽ sử dụng tem riêng nếu không đủ tem do cục cấp. Tuy nhiên, với ưu điểm vượt trội về khả năng chống lậu nên các NXB bắt đầu quan tâm hơn đến loại tem này dẫn đến nhu cầu tăng vọt. Có cầu sẽ có cung nên đã xuất hiện thị trường chợ đen buôn bán tem chống giả. Thậm chí, giám đốc một NXB còn cho biết có trường hợp tem đã được sang tay trước khi về đến NXB.
Với loại tem mới, thị trường lịch bloc 2012 đang có hy vọng tránh được các diễn biến phức tạp ở giai đoạn cuối vụ do sự xuất hiện tràn lan của lịch lậu. Vấn đề còn lại chỉ là việc xử lý lịch lậu liệu có đủ sức răn đe hay chỉ hời hợt giơ cao đánh khẽ như đã xảy ra trước đây.
Lịch không đơn thuần như một loại hàng hóa, đây còn là nét văn hóa đặc sắc của đất nước. Do vậy, cần nhiều biện pháp của các cơ quan chức năng để thị trường lịch dần đi vào ổn định, giúp các nhà làm lịch tập trung nâng cao chất lượng, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người dân.
TƯỜNG VY
