Ngày 6-11, trước những lo lắng của người dân, nhất là những gia đình có trẻ nhỏ khi trong thời gian gần đây liên tiếp xảy ra các trường hợp trẻ tử vong sau tiêm vaccine Quinvaxem, Bộ Y tế đã chính thông tin về những vấn đề mà dư luận xã hội quan tâm xung quanh việc sử dụng loại vaccine này trong tiêm chủng.
Vaccine nào cũng có tai biến
Theo Bộ Y tế, Quinvaxem là vaccine phối hợp phòng 5 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm là bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B và bệnh viêm màng não/viêm phổi nặng do vi khuẩn Hib gây ra. Đây là loại vaccine đã được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tiền thẩm định về chất lượng.
Năm 2010 được sự tài trợ của Liên minh toàn cầu về vaccine và tiêm chủng (GAVI) thông qua Quỹ Nhi đồng Liên hiệp quốc (UNICEF), vaccine Quinvaxem chính thức được đưa vào Chương trình tiêm chủng mở rộng ở Việt Nam. Sau hơn 6 năm triển khai, đã có khoảng 24,9 triệu liều vaccine Quinvaxem được tiêm cho trẻ vào lúc trẻ được 2, 3, 4 tháng tuổi và tỷ lệ tiêm chủng vaccine này hàng năm đạt trên 90% đã góp phần làm giảm đáng kể tỷ lệ mắc 5 căn bệnh nêu trên. Trong đó, từ đầu năm 2015 đến nay đã có 3.489.295 liều vaccine Quinvaxem được sử dụng trong tiêm chủng.
Tiêm vaccine cho trẻ để ngừa các bệnh truyền nhiễm (Ảnh: Quốc Khánh)
Tuy nhiên, từ đầu năm 2015 tới nay, cả nước đã có 16 ca phản ứng nặng sau tiêm vaccine Quinvaxem được báo cáo, trong đó 8 ca tử vong. Bộ Y tế khẳng định về nguyên tắc các vaccine đều phải đảm bảo được tính an toàn, hiệu lực và kiểm định nghiêm ngặt mới được đưa vào sử dụng. Tuy nhiên, giống như thuốc không có một loại vaccine nào dù tốt đến đâu có thể đảm bảo an toàn tuyệt đối 100% như mong muốn.
Mỗi cá thể phản ứng với vaccine ở các mức độ khác nhau và hầu hết chỉ có các phản ứng nhẹ như: sốt, sưng đau tại chỗ tiêm và tự khỏi trong 24 giờ. Và có một số rất ít lại có phản ứng mạnh với vaccine như: sốt cao, co giật, quấy khóc kéo dài, tím tái, thậm chí là sốc phản vệ và tử vong. Việc tử vong sau tiêm chủng có thể xảy ra ở tất cả các loại vaccine chứ không phải chỉ có Quinvaxem và không phải tất cả các trường hợp tử vong sau tiêm chủng là do nguyên nhân phản ứng quá mẫn cơ thể đối với vaccine mà còn có nguyên nhân trùng hợp ngẫu nhiên với các bệnh lý khác sẵn có của trẻ tại thời điểm sau tiêm chủng (tại Việt Nam mỗi ngày có khoảng 70 trẻ em dưới 1 tuổi bị tử vong do các nguyên nhân khác nhau).
Hơn nữa, Bộ Y tế cũng nêu rõ mặc dù sử dụng vaccine có thể gặp rủi ro song vì mục đích của tiêm chủng là bảo vệ toàn thể cộng đồng, nên nếu tỷ lệ phản ứng sau tiêm chủng nằm trong thống kê của WHO thì nhất thiết vẫn phải duy trì tiêm chủng để tránh dịch bệnh bùng phát. Trong khi đó, tỷ lệ phản ứng nặng sau tiêm vaccine Quinvaxem của Việt Nam là 4,5/1.000.000 liều thấp hơn tỷ lệ cho phép của WHO với tỷ lệ là là 20/1.000.000 liều.
Tiêm vaccine cho trẻ đầy đủ trong chương trình tiêm chủng mở rộng sẽ giúp trẻ phòng tránh dịch bệnh
Thay vaccine phải có bằng chứng khoa học
Trước những ý kiến đề xuất về việc tìm loại vaccine khác để thay thế vaccine Quinvaxem sau khi có những ca tai biến xảy ra gần đây, Bộ Y tế khẳng định quan điểm là luôn mong muốn trẻ em Việt Nam ngày càng được tiêm nhiều loại vaccine thế hệ mới, an toàn và hiệu quả. Tuy vậy việc thay thế vaccine cần phải dựa trên các bằng chứng khoa học không thể cứ xảy ra trường hợp tai biến nặng sau tiêm chủng là thay thế ngay loại vaccine đang sử dụng mà phải tìm hiểu rõ vấn đề an toàn tiêm chủng, tính sinh miễn dịch của loại vaccine dự kiến thay thế. Tiếp đó là nguồn cung ứng vaccine, nguồn tài chính bảo đảm.
“Bất kỳ loại vaccine nào cũng có tỷ lệ phản ứng nhất định và không ai dám khẳng định là loại vaccine mới thay thế khi được triển khai sẽ không xảy ra tử vong...” - PGS-TS Trần Đắc Phu, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng nhấn mạnh.
Việc thay thế vaccine Quinvaxem bằng vaccine phối hợp chứa thành phần ho gà vô bào cũng đặt ra nhưng còn nhiều ý kiến trái chiều. Hơn nữa hiện nay nguồn cung ứng các vaccine này (Infanrix Hexa, Pentaxim - vaccine dịch vụ) trên thế giới và tại Việt Nam rất khó khăn, không có để sử dụng ngay cả trong tiêm dịch vụ. Trong đó nguyên nhân chủ yếu là do các nhà sản xuất không có khả năng cung ứng đầy đủ vì thay đổi quy trình công nghệ, địa điểm và kế hoạch sản xuất... nên cần nhiều thời gian hơn trước mới có thể đưa được sản phẩm ra thị trường kể từ lúc được đặt hàng.
Bộ Y tế cũng cảnh báo từ nay đến cuối năm 2015, thậm chí hết năm 2016, sẽ vẫn khan hiếm 2 loại vaccine dịch vụ Infanrix Hexa, Pentaxim. Do đó, nếu các gia đình có trẻ nhỏ tiếp tục chờ đợi 2 loại vaccine dịch vụ trên thì trẻ có thể sẽ bị mắc bệnh ho gà, bạch hầu, uốn ván, viêm gan B... Đồng thời, Bộ Y tế cũng nghiêm cấm tất cả việc lợi dụng việc khan hiếm vaccine dịch vụ để trục lợi và khuyến cáo người dân không nên sử dụng nguồn hàng trôi nổi sẽ không bảo đảm chất lượng, giá thành cao.
|
KHÁNH NGUYỄN
>> Liên tiếp phản ứng sau tiêm vaccine "5 trong 1" Quinvaxem: Còn lâu mới có vaccine dịch vụ!?
