Những năm gần đây, cùng với những đổi mới mạnh mẽ trong lĩnh vực kinh tế, xã hội, Chính phủ Trung Quốc còn có nhiều chính  sách năng động và sáng tạo trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật để nhanh chóng hội nhập với thế giới. Vào thời điểm này, ngành xuất bản Trung Quốc đang phát động ý tưởng mở cửa với chủ đề chính là “Go abroad” (Tiến ra nước ngoài).

• Cải tiến thị trường sách trong nước

Bạn đọc giao lưu với nhà văn tại hội sách quốc tế Bắc Kinh 2005. Ảnh: An Dung

Suốt một thời gian dài, ngành xuất bản Trung Quốc bị hạn chế bởi  một số nguyên nhân khách quan. Các NXB gặp rất nhiều khó khăn trong việc gặp gỡ trực tiếp những khách hàng có nhu cầu, giá thành sách quá cao và thị trường không ổn định.

Không đủ sức cạnh tranh, các NXB trong nước đã nhường cơ hội cho các NXB nước ngoài và thị trường sách khổng lồ của Trung Quốc đã trở thành cánh đồng vàng cho các NXB nước ngoài gặt hái lợi nhuận.

Thời mở cửa, các bậc phụ huynh Trung Quốc không tiếc bỏ cả núi tiền đầu tư mua sách học tiếng Anh, sách tin học, sách quản lý cho con cái mình. Trung Quốc trở thành một thị trường lớn của ngành xuất bản thế giới của các sản phẩm đa dạng, ý tưởng phong phú, kỹ thuật cao…

Chỉ có các công ty xuất nhập khẩu sách báo là “ăn nên làm ra”, trong đó số lượng nhập khẩu bản quyền vượt quá số lượng xuất khẩu với tỉ lệ 10/1. Thị trường mất cân đối do  hai nguyên nhân: Nguyên nhân khách quan là do ảnh hưởng chính trị và kinh tế của Trung Quốc chưa đủ mạnh để gây được sự chú ý của phương Tây. Còn nguyên nhân chủ quan  là  ngành công nghiệp sách của Trung Quốc còn thiếu động lực và năng lực.

“Làm thế nào để phát triển thị trường sách Trung Quốc?” là một câu hỏi  được đặt trên bàn của các nhà lãnh đạo. Muốn có những sản phẩm sách trong nước xuất khẩu ra nước ngoài, Trung Quốc phải cải tổ toàn bộ hệ thống xuất bản và phát hành sách trong nước. Trung Quốc đã bị lỡ mất hơn 20 năm để cải tổ xuất bản trong nước và xây dựng hệ thống phát hành sách ở nước ngoài.

Với ý tưởng “Go abroad”, ngành xuất bản Trung Quốc đã khởi động chính sách hướng tới toàn cầu. Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách về chính trị, kinh tế, văn hóa với chủ trương mở cửa… Riêng ở lĩnh vực xuất bản, nhà nước đầu tư trọng tâm cho các tác giả, trả tiền để dịch sách Trung Quốc ra tiếng nước ngoài, tạo mọi điều kiện để các NXB Trung Quốc giao dịch với bên ngoài, thiết lập quan hệ với các lãnh sự quán của nước ngoài, làm cầu nối cho các tác giả gặp gỡ các đối tác, xúc tiến thương mại, xây dựng hệ thống phát hành và kênh bán lẻ ở trong nước, tổ chức các hội chợ sách quốc tế…

• Đẩy mạnh xuất khẩu bản quyền

Trong những năm 2000- 2004 tổ chức bản quyền Trung Quốc hoạt động năng động. Với sự điều hành của  China Publishing Group (CPG)- Tập đoàn xuất bản Trung Quốc, việc giao dịch bản quyền phát triển vững chắc. Ngoài ra, với mục đích xuất khẩu bản quyền sách, CPG đã  xây dựng hệ thống hoạt động tại nước ngoài và phát triển kinh doanh xuất khẩu. Hiện nay  CPG đã xây dựng 15 hệ thống cửa hàng sách ở nước ngoài. Và xuất khẩu xuất bản chiếm 35% tổng giá trị của thị trường.

Bên cạnh hoạt động chính thống của CPG, còn có rất nhiều tổ chức dịch vụ giao dịch bản quyền của Trung Quốc hoạt động mạnh và  chuyên nghiệp như: Asia Pacific Offset Ltd. Hong Kong (APOL) và Guangzhou Culture anh Mass Communication (GCMC) có  văn phòng tại các thành phố lớn. Các văn phòng này là nơi giao dịch bản quyền với các đối tác nước ngoài với phương thức hoạt động khá năng động và sáng tạo.

Tại văn phòng, khách hàng được giới thiệu về các NXB Trung Quốc để cùng đánh giá, chọn đề tài. Nếu bạn thực sự quan tâm, họ sẵn sàng cho bạn mượn sách mẫu để nghiên cứu trong vòng 15 ngày. Tại đây, có danh sách của các tác giả và  chủ sở hữu của tác phẩm, thậm chí  cả nhiều chủ sở hữu của một cuốn sách và cả  danh sách các dịch  giả. Các công ty này còn xây dựng trang web về sách bằng nhiều thứ tiếng để đối tác có thể tìm kiếm thông tin về sách Trung Quốc bằng tiếng mẹ đẻ…

Có thể nói, tại đây bạn được cung cấp dịch vụ giao dịch bản quyền trọn gói: Từ việc chọn đề tài, ký kết hợp đồng, dịch, minh họa, thiết kế đến in ấn và giám sát số lượng bản in… Điều thú vị là sau khi hoàn tất hợp đồng giữa hai bên, phí giao dịch bản quyền khoảng 10% sẽ được công ty thu từ phía bán bản quyền (các NXB Trung Quốc), còn các đối tác hoàn toàn không phải chịu phí dịch vụ này…

Với những hoạt động sáng tạo như vậy, nhiều  NXB đã bắt tay vào cuộc và đã gặt hái được những thành công. Từ 354 đầu sách xuất khẩu bản quyền vào năm 1995, đến năm 2004, số đầu sách Trung Quốc bán bản quyền ra nước ngoài là 10.000 tăng gấp 5 lần sau 9 năm…

Việt Hà