Trong 2 tuần đầu tiên của tháng 7-2007, hàng trăm ngàn hộ dân thuộc diện tạm trú dài hạn ở TPHCM đã mang hồ sơ đến cơ quan công an địa phương làm thủ tục nhập khẩu theo Luật Cư trú, được xem là thoáng hơn trước. Nhưng sau hơn 2 tháng thực hiện, nhận xét của cả người dân và công an là: “Thoáng nhưng không … dễ!”.
Có chỗ ở ổn định nhưng không người bảo lãnh
Người dân đang làm thủ tục nhập hộ khẩu tại Công an quận Tân Bình. Ảnh: N.L.
Theo Công an quận 9, từ ngày bắt đầu thực hiện Luật Cư trú (1-7) đến đầu tháng 9-2007, quận đã nhận 1.487 hồ sơ đủ điều kiện nhập hộ khẩu, nhưng có đến 149 hồ sơ không giải quyết được. Phó Trưởng Công an quận 9 Huỳnh Văn Thanh cho rằng, một người dù có đủ điều kiện về thời gian cư trú, công việc ổn định… nhưng nếu chủ nhà không bảo lãnh thì không thể nhập hộ khẩu.
Tương tự, quận 12 đã tiếp nhận và hướng dẫn cho 4.027 trường hợp nhưng chỉ 1.528 hộ đủ điều kiện nhập hộ khẩu. Cái vướng ở địa phương này vẫn là không có người bảo lãnh. Một chủ nhà trọ ở phường Phước Bình, quận 9 nói thẳng: Tôi cho thuê nhà ở dài hạn thì được, chứ kêu bảo lãnh để nhập khẩu vào nhà tôi là không được đâu. Tôi thừa biết pháp luật không cho họ tranh chấp tài sản của tôi, nhưng nhỡ sau này tôi cần phải sang nhượng mà người mua đòi hỏi phải có chữ ký của các thành viên trong sổ hộ khẩu thì rất rắc rối.
Còn ông Trần Văn Cảnh ở phường Hiệp Tân, quận Tân Phú thì cứng rắn hơn: “Chẳng ai dại gì bảo lãnh cho người dưng vào nhà mình, có thể lúc đầu thì ngon ngọt nhưng ai biết sau này như thế nào? Thà mất lòng trước được lòng sau”. Chính vì sự khó tính rất có lý của các chủ nhà nên đã xảy ra trường hợp giả chữ ký của chủ hộ để được nhập hộ khẩu. Phó Trưởng Công an quận 12 cho biết quận vừa xóa tên khỏi hộ khẩu một trường hợp mới được nhập, vì chủ hộ kiện người thuê nhà giả chữ ký.
Có chủ quyền nhà nhưng vướng quy hoạch
Từ khi Luật Cư trú có hiệu lực đến nay, đã có 58.221 người được nhập hộ khẩu trong tổng số 120.508 trường hợp được công an các địa phương hướng dẫn thủ tục. Tính đến thời điểm hiện nay, công an đã tiếp nhận 27.376 hồ sơ (84.515 nhân khẩu) đủ điều kiện nhập hộ khẩu TPHCM. |
Những hộ dân ở nhà thuê lận đận với tờ giấy bảo lãnh, thì cả ngàn hộ dân có đầy đủ giấy tờ chủ quyền chỗ ở nhưng không may lại nằm ở khu quy hoạch, có quyết định thu hồi đất của Nhà nước thì cũng không thể đăng ký hộ khẩu thường trú.
Ông Nguyễn Văn Thái, người đã tạm trú hơn 5 năm ở quận Tân Phú, phải kêu lên: “Luật thì thoáng vậy nhưng thực tế làm không dễ”. Trên địa bàn TP hiện nay có nhiều dự án đang triển khai, trong đó có những dự án “treo” kéo dài. Những hộ dân chẳng may nhà ở trong đó, việc nhập hộ khẩu cũng bị “treo” luôn.
Để bảo đảm quyền lợi chính đáng cho người dân, kinh nghiệm giải quyết của quận 12 là xác định kỹ tình trạng nhà đất. Đối với những dự án mới có chủ trương đầu tư, người dân vẫn được quyền nhập hộ khẩu. Chỉ khi nào dự án đã có quyết định thu hồi đất của cơ quan có thẩm quyền, việc nhập hộ khẩu mới tạm dừng.
Nhiều đại biểu HĐND TP đặt vấn đề “nhà ở hợp pháp nhưng lại nằm trong khu quy hoạch mà không biết khi nào dự án tiến hành thì giải quyết hộ khẩu ra sao?” – Công an quận 12 cho biết: Khi chưa có quyết định thu hồi đất thì vẫn nhập hộ khẩu cho người dân bình thường. Tại quận 9, phần nhiều hồ sơ không nhập hộ khẩu được cũng vì quy hoạch. Đối với những nhà xây dựng trái phép, chưa được cấp số nhà tất nhiên chủ nhà không được nhập hộ khẩu.
Nhiều ý kiến cho rằng, vấn đề bây giờ nhà nước phải công khai thời gian thực hiện các dự án đã được quy hoạch để chính quyền địa phương thực thi trách nhiệm với dân và để đảm bảo quyền lợi của dân. Nếu không giám sát các chủ đầu tư, cứ để họ thu hồi đất mà không thi công, để cỏ mọc, trong khi người dân bị cắt những quyền lợi mà đáng lý họ được hưởng, là chính quyền không làm tròn trách nhiệm với dân.
Để giải quyết tình trạng trên, ngày 26-9, báo cáo với Ban Pháp chế HĐND TP, Phó Giám đốc Công an TPHCM Ngô Minh Châu cho biết: “Công an TP đã có văn bản báo cáo Thường trực UBND TP tiếp tục chỉ đạo các địa phương thực hiện việc cấp số nhà để tạo điều kiện cho người dân nhập hộ khẩu theo luật cư trú. Thời gian tới sẽ có khoảng 1,6 triệu người đủ điều kiện được nhập hộ khẩu TPHCM”.
Trưởng ban Pháp chế HĐND TP Nguyễn Thanh Chín cho rằng, cần phải tuyên truyền mạnh hơn nữa về Luật Cư trú cho cả người có nhu cầu nhập khẩu cũng như người đã có hộ khẩu. Những người có nhu cầu đăng ký thường trú để tạo thuận lợi hơn cho họ trong việc làm ăn sinh sống tại TP, cần phải được tạo điều kiện. Còn những người đến TP chỉ kiếm sống thời vụ, muốn giữ hộ khẩu ở quê vì còn đất đai, nhà cửa, thì nên ngăn chặn.
Đặc biệt, cần lưu ý ngăn chặn những trường hợp nhà chỉ 10m2 nhưng lại bảo lãnh cho cả 50 người nhập hộ khẩu. Kiên quyết xử lý những trường hợp bảo lãnh nhập hộ khẩu để kiếm tiền. Các quận huyện cũng cần nghiên cứu đề xuất cách giải quyết vấn đề hộ khẩu đối với những trường hợp nhà dân nằm trong khu quy hoạch, có quyết định thu hồi đất… theo hướng tạo điều kiện thuận lợi và bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dân.
TRẦN TOÀN
