Hơn 10 năm trước, cây bông từng được coi là có thể thay thế nguyên liệu bông xơ nhập khẩu. Nhưng do năng suất chưa cao, chi phí sản xuất lớn, khó cạnh tranh với nhiều cây trồng khác, nên diện tích bông giảm dần.
Sức sống mới trên vùng đất cằn
Vùng đất Phong Phú, Tuy Phong (tỉnh Bình Thuận) cằn cỗi, mùa mưa khó có cây trồng nào sống nổi. Người dân chỉ trồng một vụ bắp vào mùa mưa, năng suất thấp, chủ yếu tự sản tự tiêu, thu nhập mỗi hécta rất thấp. Nhưng mùa khô năm nay, vùng đất gần 40ha xanh mướt một màu, khiến những người dân nơi đây chú ý. Đó là nông trại trồng bông theo quy mô công nghiệp của Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) đang thử nghiệm vào năm thứ 3 và cho kết quả đáng chú ý.
Nông trại trồng bông của Tập đoàn Dệt may Việt Nam.
Ông Dương Khuê, Tổng giám đốc Công ty CP Sản xuất kinh doanh nguyên liệu dệt may Việt Nam (Vinatexmat) cho biết, nguyên liệu ngành dệt may, đặc biệt là nguyên liệu bông xơ giá trồi sụt và theo chiều hướng tăng cao, ảnh hưởng nhiều đến các đơn hàng xuất khẩu, Vinatex đã giao cho đơn vị nhiệm vụ thử nghiệm trồng bông quy mô công nghiệp để giải quyết căn cơ vấn đề này. Theo ông Khuê, nếu ngành dệt may trong nước giải quyết cơ bản được nhu cầu bông xơ thì sẽ có thể giảm giá thành sản xuất và chủ động chào hàng, mang lại hiệu quả kinh doanh tốt hơn.
Đặc biệt, thời gian gần đây do biến đổi khí hậu nên nhiều nước bị mất mùa, giá nguyên liệu bông xơ tăng cao chưa từng thấy khiến nhiều nước sản xuất dệt may rơi vào khủng hoảng. Khi xác định mục tiêu như vậy, Vinatex định hướng xây dựng mô hình sản xuất, áp dụng công nghệ tưới nhỏ giọt của Israel, quốc gia hàng đầu thế giới về trồng và nghiên cứu bông. Vấn đề quan trọng để triển khai là cần có diện tích đất lớn và liền lạc để cơ giới hóa và áp dụng biện pháp tưới nhỏ giọt. “Hiện nay với diện tích liền lạc trên 50ha nên chúng tôi đã cơ giới hóa việc làm đất, đầu tư hệ thống tưới nhỏ giọt và đang tiến tới thu hái bằng máy”, ông Dương Khuê nói.
Sản xuất công nghiệp hiệu quả cao
Trang trại mẫu của Vinatexmat đang trồng 36ha bông vải với các mô hình bông được tưới bằng hệ thống tưới nhỏ giọt (giống VN 01-2 và VN 36 P-KS), bông được tưới bằng rãnh tràn (giống VN 01-2). Trong đó, có 22ha bông giống VN 01-2 được trồng theo mô hình tưới nhỏ giọt theo công nghệ của Israel đang phát triển tốt nhất, có khả năng đạt năng suất 2,4 - 3 tấn bông hạt/ha, cao hơn nhiều so với cách trồng truyền thống. Công nghệ này được áp dụng giúp tiết kiệm nhiều chi phí như nước, phân bón, công lao động… nên việc trồng bông mang lại hiệu quả cao hơn so với cách trồng bông tưới rãnh hoặc xả tràn và cao hơn nhiều so với phương thức trồng bông mùa mưa phân tán lẻ trong các hộ nông dân.
Theo các chuyên gia, so với tưới xả tràn thì tưới nhỏ giọt cây bông vẫn nhận được lượng nước đầy đủ để phát triển, lại tiết kiệm rất nhiều nước. Nhờ tưới bằng hệ thống ống nhỏ giọt nên có thể chủ động bón phân với lượng vừa đủ theo quy trình pha trong thùng ở đầu nguồn cấp nước và đưa vào hệ thống thông qua nước tưới được đưa đến tận gốc cây. So với cách bón phân vun trực tiếp vào gốc như cách làm truyền thống, lượng phân bỏ vào từng gốc rất lớn nhưng cây hút chỉ một phần, phần còn lại bị nước tưới hoặc nước mưa pha loãng cuốn trôi hoặc thấm sâu vào lòng đất, vừa lãng phí, vừa gây ô nhiễm môi trường.
Thời gian tới, Vinatexmat sẽ kết hợp với địa phương để nhân rộng mô hình lên khoảng 300ha tại đây, đồng thời khuyến khích người dân địa phương cùng thực hiện nhằm nâng cao sản lượng, vừa góp phần đáp ứng nhu cầu nguyên liệu ngành dệt may giai đoạn tới vừa nâng thêm thu nhập bà con. Tuy nhiên, trồng bông có tưới đòi hỏi đầu tư hệ thống ống dẫn nước và vòi tưới nên chi phí ban đầu khá cao, do vậy người trồng bông cần được trợ giúp vốn đầu tư hệ thống này, kể cả hạt giống bông lai năng suất cao, cũng như các loại máy thu hái công nghiệp.
Hy vọng cơ quan chức năng có chính sách hỗ trợ để cây bông vải trụ vững góp phần nâng cao đời sống người dân nơi đây.
LỘC NGUYỄN
