Vừa qua, phái đoàn trung tâm nghệ thuật Center Stage từ Mỹ đã đến Việt Nam nhằm tuyển chọn nghệ sĩ Việt tham gia chuyến lưu diễn giao lưu văn hóa với công chúng Mỹ. Dự kiến, chuyến lưu diễn còn có sự tham gia của nghệ sĩ Morocco và Pakistan. Đây là chương trình do Bộ Văn hóa - Giáo dục phối hợp với Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ tổ chức, nhằm tăng cường giao lưu văn hóa giữa Mỹ và các nước trên thế giới.
Chưa đạt yêu cầu
Buổi tuyển chọn tại TPHCM có sự tham dự của một số nhóm nhạc thuộc nhiều thể loại khác nhau. Nổi bật có nhóm hát Mặt Trời Đỏ với các tiết mục biểu diễn phối hợp giữa nhạc cụ dân gian và nghệ thuật đương đại, nhóm Sacred Dance Company chuyên nhảy breakdance (một thể loại nhảy đường phố), nhóm song tấu guitar… Mặc dù đã nỗ lực hết mình, tuy nhiên các nhóm đều không lọt qua vòng sơ tuyển. Các nhóm, nghệ sĩ tham dự hầu hết chưa mấy tên tuổi, thể loại tham dự (trừ nhóm Mặt Trời Đỏ là có nét văn hóa dân gian Việt Nam) thiếu nổi bật.
Chẳng hạn như nhảy breakdance, đây là thể loại rất phát triển tại Mỹ, đã được các đoàn nghệ thuật Mỹ mang đi biểu diễn rất nhiều nơi, thật khó để một nhóm nhạc của Việt Nam vốn không mạnh về thể loại nghệ thuật này có thể được lựa chọn. Đây là một hoạt động khá thông thường của các trung tâm nghệ thuật trên thế giới. Họ đi tìm kiếm các tài năng ở khắp nơi, sau đó đưa đi biểu diễn để mang lại cho khán giả các nơi những tiết mục mới lạ, độc đáo.
Nhóm Mặt Trời Đỏ biểu diễn giới thiệu với đoàn Center Stage.
Đối với Việt Nam, đây là cách hiệu quả để quảng bá con người, đất nước Việt Nam ra thế giới thông qua con đường nghệ thuật. Trong điều kiện bình thường điều này là cực kỳ khó khăn vì chúng ta không có kinh nghiệm tổ chức các loại hình lưu diễn dạng này cũng như không có kinh phí thực hiện khi chỉ tính riêng chi phí dự kiến dành cho việc tuyển chọn và đưa các nghệ sĩ Việt Nam đi đã ở mức khoảng 2 triệu USD.
Quanh đi quẩn lại làm sao nên chuyện?
Tuy không có nhóm nào được chọn nhưng theo thông tin từ đoàn Center Stage tiết lộ thì họ còn đến 4 tổ chức nghệ thuật khác của Mỹ cũng đang chuẩn bị đến Việt Nam tuyển chọn các nhóm biểu diễn để lưu diễn quốc tế. Vẫn còn đó nhiều cơ hội cho các nhóm nhạc Việt Nam lọt vào mắt xanh các nhà tổ chức. Thế nhưng, nếu tình hình vẫn như vừa rồi thì khả năng không có nhóm nào được chọn sẽ lại diễn ra. Với những gì đã diễn ra ở đợt tuyển chọn tại TPHCM cho thấy hoạt động này chưa thật sự nhận được sự quan tâm cần thiết từ phía các nghệ sĩ Việt Nam cũng như từ những tổ chức, hội đoàn của giới văn nghệ sĩ.
Nhìn lại cuộc tuyển chọn này cũng cho thấy một lần nữa việc xây dựng một hệ thống biểu diễn nghệ thuật phục vụ quảng bá văn hóa Việt Nam chưa được chú ý. Chẳng hạn trong phục vụ khách du lịch, Thái Lan đã xây dựng một hệ thống biểu diễn văn hóa dân gian rất đầy đặn và chuyên nghiệp, tái hiện hầu như đầy đủ các nét văn hóa cơ bản, đáp ứng nhiều yêu cầu biểu diễn như biểu diễn ngắn cho du khách, biểu diễn có tính chuyên môn cao cho nhà hát, biểu diễn có tính mở để lưu diễn nước ngoài… Trong khi đó, biểu diễn văn hóa ở ta vẫn mang tính tự phát, quanh đi quẩn lại vẫn đàn tranh, rối nước…, các loại hình chèo, cải lương vẫn chưa thu hút được du khách vì chưa có biện pháp vượt qua rào cản ngôn ngữ, văn hóa…
Đã có nhiều chính sách về phát triển các mô hình biểu diễn văn hóa phục vụ các nhu cầu du lịch, quảng bá đất nước. Tuy nhiên, có lẽ đã đến lúc các chính sách cần mang tính thực tiễn hơn, hỗ trợ nghiên cứu và xây dựng, tập trung cụ thể vào các cá nhân, đoàn nghệ thuật để có được nhân lực phục vụ cho các hoạt động quảng bá văn hóa Việt khi cơ hội đến. Kinh nghiệm từ Hàn Quốc cũng đáng tham khảo khi họ luôn gắn giao lưu văn hóa với quảng bá đất nước, con người, đặc biệt là hàng hóa xuất khẩu của xứ sở kim chi.
TƯỜNG VY
