Như TS Nguyễn Anh Tuấn khẳng định ngay trong đề tài nghiên cứu của mình: “Cảnh quan nông thôn hình thành bởi các đặc thù cảnh quan của ba loại không gian: cảnh quan phố làng, cảnh quan khu nhà vườn và cảnh quan khu nhà ở. Giá trị của từng ngôi nhà cũng phụ thuộc vào giá trị cảnh quan và mô hình khu ở”.
Như vậy, một vấn đề còn quan trọng hơn và phải đi trước việc triển khai chính sách nhà ở cho người nông dân đó là quy hoạch nông thôn. Theo Sở Quy hoạch Kiến trúc, hiện nay đa số các huyện ngoại thành TPHCM đều đang tiến hành lập quy hoạch chi tiết 1/2000 kết hợp với quy hoạch phân khu và quy hoạch 1/500 một số khu đô thị mới (dự kiến sẽ được xây dựng ở đây).
Tuy nhiên, trên thực tế, bộ mặt nông thôn TPHCM còn khá ngổn ngang: nhà ở rải rác, xen cài giữa nhà ở là các nhà máy, xí nghiệp, các khu công nghiệp… Tình trạng ô nhiễm môi trường đang diễn ra hết sức phức tạp. Có nhiều con đường ở huyện Củ Chi mà người dân gọi nôm na là con đường “thối” do chất thải của các nhà máy xí nghiệp thải ra. Chấn chỉnh lại hiện tượng này và đặc biệt phải “dũng cảm” làm lại một cuộc “cách mạng” về di dời các cơ sở sản xuất gây ô nhiễm môi trường đang nằm xen lẫn trong khu dân cư, giữa các cánh đồng lúa, những vườn cây ăn trái vào các khu công nghiệp tập trung (những khu công nghiệp này phải được đầu tư hệ thống xử lý chất thải đúng quy định) thì mới mong có được bộ mặt nông thôn mới hiện đại nhưng vẫn đậm chất dân tộc với vệ sinh, môi trường được đảm bảo. Không có quy hoạch, không có sự sắp xếp lại không thể có nông thôn mới như mong muốn.
Một vấn đề khác cũng cần được lưu ý khi làm quy hoạch nông thôn. Đó là phải cân nhắc tới yêu cầu sản xuất lớn trong nông nghiệp. Nên chăng để người dân sinh sống rải rác với những thửa ruộng, miếng vườn nho nhỏ khi mà để sản xuất ra nông sản với chất lượng cao thì phải có những cánh đồng chuyên canh rộng lớn - nơi có đủ điều kiện áp dụng các thành tựu khoa học vào sản xuất nông nghiệp? Nhiều vùng ở nông thôn miền Bắc nói đến việc “dồn điền, đổi thửa” để sản xuất lớn. Miền Nam đất rộng hơn nhưng cũng nên quan tâm đến vấn đề này nhất là khi nông sản Việt Nam chưa có chỗ đứng xứng đáng trên thị trường thế giới. Nông thôn TPHCM có thể không tập trung cho sản xuất ra nông sản mà chỉ sản xuất giống các loại cây và con có năng suất cao, chất lượng tốt. Thế nhưng, nội vấn đề này cũng đã đồng nghĩa với việc cần sản xuất lớn với những sự đầu tư đúng mức. Cuộc sống người dân được cải thiện, người dân sẽ có thêm cơ hội xây dựng những ngôi nhà đẹp cho mình và cho xã hội.
NGUYỄN KHOA
